เรื่องโดย ฉัตร์ชัย นกดี Team Content www.thaihealth.or.th

ภาพโดย ปารมี ขันธ์แก้ว Team Content www.thaihealth.or.th

สถานการณ์ของประเทศไทยก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างเป็นทางการแล้ว ขณะเดียวกันกลุ่มของผู้พิการ ก็มีจำนวนอยู่ไม่น้อยที่ยังคงเข้าไม่ถึงสิ่งอำนวยความสะดวกสาธารณะต่าง ๆ  เช่น ทางลาด ที่จอดรถ ห้องน้ำ ป้ายและสัญลักษณ์ บริการข้อมูล และอุปกรณ์ที่จำเป็นได้อย่างเท่าเทียม

ด้วยเหตุนี้ ในพิธีประกาศผลและมอบโล่รางวัลโครงการแพลตฟอร์มการขึ้นทะเบียนสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับคนพิการและผู้สูงอายุ ในรูปแบบแพลตฟอร์ม Line Chatbot เมืองใจดีเที่ยวทุกวัย ภายใต้แนวคิด “เจอ แจ้ง แจ่ม แจ๋ว” จัดโดยกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ (พก.) ร่วมกับสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ โดยศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และมูลนิธิอารยสถาปัตย์ จึงได้จัดการอภิปราย หัวข้อ “มิติใหม่ในการร่วมสร้างและเข้าถึงข้อมูลสิ่งอำนวยความสะดวก สำหรับคนพิการและผู้สูงอายุ”

โดย นายณัฐพล เทศขยัน ผู้ช่วยผู้อำนวยการ สำนักสนับสนุนสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะ สสส. เล่าถึงการสร้างเครือข่ายสนับสนุนความยั่งยืนเพื่อการเข้าถึงข้อมูลสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับคนพิการและผู้สูงอายุ ว่า ในส่วนของ สสส. ทำเรื่องการออกแบบสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับทุกคนในสังคมมาหลายปีแล้ว และเราก็มีเครือข่ายที่ทำงานในเรื่องนี้ร่วมกัน ทั้งภาควิชาการและภาคสังคม ไม่ว่าจะเป็นมหาวิทยาลัยต่าง ๆ ที่มีคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ หรือคณะที่เกี่ยวข้องกับการออกแบบ ตามแนวคิดการออกแบบสภาพแวดล้อมให้กับคนทุก ๆ กลุ่ม ไม่ว่าจะเป็นผู้สูงอายุ คนปกติ ผู้พิการ หรือ Universal Design (UD) ซึ่งขณะนี้เรามีศูนย์การออกแบบเพื่อทุกคนกระจายอยู่ทั่วประเทศ จำนวน 12 มหาวิทยาลัย ซึ่งศูนย์เหล่านี้จะเป็นเครือข่ายทางวิชาการที่ให้ข้อมูลและคำปรึกษาในการออกแบบหรือปรับสภาพแวดล้อม รวมถึงเป็นแหล่งรวบรวมข้อมูลในการพัฒนาต่อยอดสำหรับผู้ที่สนใจ

นายณัฐพล กล่าวต่อว่า การทำงานของ สสส. ในการขยายผลและขับเคลื่อนต่อให้เห็นผลเป็นรูปธรรม สำหรับแพลตฟอร์ม “เจอ แจ้ง แจ่ม แจ๋ว” นำมาสู่การทดสอบการลองใช้งาน การจัดประกวดเพื่อให้เกิดความเข้าใจ และนำไปใช้งานจริง ซึ่งฐานข้อมูลที่เกิดขึ้นในช่วงนี้ อาจต้องพัฒนาปรับปรุงระบบ เพื่อให้สามารถใช้งานได้ในระยะยาวได้ อย่างไรก็ตามจะมีการส่งต่อฐานข้อมูลนี้ให้กับทางกรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ เพื่อนำไปใช้วางแผนรองรับสังคมผู้สูงอายุต่อไป โดยเฉพาะในเรื่องของการปรับสภาพแวดล้อมและสิ่งอำนวยความสะดวกให้เข้าถึงง่าย ยังเป็นจุดเน้นของ สสส. ที่ต้องการให้เกิดสังคมที่เท่าเทียมกัน เพื่อทุกคนจะได้มีคุณภาพชีวิตที่ดี

สำหรับแนวคิดการขยายผลการเข้าถึงข้อมูลสิ่งอำนวยความสะดวก การดำเนินงานการขับเคลื่อนด้านการปรับสภาพแวดล้อมและบริการสาธารณะภายใต้แนวคิดการออกแบบเพื่อทุกคนในอนาคต มีดังนี้

1. การสนับสนุนการสื่อสารเรื่องของ Universal Design (UD) เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจ และความตระหนักรู้ให้แก่บุคคลทั่วไป

2. สนับสนุนการสร้างภาคีเครือข่ายของภาคประชาชน และภาคประชาสังคมสำหรับการออกแบบพื้นที่สาธารณะ

3. สนับสนุนการมีส่วนร่วมในกระบวนการนโยบาย และการวางแผนสำหรับการปรับปรุงพื้นที่สาธารณะ

4. การส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในกระบวนการพัฒนาเมือง ผ่านช่องทางการมีส่วนร่วมอิเล็กทรอนิกส์

ขณะที่ นางพัชรมณฑ์ ปิติปัญญากุล ผู้อำนวยการกองส่งเสริมสิทธิและสวัสดิการคนพิการ กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ (พก.) บอกถึงแนวทางการขับเคลื่อนโครงการแพลตฟอร์มการขึ้นทะเบียนสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับคนพิการและผู้สูงอายุ ภายใต้แนวคิดเจอ แจ้ง แจ่ม แจ๋ว ว่า เราทำการจัดระดับสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับคนพิการและผู้สูงอายุ (Ranking Disabilities Friendly) จากสถานที่ที่มีอยู่ในฐานข้อมูลปัจจุบัน จำนวน 5,000 กว่าแห่ง โดยเราได้แบ่งออกเป็น 7 ระดับ หรือ 7 ดาว เพื่อให้คนพิการและผู้สูงอายุ รวมถึงประชาชนทั่วไปสามารถรับรู้ได้ว่าสถานที่นั้น มีสิ่งอำนวยความสะดวก เช่น ทางลาด ราวจับ ที่จอดรถ ห้องน้ำ ป้ายและสัญลักษณ์มากน้อยเพียงใด โดยสถานที่ที่จะจัดอันดับจะมีอยู่ 11 ประเภท ได้แก่ สถานีบริการน้ำมัน หน่วยงานภาครัฐ องค์กรเอกชน สถานที่ท่องเที่ยว/สวนสาธารณะ ขนส่งสาธารณะ ศาสนสถาน สถาบันการศึกษา (ประถม มัธยม มหาวิทยาลัย) โรงแรม ห้างสรรพสินค้า โรงพยาบาล และร้านอาหาร

ด้าน ดร.วสันต์ ภัทรอธิคม นักวิจัยอาวุโสและหัวหน้าทีมวิจัยระบบขนส่งและจราจรอัจฉริยะ (ITS) ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ กล่าวถึงความท้าทายและแนวทางการพัฒนาแพลตฟอร์มสนับสนุนการเข้าถึงข้อมูลสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับคนพิการและผู้สูงอายุ ว่า คนทั่วไปวันหนึ่งก็ต้องกลายเป็นผู้สูงอายุ ต้องใช้สิ่งอำนวยความสะดวกเหล่านี้ ทางเนคเทคร่วมกับ สสส. และภาคีเครือข่าย พัฒนาปรับปรุงให้ฐานข้อมูลมีชีวิต และพยายามขยายการใช้งานออกไปให้กว้างที่สุด  ซึ่งหลังจากที่เราได้ข้อมูลเพิ่มเติม ก็จะนำมาประเมินคุณภาพว่าใช้งานได้ดีหรือไม่ มีอะไรต้องปรับปรุงให้ดีขึ้น นอกจากนี้ จะนำเทคโนโลยีการตรวจสอบด้วยระบบคอมพิวเตอร์ หรือ AI เข้ามาช่วยในการประเมินมาตรฐานเบื้องต้น เช่น ดูความกว้างของทางเข้าสำหรับผู้ใช้รถเข็นวีลแชร์ มีทางลาดที่เหมาะสมหรือไม่  ห้องน้ำเป็นอย่างไรมีราวจับหรือไม่ เป็นต้น ดังนั้น การที่สถานที่ต่าง ๆ จะได้รับการขึ้นทะเบียนในแพลตฟอร์ม “เจอ แจ้ง แจ่ม แจ๋ว” จึงจะต้องผ่านมาตรฐานสิ่งอำนวยความสะดวกตามที่กำหนด

สำหรับขั้นตอนการใช้แอปพลิเคชัน “เจอ แจ้ง แจ่ม แจ๋ว” เพื่อขึ้นทะเบียนสิ่งอำนวยความสะดวก สำหรับผู้พิการและผู้สูงอายุ ประกอบด้วย

1. เข้าแอปพลิเคชัน LINE เพิ่มเพื่อน @jaideecity

2. สแกน QR code ขึ้นทะเบียนสิ่งอำนวยความสะดวก สำหรับผู้พิการและผู้สูงอายุ

3. กดปุ่มเพิ่มเพื่อน

4. กดปุ่มแชท

5. กดขึ้นทะเบียน

6. กดแชร์ตำแหน่ง

7. พิมพ์ชื่อและเลือกสถานที่แล้ว กดแชร์ตำแหน่งที่ตั้ง

8. กดปุ่มเพิ่มตึก/บริเวณด้วยชื่อนี้

9. เลือกประเภทสถานที่

10. กดปุ่มเพิ่มสิ่งอำนวยความสะดวก

11. เลือกประเภทสิ่งอำนวยความสะดวก

12. เลือกชั้นที่สิ่งอำนวยความสะดวกตั้งอยู่

13. จะได้รับการ์ดยืนยันการแจ้ง

การส่งเสริมให้คนพิการและผู้สูงอายุ เข้าถึงสิ่งอำนวยความสะดวกสาธารณะได้อย่างเท่าเทียม จะช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตและความปลอดภัยให้กับกลุ่มคนเปราะบางที่ควรได้รับการดูแลมากขึ้น สสส. และภาคีเครือข่าย ขอร่วมส่งเสริมการปรับปรุงสภาพแวดล้อมและจัดสิ่งอำนวยความสะดวก ตามสถานที่ต่างๆ ให้เข้าถึงได้โดยสะดวก เพื่อให้ทุกคนในสังคม สามารถออกมาใช้ชีวิตได้อย่างเท่าเทียมกัน

ทั้งนี้ ผู้สนใจสามารถร่วมขึ้นทะเบียนสิ่งอำนวยความสะดวก สำหรับผู้พิการและผู้สูงอายุ ได้ทุกพื้นที่ ทุกเวลา ผ่าน LINE @jaideecity หรือ สแกน QR code ได้ตามที่ปรากฏด้านล่างนี้