ที่มา: หนังสือพิมพ์สยามรัฐ

แฟ้มภาพ

          การใส่ใจเรื่องอาหารและการทำกิจกรรมสำหรับผู้สูงอายุเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพที่ดีและมีความสุขในการใช้ชีวิตโดยการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุนั้นจะต้องเน้นการดูแลรักษาร่างกายให้แข็งแรงเท่าที่จะเป็นไปได้

          เมื่อไม่นานมานี้ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส.)ร่วมกับมูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย(มส.ผส)ได้จัดกิจกรรมเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้โรงเรียนผู้สูงอายุ และกิจกรรมเพื่อพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุ ด้าน "อาหารกิจกรรมทางกายและกิจกรรมนันทนาการที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ" ณ ห้องประชุม201 ศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส.

          ด้านดร.นพ.ไพโรจน์ เสาน่วม ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนวิถีชีวิตสุขภาวะ สสส.กล่าวว่า เมื่อเข้าสู่วัยสูงอายุมักเห็นความเปลี่ยนแปลงของร่างกายในหลายด้านโดยเฉพาะระบบการเผาผลาญที่ทำหน้าที่ลดลงทำให้ผู้สูงอายุไม่สามารถกินอาหารได้ตามใจชอบเพราะการกินแบบไม่ถูกต้องอาจส่งผลเสียได้มากกว่าผลดี ดังนั้นควรเลือกอาหารจำพวกใยอาหาร หรือไฟเบอร์ (Fiber) ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยให้ระบบการย่อยอาหารทำงานเป็นปกติ เพราะส่วนมากผู้สูงอายุมักประสบปัญหาท้องผูก ซึ่งวิธีการป้องกันอาจทำได้ด้วยการกินอาหาร ที่มีใยอาหารมากๆ ได้แก่ ถั่ว ผัก ผลไม้ชนิดต่างๆ ใยอาหารจะเข้าไปช่วยให้ขับถ่ายสะดวกขึ้นและไม่ควรกินอาหารที่มีไขมันมากๆเช่น ปาท่องโก๋ อาหารทอด อาหารที่มีกะทิ เพราะอาจจะทำให้ท้องอืดแน่นท้อง และยังทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นเสี่ยงต่อการเกิดโรคด้วย

          "ทั้งนี้ สสส. ยังแนะนำให้ผู้สูงอายุและคนไทยทุกคนดูแลเรื่องการกินโดยใช้รูปแบบการจำลองอาหารด้วยหลักการ 2:1:1 โดยแบ่งจานอาหารออกเป็น4 ส่วนเท่าๆ กัน สองส่วนแรกเป็นผักหนึ่งส่วนเป็นข้าวหรือแป้ง ส่วนสุดท้ายเป็นเนื้อสัตว์ ถ้าเป็นเนื้อปลาก็จะช่วยให้ย่อยง่ายขึ้น พร้อมทั้งย้ำเรื่องการรณรงค์ให้ประชาชนบริโภคผักและผลไม้วันละ 400 กรัม เพื่อโภชนาการที่ครบถ้วน และลด หวาน มัน เค็ม เท่านี้ ผู้สูงอายุก็จะมีสุขภาพที่ดี" นพ. ดร.ไพโรจน์ กล่าว

การออกกำลังกายในผู้สูงอายุ จะช่วยลดโอกาสการเกิดโรคที่เกิดจากความชราและช่วยชะลอความเสื่อมของร่างกายได้ดี นพ.ฆนัทครุธกูล แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านโภชนบำบัดและเมตาบอลิซึมโรงพยาบาลรามาธิบดี กล่าวว่า ผู้สูงอายุสามารถออกกำลังกายได้แต่ต้องเลือกให้เหมาะกับสภาพร่างกาย ซึ่งโดยทั่วไปการออกกำลังกายในผู้สูงอายุ จะแบ่งเป็น 2 ประเภท ใหญ่ๆ คือ 1.การออกกำลังกายที่ใช้การบริหารเฉพาะส่วนจะช่วยในเรื่องโรคไหล่ติดหรือกล้ามเนื้อส่วนต่างๆ เฉพาะจุด2.การออกกำลังกายด้านนันทนาการหรือแอโรบิค(aerobic exercise) จะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของหัวใจและระบบไหลเวียนโลหิตให้ดีขึ้นส่วนผู้สูงอายุที่ไม่เคยออกกำลังกายมาก่อน เมื่อเริ่มออกกำลังกายจะมีอาการเหนื่อยง่ายวิธีเริ่มต้นที่ดีที่สุดคือให้เริ่มออกกำลังกายจากการทำกิจวัตรประจำวันโดยการทำงานบ้าน ทำสวนแบบเบาๆ ไม่หักโหมจนเกินไปแล้วจึงเลือก ชนิดกีฬาให้เหมาะสมกับสภาพร่างกายของตนเอง เช่นการเดินในระยะทางใกล้ๆ ผู้สูงอายุหลายคนอาจมีข้อจำกัด มีปัญหาเรื่องข้อเข่าหรือมีความเสี่ยงต่อการหกล้มบาดเจ็บ ก็อาจปรับเปลี่ยนรูปแบบการออกกำลังได้แต่ควรเลือกให้เหมาะสมที่สุด เพราะผู้สูงอายุบางรายมีปัญหาเลือดออกในไขกระดูกสันหลัง สาเหตุมาจากการเลือกประเภทกีฬาที่ไม่เหมาะสมกับตนเอง ดังนั้นการเลือกประเภทกีฬาให้เหมาะสมจึงเป็นสิ่งสำคัญ และต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ หรือมีอาการผิดปกติให้หยุดทันที

          "ทั้งนี้หากไม่แน่ใจในการเลือกประเภทกีฬา ควรปรึกษาแพทย์ เฉพาะทางแต่อย่างไรก็ตามการออกกำลังกายอย่างเดียวคงไม่เพียง พอต้องอาศัยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์และสร้างปฏิสัมพันธ์ (Interactive) ในการทำกิจกรรมร่วมกับผู้อื่นสุดท้ายแล้วการใช้ชีวิตในช่วงวัยเกษียณจะเต็มไปด้วยความสุขหรือไม่ก็อยู่ที่คุณ เป็นคนเลือก"นพ.ฆนัท กล่าว

          กิจกรรมดนตรีสร้างสุข หรือนวัตกรรมเสริมสร้างสมาธิและความทรงจำด้วยดนตรี สามารถลดปัญหาโรคอัลไซเมอร์และโรคซึมเศร้าให้กับผู้สูงอายุได้อ.พัฒนา สุขเกษม หรือครูเอ็ดอายุ 66 ปี อดีตผู้อำนวยโรงเรียนระดับประถมศึกษาในอำเภอแม่ใจ ผู้ก่อตั้งโฮงเฮียนผู้สูงอายุพะเยา เล่าว่า "ในโรงเรียนผู้สูงอายุจะใช้รูปแบบการสอนโดยการนำตัวโน้ตดนตรีมาดัดแปลงประยุกต์ด้วยการใช้มือเป็นสัญลักษณ์และใช้เครื่องดนตรีอังกะลุงในการสอนโดยเน้นให้ผู้สูงอายุเล่นได้ เข้าใจง่าย ซึ่งโดยรวมเรียกกิจกรรมนี้ว่าดนตรีสร้างสุข (ภาวะ) หรือนวัตกรรมเสริมสร้างสมาธิและความทรงจำด้วยดนตรีจากการสอนหลักสูตรนี้เห็นได้ชัดว่าสร้างความสุขให้กับผู้สูงอายุและยินดีร่วมทำกิจกรรมกับคนอื่นๆ มองเห็นคุณค่าในตนเองอีกทั้งยังช่วยพัฒนาร่างกายจิตใจ อารมณ์ สังคมสมาธิ ปัญญา ลดสภาวะความจำเสื่อมได้เป็นอย่างดีทั้งนี้ต้องขอขอบคุณ สสส. ที่สนับสนุนให้เกิดพื้นที่สร้างสรรค์กิจกรรมที่ทำให้ผู้สูงอายุได้แสดงความสามารถของตนเองอย่างเต็มที่และส่งต่อสิ่งดีๆ ให้กับผู้สูงอายุรุ่นต่อไป" อ.พัฒนา เล่าด้วยรอยยิ้ม

          การจะเป็นผู้สูงอายุในศตวรรษที่ 21 นั้น นอกจากการมีสุขภาพที่ดี ด้วยการออกกำลังกาย กินอาหารที่มีประโยชน์แล้วสิ่งสำคัญคือต้องเสริมสร้างกิจกรรมนันทนาการต่างๆ เข้าไป เพื่อให้ผู้สูงอายุสามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขและพึ่งพาตนเองให้ได้มากที่สุด