Page 125 - แผนการดำเนินงาน สสส. ประจำปี 2561
P. 125
และความพิการยาวนานกว่า ขณะที่ความรุนแรงทางเพศเป็นปัญหาส�าคัญอันดับหนึ่งของสุขภาวะผู้หญิง”
และแม้ว่าปัจจุบันประเทศไทยจะมีระบบประกันสุขภาพของประชาชนถึง ๓ ระบบ ซึ่งผู้หญิงได้สิทธิประโยชน์
จากระบบประกันสุขภาพเหล่านั้นด้วยเช่นกัน อย่างไรก็ตามชุดสิทธิประโยชน์เหล่านั้นยังไม่ครอบคลุมค่าใช้จ่าย
ที่จ�าเป็นส�าหรับผู้หญิงบางประการ รวมทั้งยังมีกลุ่มผู้หญิงอีกหลายกลุ่มที่ตกอยู่ในสภาวะ “ข้อยกเว้น” และ
ถูกกันออกไป (exclude) จากการได้รับสิทธิขั้นพื้นฐาน และการเข้าถึงระบบประกันสุขภาพเพื่อการมีสุขภาวะ
ที่ดี อาทิ ผู้ต้องขังหญิง ผู้หญิงพิการ ผู้หญิงกลุ่มชาติพันธุ์ ผู้หญิงที่มีปัญหาสถานะบุคคลและสิทธิ เป็นต้น
สถานการณ์ผู้ต้องขังหญิง
ประเทศไทยมีจ�านวนผู้ต้องขังหญิง ๔๕,๑๔๑ คน และมีสถิติสูงที่สุดในโลกถึง ๒ ด้าน คือ มีอัตรา
๑๑๒
ผู้ต้องขังหญิงต่อจ�านวนผู้ต้องขังทั้งหมด (ร้อยละ ๑๔.๖ เปรียบเทียบกับ ร้อยละ ๘.๘ ของสหรัฐอเมริกา) และ
๑๑๓
สัดส่วนผู้ต้องขังหญิงต่อแสนประชากรไทยสูงที่สุดในโลก ข้อจ�ากัดและผลกระทบเมื่อจ�านวนคนมากเกิน
กว่าที่เรือนจ�าหรือทัณฑสถานรองรับได้ ท�าให้ภาพรวมของคุณภาพชีวิตในเรือนจ�า ทั้งการอยู่อาศัย สุขภาพ
อนามัย การท�ากิจวัตรประจ�าวัน เรียนหนังสือ ฝึกอาชีพ พักผ่อนนอนหลับ ทั้งหมดล้วนเกิดขึ้นอย่างแออัด
ในพื้นที่คับแคบของแดนหญิงในเรือนจ�าหรือทัณฑสถาน ปัญหาหลักที่เกี่ยวบริการทางสุขภาพต่อผู้ต้องขัง
หญิงในเรือนจ�าคือ การเข้าไม่ถึงบริการ หรือเข้าถึงได้ช้าในเวลาเจ็บป่วย เพราะบุคลากรในเรือนจ�า
เช่น พยาบาล หรือผู้คุมที่จะพาไปโรงพยาบาลมีไม่พอ ที่ส�าคัญคือขาดงบประมาณเนื่องจากระบบการสนับสนุน
เงินงบประมาณของส�านักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ โอนเงินผ่านไปที่โรงพยาบาลประจ�าพื้นที่ที่ให้
กรมราชทัณฑ์ไม่เอื้อต่อการพัฒนางานสร้างเสริมสุขภาพและรักษาพยาบาลภายในเรือนจ�า ปัญหาเชิงรูปธรรม
ส�าคัญของสุขภาพผู้ต้องขังหญิงที่ควรใส่ใจอย่างเร่งด่วน ได้แก่ (๑) ปัญหาอนามัยแม่และเด็กทารก รวม
ถึงปัญหาด้านสูตินรีเวชที่เรือนจ�ายังขาดการคัดกรองและเฝ้าระวังมะเร็งปากมดลูก และมะเร็งเต้านมอย่าง
เป็นระบบ (๒) ปัญหาผู้ป่วยโรคทางเดินหายใจ จากสถิติพบว่าผู้ต้องขังในเรือนจ�ามีอัตราการป่วยเป็น
วัณโรคที่สูงมาก เนื่องจากความเป็นอยู่แออัด (๓) ปัญหาภาวะโรคติดต่อทางเดินอาหาร ท้องเสีย เพราะ
การปนเปื้อนในอาหารและน�้าดื่ม (๔) ปัญหาสุขภาพช่องปาก พบว่าผู้ต้องขังมากกว่าร้อยละ ๘๐ มีปัญหา แผนการดำาเนินงานประจำาปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑
ทันตกรรม ซึ่งโรงพยาบาลในพื้นที่ไม่สามารถส่งเจ้าหน้าที่มาดูแลเป็นการเฉพาะ เนื่องจากไม่มีบุคลากร
เพียงพอ (๕) ปัญหาสุขภาพจิต ได้แก่ ภาวะซึมเศร้า จิตตก บางส่วนมีอาการเหมือนคนวิกลจริตเมื่ออยู่ในเรือนจ�า
ไปนานๆ และ (๖) ปัญหาการถูกคุกคามหรือละเมิดทางเพศโดยผู้คุมหรือผู้ต้องขังด้วยกันเอง
ส�าหรับระเบียบปฏิบัติและข้อเสนอแนะระดับนานาชาติที่มีอยู่ที่เกี่ยวกับการปฏิบัติต่อผู้ต้องขัง เช่น
มาตรฐานขั้นต�่าของสหประชาชาติเกี่ยวกับการปฏิบัติต่อผู้ต้องขัง ซึ่งก�าหนดให้ประเทศสมาชิกถือปฏิบัติ
เป็นมาตรฐานเบื้องต้นในการบริหารงานเรือนจ�าและการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังนั้น พบว่ามีการก�าหนดเพียงสั้นๆ 123
ถึงหลักปฏิบัติที่เกี่ยวกับผู้ต้องขังหญิงไว้อย่างกว้างๆ และไม่เฉพาะเจาะจง ท�าให้ผู้ต้องขังหญิงจ�านวนมาก
ยังคงได้รับการปฏิบัติที่ไม่เหมาะสมมีการเลือกปฏิบัติ และมีการฝ่าฝืนหลักสิทธิมนุษยชนทั้งด้านสิทธิสตรีและ
ด้านศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์สภาพความเป็นอยู่ ส�าหรับข้อก�าหนดที่ตกลงใช้กันในระดับนานาชาติ โดยเฉพาะ
๑๑๒ ศูนย์ข้อมูลข่าวสาร กรมราชทัณฑ์ http://www.correct.go.th/stat๑๐๒/ display/result.php?date=๒๐๑๖-๐๖-
๐๑&submit=%B๕%A๑%C๕%A๗
๑๑๓ กฤตยา อาชวนิจกุล และกุลภา วจนสาระ. ๒๕๕๘. ผู้ต้องขังหญิง:สถานการณ์และข้อเสนอเชิงนโยบาย.นครปฐม:สมาคมนักวิจัยประชากร
และสังคม สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล
