‘เที่ยว’ วิถี ‘ออร์แกนิก’ ดีต่อ (กายและ) ใจ

ที่มา : หนังสือพิมพ์โพสต์ทูเดย์


ภาพประกอบจากแฟ้มภาพ


'เที่ยว' วิถี 'ออร์แกนิก' ดีต่อ (กายและ) ใจ thaihealth


เรามีการท่องเที่ยวเชิงกีฬา มีการท่องเที่ยวเชิงวิถีชีวิตและวัฒนธรรม แล้วทำไมเราจะมีการ ท่องเที่ยวเชิงออร์แกนิกไม่ได้ ลองคิดภาพเมื่ออาหารทุกมื้อในทริปเป็นอาหารออร์แกนิกแท้ๆ แหล่งท่องเที่ยวคือแปลงผักท่ามกลางธรรมชาติ ที่สวยงาม พูดคุยกับเกษตรกร เรียนรู้วิถีชีวิต ที่เรียบง่าย รอวันที่เราจะนำไปปฏิบัติในชีวิตจริง


คงจะดีไม่น้อย โดยเฉพาะคนเมืองที่อยากจะหลีกลี้ หนีความวุ่นวาย เชียงใหม่ นอกจากจะเป็นแหล่งท่องเที่ยวสำคัญของไทยแล้ว ยังเรียกได้ว่าเป็นศูนย์รวมของเกษตรกร และแหล่งวิถีชีวิต วัฒนธรรม ผลงานศิลปะจากศิลปินที่มีชื่อเสียงของประเทศมากมาย และกำลังจะกลายเป็นจังหวัดที่มีแหล่งท่องเที่ยววิถีออร์แกนิก หรือออร์แกนิก ทัวริสม์ ที่ผู้ประกอบการโรงแรม และเกษตรกรท้องถิ่นร่วมมือกันให้เป็นจริงขึ้นมา


เที่ยวเสริมสุขภาพ


อรุษ นวราช ผู้ร่วมก่อตั้งแล็บอาหารยั่งยืน (ประเทศไทย) และผู้ริเริ่มสามพรานโมเดล เล่าถึงที่มาของแนวทางออร์แกนิก ทัวริสม์ ว่า แนวคิดเหล่านี้เริ่มต้นมาจากแล็บอาหารยั่งยืน (ประเทศไทย) ได้ร่วมกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ขับเคลื่อน ออร์แกนิก ทัวริสม์ หรือการท่องเที่ยววิถีอินทรีย์เพื่อสร้างระบบอาหารสมดุล ภายใต้การสนับสนุนทุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) บนพื้นฐานแนวคิดธุรกิจเกื้อกูลสังคม และหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง โดยชวนผู้ประกอบการธุรกิจท่องเที่ยว โรงแรม ร้านอาหาร ในกรุงเทพฯ และเชียงใหม่ มาร่วมเรียนรู้ และร่วมขับเคลื่อน เพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงให้เกิดขึ้นตลอดระบบนิเวศอินทรีย์


'เที่ยว' วิถี 'ออร์แกนิก' ดีต่อ (กายและ) ใจ thaihealth


"เดิมทีเรามีอุดมการณ์ขับเคลื่อนไปสู่เป้าหมายระบบอาหารยั่งยืน ระบบอาหารจะยั่งยืนได้ต้องสมดุล จะสมดุลได้ต้องมีการเชื่อมโยงระหว่าง ต้นน้ำ กลางน้ำ ปลายน้ำ ต้นน้ำก็คือเกษตรกร คือคน 1 ใน 3 ของประเทศ ที่ยังพึ่งพาสารเคมี ทำลายสิ่งแวดล้อม ทำลายสุขภาพเขา ทำลายสุขภาพเราด้วยเพราะเราเป็นคนกิน แล้วเขาก็เป็นหนี้เพราะเขาไม่สามารถตั้งราคาเองได้ พ่อค้าคนกลางเป็นคนตั้งราคา แล้วเขาก็ไม่เคยควบคุมราคาสารเคมีที่ใช้ในแปลงได้


คนแรกที่ควรจะมีสุขภาพดีก็คือเกษตรกรก่อน แต่พวกเขามีหนี้เยอะ เราก็คิดจะทำอย่างไรให้เขาปลดหนี้เขาได้ สิ่งที่เราต้องทำอย่างแรกก็คือ มีช่องทางการตลาดให้กับเขา เมื่อก่อนเคยขายให้กับพ่อค้าคนกลางอย่างเดียว ตอนนี้เราถึงชวน ผู้ประกอบธุรกิจ โรงแรม ร้านอาหาร คนที่ต้องใช้วัตถุดิบจากเกษตรกรเป็นจำนวนมาก ที่จริงแล้วธุรกิจรายย่อยก็ควรจะชวนมาร่วมด้วย แต่ถ้าเราชวนผู้ประกอบการธุรกิจใหญ่ผลจะเห็นได้เร็วกว่า ดังนั้น จึงชวนโรงแรม ร้านอาหาร ที่ใช้วัตถุดิบเยอะ มาซื้อตรงกับเกษตรกร แต่การที่ซื้อตรงกับเกษตรกร จริง ๆ ไม่ใช่แค่ชวนเขามาซื้ออย่างเดียว แต่เขาต้องมาเข้าใจเกษตรกรด้วย เขาต้องมาเข้าใจว่าวัตถุดิบจากเกษตรกร ถ้าจะเป็นออร์แกนิก ก็ต้องเป็นไปตามฤดูกาล เพราะฉะนั้นการที่โรงแรม ร้านอาหารจะมาเชื่อมกับเกษตรกร ก็ต้องมีความเข้าใจ มีข้อตกลงร่วมกับเกษตรกร เราเรียกว่าระบบรับรองแบบมีส่วนร่วม


'เที่ยว' วิถี 'ออร์แกนิก' ดีต่อ (กายและ) ใจ thaihealth


แทนที่จะมาร่วมกันแค่ซื้อขาย เรามาทำให้ทุกคนเข้าใจซึ่งกันและกัน เกษตรกรก็ต้องเข้าใจความต้องการของโรงแรม ร้านอาหารด้วย โรงแรมและร้านอาหารเองก็ต้องเข้าใจเกษตรกร พอเขามาเชื่อมโยง มาเข้าใจกัน เขาก็จะเริ่มมีการซื้อขายกัน เสร็จแล้วทางโรงแรมร้านอาหารค่อยชวนเอาผู้บริโภคที่เป็นลูกค้าของเขาเข้ามามีส่วนร่วม การเชื่อมโยงมันต้องเริ่มจากผู้ประกอบการมาเข้าใจเกษตรกรก่อน แล้วค่อยชวนเอาผู้บริโภคมามีส่วนร่วมด้วย สิ่งที่เราทำตรงนี้ คือกลยุทธ์ของออร์แกนิก ทัวริสม์" จุดขายใหม่โดนใจนักท่องเที่ยวในเชิงการท่องเที่ยว โรงแรม ร้านอาหาร ร้านค้า ซูเปอร์มาร์เก็ต เป็นจุดสัมผัสกับผู้บริโภคกับนักท่องเที่ยวโดยตรง พวกเขามีโอกาสที่จะเป็นฮับในการสร้างความเปลี่ยนแปลง ทำให้การท่องเที่ยววิถีอินทรีย์เกิดขึ้นได้อย่างยั่งยืน รวมถึงยังสามารถใช้เป็นจุดขายของร้านอาหาร หรือโรงแรม ที่ช่วยเพิ่มมูลค่าทางการตลาดได้ด้วย


ณภัทร นุตสติ ผู้จัดการทั่วไปโรงแรมรายาเฮอริเทจ และแทมมารีน วิลเลจ ซึ่งเป็นโรงแรมที่ขานรับแนวทางออร์แกนิก ทัวริสม์ แห่งแรก ๆ ในเชียงใหม่ เล่าความสำเร็จในการเข้าร่วมตรงจุดนี้ว่า โรงแรมมีวิสัยทัศน์ในการทำงานที่จะสร้างความยั่งยืนให้กับสังคม ชุมชน และตัวพนักงานอยู่แล้ว ควบคู่กันไปในเรื่องของการทำธุรกิจ


'เที่ยว' วิถี 'ออร์แกนิก' ดีต่อ (กายและ) ใจ thaihealth


"พอเราได้มีโอกาสไปเรียนรู้เรื่องของออร์แกนิก ทัวริสม์ จากสามพรานโมเดล แล้วนำโมเดลกลับมาทดลองทำในกลุ่มธุรกิจของเรา ก็พบว่าหลาย ๆ อย่างไม่ได้เป็นไปตามที่เราเรียนรู้มา โดยเฉพาะตัวพนักงานเองไม่มีความเข้าใจในเรื่องของสิ่งที่เราจะทำ เพราะฉะนั้นสิ่งแรกที่เราจะทำก็คือเรื่องของการให้ความรู้ทางด้านเกษตรอินทรีย์กับพนักงานที่เกี่ยวข้อง จะเป็นพนักงานที่อยู่ในร้านอาหาร หรือว่าในครัวเอง แล้วหลังจากนั้นก็นำกลับเข้ามาในกระบวนการสั่งซื้อวัตถุดิบเกษตรอินทรีย์ ไม่ว่าจะเป็นเชียงใหม่ออร์แกนิก สหกรณ์เกษตรอินทรีย์ แล้วก็กลุ่มเกษตรกรที่เราได้รู้จักกันมาตั้งแต่เริ่มแรกของโครงการ แล้วตัวของพนักงานเองก็ได้มีการแบ่งปันประสบการณ์ บอกเล่าเรื่องราว บอกต่อไปยังลูกค้าว่าสินค้าบริการของเรา ที่เรามี เรามีการใช้ผลิตผลอินทรีย์จากที่ไหนบ้าง ซึ่งพนักงานหลายคนที่บ้านมีอาชีพเกษตรกรรม ก็เปลี่ยนมาปลูกแบบออร์แกนิก ส่งให้กับทางโรงแรม เมื่อได้บริการลูกค้าเขาก็จะมีเรื่องราววัตถุดิบที่อยู่บนจานว่าปลูกที่ไหน ปลูกอย่างไร และดีต่อสุขภาพลูกค้าอย่างไร ลูกค้าเมื่อได้ฟังก็ยิ่งประทับใจในเรื่องราวที่เกิดขึ้นกับอาหารบนจานนั้น


พนักงานโรงแรมของเรา 90 เปอร์เซ็นต์เป็นพนักงานที่มีพื้นฐานครอบครัวอยู่ในเขตเชียงใหม่ และภาคเหนือ พื้นฐานครอบครัวทำเกษตรอยู่แล้ว พอเขามีตรงนี้ มันก็ส่งผลต่อไปอีก กับครอบครัวของเขา และตัวของเขาในการทำเกษตรที่บ้าน มันก็ได้ในเรื่องของสังคม ชุมชน ก็ถือว่าเป็นเรื่องที่ดี เราโชคดีที่มีพนักงานที่มีความเข้าใจในตรงนี้ เพราะฉะนั้นการขับเคลื่อนก็ไม่ใช่เรื่องยาก


'เที่ยว' วิถี 'ออร์แกนิก' ดีต่อ (กายและ) ใจ thaihealth


ถึงแม้จะมีอุปสรรคระหว่างทางบ้าง แต่เราเชื่อว่าเรามาถูกทางเวลานี้วัตถุดิบที่ใช้ในห้องอาหารของทางโรงแรมเป็นวัตถุดิบออร์แกนิกทั้งหมด สิ่งที่เราจะต้องเปลี่ยนเป็นอันดับแรกก็คือเชฟ เพราะเชฟเป็นคนกำหนดเมนูอาหารทั้งหมดในห้องครัว โชคดีที่เรามีเชฟที่เปิดใจรับเมนูอาหารใหม่ ๆ ที่เป็นออร์แกนิก เพราะเขาก็เห็นประโยชน์ที่ได้รับจากเมนูอาหารออร์แกนิกเหมือนกัน แต่การทำเมนูอาหารออร์แกนิกในโรงแรมจะมีข้อจำกัดอย่างที่รู้กันก็คือ ต้องเปลี่ยนพืชผักไปตามฤดูกาล ผลผลิตจากแปลงมีความไม่แน่นอน จึงต้องมีการสื่อสารกับเกษตรกรให้ดีว่าผลผลิตรุ่นต่อไปน่าจะส่งได้เมื่อไหร่ หรือผลผลิตออกในช่วงเวลาไหน เพื่อที่ห้องครัวจะได้วางแผนเรื่องเมนูอาหารได้ถูกต้อง และนำเสนอกับลูกค้าได้อย่างเหมาะสม


นอกจากเรื่องของการรับผลผลิตแล้วเรายังใช้พื้นที่บางส่วนของโรงแรม ทำแปลงเกษตรปลูกผัก ให้กับลูกค้าได้เดินเยี่ยมชมอีกด้วย คิดว่าอยากจะให้โรงแรมนี้เป็นโรงแรมต้นแบบไปขยายเครือข่ายโรงแรมอื่นให้เขาได้มาเรียนรู้และมีโอกาสทำแบบที่เราทำบ้าง ก็คิดว่าน่าจะเป็นจุดกระเพื่อมเล็ก ๆ ที่สามารถจะส่งต่อให้มันเกิดความสำเร็จขึ้นได้"


เที่ยวนอกกรอบ เพื่อสังคมทั้งระบบ


อรุษ เล่าต่อว่า ที่เลือกทำโครงการที่เชียงใหม่ เพราะบริบทของเชียงใหม่ จะเป็นบริบทเหมือนกับทุกจังหวัดในประเทศไทย คือ มีเกษตรกร ทุกจังหวัดมีร้านอาหาร มีโรงแรม แล้วเชียงใหม่ก็เป็นเมืองท่องเที่ยว ที่มีเกษตรกรที่ทำเกษตรอินทรีย์อยู่เป็นจำนวนมาก


'เที่ยว' วิถี 'ออร์แกนิก' ดีต่อ (กายและ) ใจ thaihealth


"เพราะฉะนั้นถ้าเกิดเราสามารถที่จะให้เกษตรกรกับผู้ประกอบการใน จ.เชียงใหม่ มาร่วมกันได้ อันนี้ก็จะตอบได้ว่า สามพรานโมเดล สามารถขยายผลได้จริงหรือเปล่า แต่เมื่อทำจริง ๆ แล้วเราไม่มีอะไรที่เหมือนกันเลย กลายเป็นเราเองก็ต้องเรียนรู้จากที่นี่ด้วยเช่นกัน


เป้าหมายของออร์แกนิก ทัวริสม์ จริง ๆ เราต้องการจะยกระดับทุกคนในห่วงโซ่ คือยกระดับเกษตรกร จากที่เขาเคยพึ่งพาสารเคมี ให้เขาเป็นเกษตรกรที่ทำเกษตรอินทรีย์ ส่วนผู้ประกอบการ ที่อาจจะไม่มีช่องทางในการเชื่อมโยง เราก็ไปแนะนำเขาให้เขารู้สึกว่า จริง ๆ แล้วเขาสามารถเปลี่ยนวิถีการทำธุรกิจแบบใหม่ ๆ ได้


สุดท้าย เราก็อยากจะยกระดับผู้บริโภคซึ่งเป็นคนที่ปลายน้ำ ให้ผู้บริโภคทั่วไป ที่เมื่อก่อนอาจจะไม่เคยรู้จักเรื่องเกษตรอินทรีย์เลย ตอนนี้ให้มาเข้าใจว่าเกษตรอินทรีย์ดีต่อสุขภาพ ดีต่อสิ่งแวดล้อมด้วย ผู้บริโภคอาจจะสนใจกลับไปปลูกเองที่บ้าน ก็มาเรียนรู้จากแปลงอินทรีย์ของโรงแรมได้


เขาอาจจะสนใจมากกว่านั้น เราก็พาเขาไปเยี่ยมไปเที่ยวสวนของเกษตรกร ที่ส่งของให้ที่โรงแรมเขาก็จะได้เข้าใจลึกซึ้งถึงวิถีชีวิตของเกษตรกร เหมือนเรายกระดับผู้บริโภคที่เป็นผู้บริโภคทั่วไปให้มีความรับผิดชอบ


ผมว่าการขับเคลื่อนจะสำเร็จได้ ทุกคนในระบบอาหาร ไม่ว่าจะใครก็แล้วแต่ที่มาร่วมขับเคลื่อน ลุกขึ้นมาเป็นผู้นำร่วมในการสร้างความเปลี่ยนแปลง การที่เราทำตรงนี้ ไม่ใช่ว่าทางเราเป็นผู้นำแล้วออกไปทำงาน จริง ๆ เราต้องการเป็นผู้ประสานให้คนมาทำงานร่วมกัน หรือให้ทุกคนเห็นว่าการมาทำงานร่วมกันมันตอบโจทย์ ทุกคนมาช่วยซึ่งกันและกัน แน่นอนสิ่งที่ได้รับทั้งเกษตรกร โรงแรม และนักท่องเที่ยว ขั้นพื้นฐานคือเรื่องสุขภาพ ทุกคนได้กินดีขึ้น ตอบโจทย์ในเรื่องสิ่งแวดล้อมที่ไม่มีสารเคมี ตอบโจทย์ในเรื่องเศรษฐกิจ ผมรู้สึกว่าทุกคนมีรายได้ดีขึ้น ผู้ประกอบการมีจุดขายที่ดีขึ้น ผู้บริโภคก็ได้รับประทานอาหารอินทรีย์ในราคาที่เป็นธรรม สุดท้ายก็ตอบโจทย์เองในแง่ของสังคม


เป้าหมายคือเรากำลังสร้างสังคม สังคมของผู้นำร่วมที่มีอุดมการณ์เดียวกัน ที่มีอุดมการณ์เรื่องความยั่งยืน ว่าสังคมนี้เป็นสังคมที่มีคุณค่า เป็นสังคมที่ทำให้ทุกคนมาเข้าใจกัน มีสุขภาพที่ดีร่วมกัน"

Shares:
QR Code :
QR Code