ปลูกผัก ปลูกเมือง ปลูกชีวิต

"ผักสวนครัว รั้วกินได้" ภาพที่เคยเห็นในอดีตเริ่มเลือนหายไปจากความทรงจำ มีเพียงป่าคอนกรีตที่แวดล้อมรอบตัว ท้องที่ฝากไว้กับอาหารถุงพลาสติก อาหารสำเร็จรูปที่เข้าไมโครเวฟอุ่นพร้อมทานเข้ามาแทนที่

คุณภาพชีวิตที่หายไปพร้อมความเร่งรีบอย่างน่าเสียดาย ด้วยตระหนักถึงความสำคัญที่ต้องการให้คนเมืองได้เข้าถึงอาหารที่ดี มีคุณภาพ สามารถพึ่งพาตนเองได้ โดยการปลูกผักไว้บริโภคเองก่อเกิดเป็นสุขภาวะที่ดีทั้งกาย ใจ และสังคม มูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย) ภาคีเครือข่าย ร่วมมือกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้ริเริ่มโครงการ "สวนผัก คนเมือง" ภายใต้สโลแกน ปลูกผัก ปลูกเมือง ปลูกชีวิต

โครงการสวนผักคนเมือง ภายในมูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน เป็นพื้นที่เกษตรในเมือง 1 ใน 6 แห่ง ที่เป็นต้นแบบในการสร้าง อาหารในเมือง และเป็นพื้นที่สวนผักชุมชนแห่งการเรียนรู้ โดยได้เริ่มโครงการมาตั้งแต่ปี 2553

นางสุภา ใยเมือง ผู้อำนวยการมูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน เล่าว่า โครงการสวนผักคนเมือง คือ การเปิดศูนย์เรียนรู้ มีการอบรม เรื่องการปลูกผัก หรือการพึ่งพาตัวเองให้แก่ผู้ที่สนใจ เพราะสวนผัก คือบันไดขั้นแรกที่เชื่อมโยงคนที่มีความคิดคล้ายคลึงกันให้เข้ามาหากัน และต่อยอดไปสู่การพึ่งพาตนเองในรูปแบบอื่นๆ ได้ซึ่งช่วงแรก โครงการได้เน้นเรื่องความปลอดภัยอาหารของคนเมือง แต่ในช่วง อุทกภัยปี 2554 ได้มีปัญหาวิกฤติอาหารทำให้เราตระหนักได้ว่าคนเมืองควรหันมาพึ่งพาตนเองได้มากขึ้น

6 ปีภายใต้การดำเนินงานของคนปลูกผักในโครงการพบว่า คนเมืองสามารถปลูกผัก และสร้างอาหารด้วยตนเองได้ ส่งผลให้มีบทบาทในการช่วยเหลือสังคมมากขึ้น

นอกจากนี้ผลิตผลการปลูกผักในเมืองก่อเกิด "นวัตกรรม" ใหม่ๆ เช่น ปลูกบนคอนโด ดาดฟ้า หรือที่มูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืนแห่งนี้ เคยเป็นพื้นที่น้ำท่วม จึงออกแบบยกสูงขึ้นเพื่อหนีน้ำ เป็นการปรับตัวเข้ากับสภาพพื้นที่

นายนคร ลิมปคุปตถาวร หรือ ปริ๊นซ์ เจ้าของฉายา เจ้าชายผัก ผู้ก่อตั้งศูนย์เรียนรู้เกษตรในเมือง สาขาเจ้าชายผัก บอกเล่าประสบการณ์ตรงให้ฟังว่า ปัจจุบันคนรุ่นใหม่มีความสนใจปลูกผัก มากขึ้นต่างจากเมื่อก่อนที่เป็นวัยเกษียณอายุ ซึ่งการปลูกผัก ปลอดสารพิษไว้กินเองเป็นสิ่งที่ทุกคนสามารถทำได้ง่ายๆ ไม่จำเป็น ต้องมีพื้นที่มากมาย แม้แต่คนที่อยู่คอนโดก็สามารถปลูกผักไว้กินได้ เพียงแต่เลือกชนิดของผักและภาชนะให้เหมาะกับพื้นที่และสภาพอากาศ เริ่มจากผักที่ชอบ เลือกให้เหมาะกับสภาพอากาศ พื้นที่ และภาชนะที่ปลูก แม้ผลผลิตอาจไม่งามเหมือนท้องตลาด แต่ได้ความภูมิใจ และมั่นใจในความปลอดภัยเต็มร้อย

"หัวใจความสำเร็จของการปลูกผัก คือ การปรุงดินให้ดีแล้วพืชแข็งแรงอาจจะต้องเรียนรู้การทำดินให้ดีก่อน หลายคน คิดว่าการเตรียมดินให้ดีเป็นเรื่องที่ยาก แต่จริงๆ แล้ว วัตถุดิบในบ้าน เศษผัก ใบไม้ ต่างๆ ก็สามารถใช้ได้ นำมาผสมคลุกเคล้ากับ ดินหมักให้ย่อยสลายก็ได้ดินที่ดีแล้ว" เจ้าชายผักแนะนำการเริ่มต้นปลูกผักง่ายๆ

นางปราณีรัตน์ มิตรสมาน หรือ พี่ตุ๊ก อีกเสียงสะท้อนของผู้เข้าร่วมอบรมเล่าว่า ส่วนตัวเป็นคนที่ชื่นชอบการปลูกต้นไม้ และรับประทานผักไร้สารพิษ การมาวันนี้ไม่ใช่แค่การปลูกผัก อย่างเดียว แต่ยังเป็นการฝึกจิตใจ เพราะปลูกต้นไม้จะต้องมี ความอ่อนโยนและใจเย็น เป็นการฝึกเด็กให้ได้เรียนรู้จากธรรมชาติและเชื่อว่าทุกวันนี้มีคนเมืองอีกหลายคนที่ต้องการพื้นที่สีเขียวมากขึ้น

ถึงวันนี้เราจะไม่มีรั้วกินได้ แต่หลังคาหลายตึก (แถว) ระเบียง คอนโดมิเนียมหลายแห่งถูกแซมด้วยสีเขียวพืชผักสวนครัว กระถางผักใบน้อยที่ค่อยๆ เติมเต็มชีวิตชีวาที่ขาดหายไปของคนเมือง

ที่สำคัญกว่านั้นคือ ได้บ่มเพาะเมล็ดพันธุ์การเอาใจใส่ในการกินอยู่อย่างปลอดสารพิษ จุดเริ่มต้นการสร้างสุขภาวะอย่างง่ายๆ ให้กับตนเอง

ที่มา: หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ