5ส. สร้างบุญ สร้างสุข

เรื่องโดย เทียนทิพย์  เดียวกี่ Team Content www.thaihealth.or.th

ข้อมูลบางส่วนจาก Infographic  ทำความดีด้วย 5ส. ส่งต่อความรัก และคู่มือ วัดสร้างสุข (5ส ภาคประชาชน) โดย สสส.

ภาพประกอบโดย : ชุติกาญจน์ เกียรติพันธุ์สดใส Team Content www.thaihealth.or.th และแฟ้มภาพ

“อะระหัง สัมมาสัมพุทโธ ภะคะวา, พุทธัง ภะคะวันตัง อะภิวาเทมิ ฯ” เสียงบทสวดมนต์ในยามสาย ดังสะท้อนกำแพงโบสถ์ออกมาทางประตู มองเข้าไปภายใน มีพุทธศาสนิกชนทุกวัย ทั้งเด็ก ทั้งผู้ใหญ่ และวัยสูงอายุ ที่พร้อมใจกันมาทำบุญ

วันนี้ก็เช่นกัน วันอาสาฬหบูชา หรือวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 เป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรมที่ตรัสรู้เป็นครั้งแรก ในวันนี้เหล่าพุทธศาสนิกชน ต่างเข้าวัด ทำบุญตักบาตร เนื่องในวันพระ ซึ่งกิจกรรมเหล่านั้น ถือได้ว่าเป็นธรรมเนียมประเพณีที่ปฏิบัติสืบทอดกันมายาวนาน 

ปิ่นโตหลากสีตั้งเรียงราย ภายในบรรจุอาหารที่เต็มไปด้วยความเลื่อมใสและใจที่มุ่งมั่นในการทำบุญในวันพระ หากมองลึกลงไปถึงเมนูอาหาร ที่เหล่าชาวพุทธตั้งใจนำไปถวายพระนั้น ก็ถือเป็นการทำบุญอีกอย่างหนึ่ง แต่ทำอย่างไรที่อาหารเหล่านั้นจะเป็นประโยชน์ และไม่ก่อให้เกิดโรคแก่พระสงฆ์ ซึ่งอาหารโดยทั่วไป มักจะเน้น มันจัด เค็มจัด หรือแม้กระทั่งหวานจัด ซึ่งการรับประทานอาหารเหล่านั้น อาจนำมาสู่โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง อย่าง เบาหวาน ความดัน โรคหัวใจ เป็นต้น จะดีกว่าไหม ถ้าการทำบุญในแต่ละครั้งเราควรจะพิถีพิถันและใส่ใจในอาหารที่ถวายพระสงฆ์   ด้วยการ เสริมข้าวกล้อง เพิ่มใยอาหารด้วยวิตามิน, เสริมผัก หลากชนิด, เสริมปลา ลาไกลมะเร็ง, เสริมนมผสมกะทิ กระดูกดี, สรรปานะ ลดน้ำตาล และ ลดเค็ม ลดมัน รสชาติไม่จัดจ้าน เพื่อที่พระสงฆ์จะได้มีสุขภาพร่างกายที่ดี

นอกเหนือจากกิจกรรมพื้นฐานเหล่านี้ เราชาวพุทธยังมีอีกหนึ่งกิจกรรมที่สามารถทำได้ แถมยังช่วยให้สภาพแวดล้อมภายในวัดดูสะอาด ร่มรื่น อีกด้วย หากใครที่ไม่มีเวลาเตรียมสิ่งของ สังฆทาน หรือปัจจัยในการทำบุญต่างๆ การพัฒนาวัด ก็ถือเป็นกิจกรรมที่เหล่าชาวพุทธสละแรงกายในการทำนุบำรุงศาสนาได้เช่นเดียวกัน โดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับ สมาคมส่งเสริมเทคโนโลยีไทย-ญี่ปุ่น ดำเนินโครงการวัดสร้างสุข เพื่อให้สังคมไทยตื่นตัวเรื่องการช่วยเหลือสังคม ก่อให้เกิดสังคมสุขภาวะ รวมทั้งดำเนินโครงการเพื่อพัฒนารูปแบบและแนวคิด 5ส.  ดังนี้

1. สะสาง  ด้วยการลดสิ่งที่ไม่จำเป็นให้เกิดความสมดุล โดยการสำรวจสิ่งของ เครื่องใช้ อุปกรณ์ที่มีอยู่ ว่าพอดีกับการใช้งานหรือไม่ แยกแยะสิ่งของ หากพบว่าไม่จำเป็น ต้องดูว่าใช้ได้หรือไม่ ถ้าสิ่งของสามารถใช้ได้ ให้ส่วนกลางนำไปใช้ ถ้าใช้ไม่ได้ให้ดำเนินการขาย หรือดำเนินการกำจัดของเสีย อย่าเสียดาย รวมทั้ง ถ้าเป็นสิ่งของ ระบบงานที่จำเป็นแต่ขาดไป ให้ดำเนินการจัดหาเพิ่มเติมให้พอดี

2. สะดวก ด้วยการจัดสรรสิ่งต่างๆ ให้เป็นระเบียบ โดยทำแผนผัง กำหนดชื่อ ที่อยู่ที่แน่นอนให้กับสิ่งของที่อยู่ในพื้นที่ทั้งหมด กำหนดที่วางสิ่งของให้ชัดเจน ห้ามปะปนกัน หลังจากนั้นจัดทำป้ายชื่อ ตามระบบที่ได้วางไว้ ลัดวาง โดยกำหนดสิ่งที่ใช้บ่อยให้อยู่ใกล้มือ และไกลมือออกไปตามความถี่การใช้งาน

3. สะอาด กำหนดรายการสิ่งของและจุดบริเวณที่ต้องทำความสะอาด ขณะทำความสะอาดต้องตรวจสอบสิ่งผิดปกติ หากพบให้ติดป้ายและดำเนินการแก้ไขหรือแจ้งผู้ที่เกี่ยวข้อง

4. สร้างมาตรฐาน ด้วยการตั้งกฎเกณฑ์และมุ่งมั่นพัฒนา หากพบว่ามาตรฐานไม่ได้ถูกนำไปใช้ ต้องปรับปรุงมาตรฐานให้ใช้ง่ายขึ้นและสร้างความเข้าใจถึงประโยชน์ที่ได้รับ

5. สร้างวินัย ด้วยการเคารพกฎกติกา อยู่ร่วมกันด้วยความสุข โดยสร้างแรงจูงใจ และสร้างกิจกรรมส่งเสริมเพื่อให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน

อย่างไรก็ตาม กิจกรรม 5ส. เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่พุทธศาสนิกชน สามารถร่วมกันพัฒนาให้วัด ที่ซึ่งเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชน แต่ถึงกระนั้น การทำ 5ส. ให้ยั่งยืนและต่อเนื่อง ก็เป็นสิ่งจำเป็นที่คนในชุมชนต้องร่วมมือกันพัฒนาพื้นที่และสิ่งของภายในวัด

การทำ 5ส. ให้ยั่งยืน

1.ผู้นำชุมชนจะต้องมุ่งมั่นเอาจริง เห็นความสำคัญของ 5ส. ซึ่งเป็นเครื่องมือพื้นฐานสำคัญในการนำมาต่อยอดพัฒนาวัด

2.ให้ 5ส. กลายเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตประจำวัน

3.สร้างให้เห็นว่า การทำ 5ส. เป็นประโยชน์ต่อผู้เกี่ยวข้องหรือผู้ที่มีเข้ามาใช้พื้นที่วัดที่มีผลต่อการปฏิบัติตามหลัก ศีล สมาธิ ปัญญา

4.พฤติกรรมเชิงสร้างสรรค์ที่ได้จากการทำ 3ส. แรก และถูกเขียนเป็นมาตรฐาน หรือจัดทำเป็นมาตรฐานจะต้องถูกนำไปใช้อย่างจริงจัง และมีการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง

5.มีการตรวจประเมินการทำระบบ 5ส. เป็นประจำสม่ำเสมอ

แม้โครงการวัดสร้างสุข จะมีการทำโครงการในวัดนำร่อง เพื่อเป็นต้นแบบในวัดอื่นๆ แต่กิจกรรม 5ส. ก็สามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้ทั้งในหน่วยงาน องค์กร โรงเรียน หรือแม้กระทั่งในบ้าน ก็สามารถทำกิจกรรมเหล่านี้ได้เช่นกัน วันอาสาฬหบูชา ที่กำลังจะมาถึงนี้ คงเป็นโอกาสสำคัญในการเริ่มต้นของพุทธศาสนิกชนในการแสดงออกถึง ใจอาสา ความเชื่อ ความศรัทธา และทำนุบำรุงศาสนา ในรูปแบบของช่วยกันทำความสะอาดบริเวณวัด และซ่อมแซมบำรุงเครื่องใช้ภายในวัด เพื่อที่จะยกระดับศักยภาพและสถานที่ที่เป็นศูนย์รวมทางใจ ให้น่ารื่นรมย์ เพียงเท่านี้ คุณก็สามารถทำความดี ได้ง่ายๆ แถมยังได้สร้างมิตรภาพที่ดีของคนในชุมชนอีกด้วย