คุยกับผู้จัดการ สสส. (เดือนมกราคม 2568)

สวัสดีครับเพื่อนร่วมสร้างสุขทุกคน

         เดือนมกราคมเป็นการก้าวเข้าสู่ปีใหม่ มีความคาดหวังใหม่ ความฝันใหม่ เพื่อจะรวบรวมกัลยาณมิตรทั้งเก่าและใหม่ มาร่วมรบในสงครามแห่งสุขภาวะ ในสมรภูมิใหม่ ๆ ที่มีความซับซ้อนมากขึ้น

         ไม่ว่าจะเป็นเรื่องบุหรี่ไฟฟ้า การหลอกลวงออนไลน์ พนันออนไลน์ โลกเดือด NCDs แม้โจทย์จะยากขึ้น แต่เราก็มีเครื่องมือใหม่ เทคโนโลยีใหม่ นวัตกรรมใหม่ ที่สามารถแก้โจทย์สุขภาวะที่ท้าทายให้สำเร็จได้ เช่น เทคโนโลยี AI การเชื่อมต่อของโลกที่ใกล้กันมากขึ้น เรียนรู้กันได้มากขึ้น สังคมและผู้คนที่สนใจสุขภาพมากขึ้น และสิ่งที่เราอยากเห็นมากขึ้น คือพลังของคนรุ่นใหม่ ที่เข้ามาร่วมกันสร้างสังคมที่ดีงามและเอื้ออาทรกันมากขึ้น

         เดือนมกราคมนับว่าครบหนึ่งปีของการทำงานเป็นผู้จัดการ สสส. ในรอบ 1 ปีที่ผ่านมา ผมได้เดินทางไปพบปะภาคีเครือข่ายมากมาย ได้ใกล้ชิดกับทีมงาน สสส. มากขึ้น สิ่งที่ผมสัมผัสได้คือ “จิตวิญญาณแห่งการคิดและทำเพื่อผู้อื่น”

         คนที่ยังทำงานใน สสส. ยังเป็นภาคีกับ สสส. ได้ ล้วนแต่เป็นคนประเภทเดียวกัน นับเป็นการคัดเลือกพันธุ์ตามธรรมชาติ เหมือนที่ ชาร์ล ดาร์วินได้ศึกษาไว้ในทฤษฎีวิวัฒนาการ ผมเชื่อว่า คนที่ยังคงอยู่ยังเหนียวแน่นกับ สสส. จะมีดีเอ็นเออันหนึ่ง ซึ่งถ้าไม่มีจะอยู่ไม่ได้ คือ “ดีเอ็นเอแห่งการมีความสุข” เมื่อเห็นผู้อื่นมีความสุข

         การได้ค้นพบคุณค่าของตนเองว่ามีความหมายกับผู้อื่นอย่างไร นั่นก็คือความหมายของ Spiritual Health หรือสุขภาวะทางปัญญาขอส่งกำลังใจให้ทุกคนก้าวต่อไปในปีนี้ด้วยความปรารถนาดี และความสุขในการทำเพื่อผู้อื่นและสังคมไทยต่อไปครับ

         ปีนี้ สสส. ได้สื่อสารทิศทางสุขภาพไทย หรือ Thaihealth Watch 2025 ใน 7 ประเด็นสุขภาพที่สำคัญ ซึ่งซับซ้อนและท้าทายเป็นอย่างมากตั้งแต่ โลกเดือด, ชีวิตอมฝุ่น, เยียวยาจิตใจ, ต่างคนต่างติดจอ, เด็กอ้วน และ ผู้ใหญ่เป็น NCDs, โรคติดต่อ, บุหรี่ไฟฟ้า

         ปัญหาเหล่านี้ล้วนเป็นปัญหาสงครามที่เราแพ้จิตใจของเราเอง ดังคำที่ว่า “ศัตรูที่ร้ายกาจที่สุดคือใจของเราเอง” เราจึงยอมรับความสุขจากความหวาน มัน เค็ม จนเกินพอดี ความสุขจากยาเสพติดอย่างบุหรี่ไฟฟ้า ความสุขจากการอยู่ในโลกเสมือนจนลืมคนรอบข้าง

         จนมาถึงความทุกข์จากการเปรียบเทียบ การไม่พึงพอใจกับชีวิตจนซึมเศร้า และส่งผลต่อโรคจิตเวชต่าง ๆ ในที่สุด แต่สงครามที่ยากที่สุดยังคงเป็นปัญหาสังคมป่วย คือ สังคมแบบทุนนิยม ที่ต้องดิ้นรนทำการเกษตรราคาถูก ที่ต้องเผาไร่ จนชีวิตอมฝุ่น แบบหนีไม่พ้น

         ลามไปจนทุกคนบนผืนแผ่นดินไทยต้องถูกรมควันภายใต้อากาศที่ใช้ร่วมกัน และก็ส่งผลให้โลกป่วย เกินเยียวยา จนโลกเดือด หลายจังหวัด ทุกภาคต้องทนทุกข์กับน้ำท่วม โคลนถล่ม แล้วต้องแก้ปัญหากันในแต่ละปี จนอดไม่ได้ที่จะโทษกันและกัน ทั้งโทษรัฐบาล โทษท้องถิ่น โทษกันเอง คงเป็นดังที่ อ.ประเวศ วะสี ได้กล่าวว่า “ไก่ที่จิกตีกันในเข่งยากจะบินออกจากเข่งได้ แต่ถ้าส่งสัญญาณกระพือปีกพร้อมกัน ไก่ทุกตัวก็พร้อมจะโบยบินดันฝาที่ครอบมันออกไปได้”

         จริง ๆ แล้วมีหลายเรื่องดี ๆ ที่กำลังจะเกิดขึ้นในปีนี้ ทั้ง พ.ร.บ.อากาศสะอาด ที่อาจจะเป็นทางออกให้กับชีวิตอมฝุ่น, นโยบายเบาหวานหายได้ของกระทรวงสาธารณสุข ที่เปลี่ยนจากการรักษาให้ยาประคอง เป็นเปลี่ยนพฤติกรรมจนหายได้

         แต่ก็มีเรื่องร้ายที่อาจจะยังคาดไม่ได้ อย่างการพยายามผลักดันบุหรี่ไฟฟ้าให้ถูกกฎหมายพนันออนไลน์ เอ็นเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์ที่กำลังจะเกิดขึ้น สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้ ยังคงท้าทาย และเป็นบททดสอบของสังคมไทย และภาคีทุกคนว่าจะร่วมแรงร่วมใจ ร่วมขับเคลื่อนให้สังคมนี้มีสุขภาวะที่ดีขึ้นอย่างไม่ย่อท้อได้หรือไม่ ดังคำ “ไม่มีชัยชนะใดได้มาง่ายดาย และก็ไม่มีการแพ้ใดที่จะพ่ายตลอดกาล”