หลัก “พอเพียง” สร้างชีวิตที่ “สารภี”
“ตี้สุมหัวคนเครือข่าย” ตัวหนังสือบนแผ่นป้ายสานด้วยใบลานแห้งใต้ถุนบ้านไม้หลังนี้ ดูคล้ายจะเป็นใบประกาศอย่างดีว่า ที่นี่ไม่ได้เป็นเพียงบ้านพักพิงหรือที่อยู่อาศัยธรรมดาเท่านั้น
“เชิญนั่ง เชิญนั่ง ดีใจแต๊มากันถึงนี่” เป็นเสียงทักทายและต้อนรับจาก แม่ทองดี โพธิยอง ปราชญ์ชาวบ้านเศรษฐกิจพอเพียงแบบครบวงจร ผู้เป็นกำลังสำคัญขับเคลื่อนงานเกษตรอินทรีย์ และงานพัฒนาอื่นๆ ในชุมชนที่ อ.สารภี จ.เชียงใหม่ รวมถึงเป็นต้นแบบผู้นำชุมชนด้านการนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้พัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวบ้านประจำภาคเหนือ
แม่ทองดี เล่าถึงการทำงานที่ได้รับการสนับสนุนจาก สสส. และหน่วยงานอื่นๆ ว่า ต้องมองว่างบประมาณที่ได้มาคือโอกาสที่ชาวบ้านสามารถนำมาแตกหน่อกิจกรรมได้ ถ้ารู้จักบริหารจัดสรร จากเกษตรอินทรีย์ที่ปลูกไว้กินเอง ใช้เอง ก็สามารถแบ่งไว้ขายในตลาดสีเขียวได้ด้วย
“แม่ไม่ใช่นักวิชาการ แต่เพราะทำมานานก็เลยรู้หลัก” แม่ทองดีเกริ่นให้ฟัง “การทำเกษตรอินทรีย์ ช่วยให้ชีวิตอยู่ได้อย่างยั่งยืน ปลอดภัยทั้งคนปลูก และคนกิน เหลือกินเราก็ขายให้คนอื่นต่อ เรื่องต้นทุนลงทุนไม่มาก ไม่เหมือนเกษตรกรที่ใช้สารเคมี ขณะที่เกษตรอินทรีย์มีอะไรในสวนเอามาใช้ได้หมด โดนแมลงหรือสัตว์กัดต่อยก็ไม่ต้องไปโรงหมอ เพราะในสวนเรามีสมุนไพรปลูกไว้ใช้เอง ทำสวนดินไม่งาม อยากได้จุลินทรีย์เพิ่ม ปลูกไผ่สิ พอไผ่โตตัดได้ก็เอามาทำปุ๋ยเพิ่มจุลินทรีย์ให้ดิน แบบนี้มันไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายมาก ไม่เป็นหนี้”
แม่ทองดีเล่าเพิ่มเติมว่า ระยะหลังมีผู้คนต่างตำบล ต่างอำเภอผลัดเวียนกันมาเรียนรู้เรื่องเศรษฐกิจพอเพียงแบบครบวงจรกันมากขึ้น เพราะหลายท้องถิ่นรู้แล้วว่าการจะมีชีวิตที่ดี มีความสุขอย่างยั่งยืนได้นั้น ต้องดูแลสิ่งแวดล้อมให้ธรรมชาติอยู่ได้ดี มนุษย์จึงจะอยู่รอด
ด้วยเหตุนี้ จากบ้านพักอยู่อาศัย แม่ทองดีจึงดัดแปลงใต้ถุนบ้านส่วนหนึ่งไว้สำหรับเป็น “ตี้สุมหัวคนเครือข่าย” เพื่อใช้เป็นสถานที่พูดคุยกัน
“ทำงานกับชาวบ้าน ต้องให้พวกเขาเป็นคนกำหนดกรอบความสุขกันเอง เพราะแต่ละท้องถิ่นมีวัตถุดิบสร้างงาน สร้างสุขต่างกัน การวางรูปแบบมาให้ชาวบ้านใช้โดยไม่ถามความเห็นของท้องถิ่นก่อน จะทำให้ทำงานได้ยาก อีกทั้งกระบวนการสร้างผู้นำก็มีส่วนสำคัญ ต้องสร้างคนที่มีจิตวิญญาณ มีความพร้อม และรักชุมชนของตนจริงๆ การพัฒนาท้องถิ่นจึงจะสัมฤทธิ์ผล” แม่ทองดีสะท้อนคุณลักษณะของผู้นำและการทำงานชุมชน
ด้าน ทพ.กฤษดา เรืองอารีย์รัชต์ ผู้จัดการสสส. กล่าวถึงการลงพื้นที่เยี่ยมแม่ทองดีครั้งนี้ว่า สสส. มีความยินดีที่ได้สนับสนุนงานชุมชนมาโดยตลอด โดยที่ผ่านมาได้คัดเลือกท้องถิ่นที่มีความหลากหลาย บางพื้นที่มีผู้นำเข้มแข็ง สามารถต่อยอดและพัฒนาชุมชนของตัวเองได้อย่างยั่งยืน
“แม่ทองดีเป็นตัวอย่างของผู้นำชุมชนที่เข้มแข็งและรอบรู้เรื่องเศรษฐกิจพอเพียง การเกษตรอินทรีย์ และสมุนไพร แล้วยังมีส่วนช่วยในการสนับสนุนงานของโรงพยาบาลสารภีจนที่นี่กลายเป็นต้นแบบอำเภอสุขภาวะ การลงพื้นที่ครั้งนี้จึงไม่เพียงแต่มาดูสิ่งที่แม่ทองดีทำ แต่ยังมาหารือด้วยว่าจะสานต่อโครงการที่จะเป็นประโยชน์กับท้องถิ่นในด้านใดเพิ่มเติมได้อีกหรือไม่ เพื่อส่งเสริมให้คุณภาพชีวิตของชุมชนดีขึ้น เข้มแข็งขึ้น และมีความพร้อมที่จะสานต่อการทำงานร่วมกับ สสส. อย่างยั่งยืน”
ก่อนจากกัน แม่ทองดีย้ำถึงความสำคัญของการมีเครือข่ายท้องถิ่นว่า มีส่วนช่วยให้การทำงานสานต่อไปได้อย่างต่อเนื่อง ฉะนั้นการคัดเลือกชุมชนมาทำงานร่วมกัน จึงควรเลือกแบบคละผสมทั้งที่มีความพร้อม ความรู้ และเงิน เพื่อช่วยเหลือกันและร่วมกันพัฒนาท้องถิ่นของตนเองให้เติบโตไปในทิศทางที่ดีขึ้น
เรื่องโดย : ชัชวรรณ ปัญญาพยัตจาติ Team Content www.thaihealth.or.th
