Page 207 - แผนการดำเนินงาน สสส. ประจำปี 2561
P. 207
(๗) เกิดสภาพแวดล้อมหรือปัจจัยทางสังคมที่เอื้อต่อสุขภาวะของคน องค์กรและ
ชุมชนในพื้นที่โครงการ มากกว่า ๔,๑๖๔ แห่ง ที่มีลักษณะเป็นกฎ กติกาหรือมาตรการชุมชนที่น�าไปสู่การ
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาวะ เช่น มาตรการงานศพปลอดเหล้า/งานบุญ
ปลอดเหล้าท�าให้เกิดงานศพงานบุญประเพณีปลอดเหล้า ๒๘๓ งาน ร้านค้าในหมู่บ้าน ๕๑ หมู่บ้านงดขายเหล้า
วันพระ มาตรการการคัดแยกขยะ/การจัดการขยะในครัวเรือนและชุมชนที่ส่งผลให้ครัวเรือนใน ๒๗๐ หมู่บ้าน/
ชุมชนมีการคัดแยกขยะก่อนทิ้ง กติกาลดการใช้สารเคมีในนาข้าวหรือแปลงผักใน ๒๕๕ หมู่บ้าน/ชุมชน
เกิดกลไกการจัดการหรือโครงสร้างของชุมชน/พื้นที่ เช่น กลไก “สภาผู้น�าชุมชน” ที่สร้างการมีส่วนร่วมของคน
ในชุมชนเพื่อพัฒนาหรือแก้ไขปัญหาของชุมชน การรวมกลุ่มท�ากิจกรรมในชุมชน เกิดพื้นที่เรียนรู้ระดับชุมชน
ที่มีความส�าเร็จเชิงประเด็น เช่น หมู่บ้านต้นแบบจัดการขยะ หมู่บ้านต้นแบบลดใช้สารเคมี หมู่บ้านต้นแบบ
ด้านการปลูกผักปลอดสาร ศูนย์เรียนรู้เกษตรอินทรีย์ พิพิธภัณฑ์ชุมชนพื้นบ้าน ศูนย์เรียนรู้การจัดการขยะ
ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กต้นแบบด้านการใช้สื่อสร้างสรรค์จ�านวน ๑๗ แห่ง โรงเรียนต้นแบบด้านการส่งเสริม
การบริโภคผักผลไม้จ�านวน ๑๐ แห่ง ศูนย์เรียนรู้ช่วยเลิกบุหรี่ ๒ แห่ง (อ�าเภอปะค�า บุรีรัมย์และอ�าเภอแม่สรวย
เชียงราย) เป็นต้น
๒.๒ การกระจายโอกาสผ่านกลไก “หน่วยจัดการ (Node)”
หน่วยจัดการ (Node) ถือเป็นองค์กรตัวกลางที่แผนฯ มุ่งหวังให้ช่วยท�าหน้าที่กระจายโอกาส
การท�างานสร้างเสริมสุขภาพไปสู่ประชาชนและพื้นที่ที่ขาดโอกาสได้กว้างขวางมากขึ้น แผนฯ จึงให้ความส�าคัญ
กับการค้นหาหน่วยจัดการและท�าความเข้าใจเรื่องบทบาทของหน่วยจัดการและความคาดหวังของส�านัก
ที่ต้องการให้หน่วยจัดการเป็น “ผู้สร้างการเปลี่ยนแปลง (change agent)” รวมทั้งมีการพัฒนาศักยภาพ
หน่วยจัดการอย่างต่อเนื่องเพื่อให้มีสมรรถนะในการบริหารจัดการเชิงผลลัพธ์ สามารถสนับสนุนให้ชุมชน
พัฒนาข้อเสนอโครงการที่มีคุณภาพ สามารถวัดผลลัพธ์เชิงประเด็นและประเมินความเข้มแข็งของกลไก
ชุมชนได้ พัฒนาเครื่องมือประเมินผลภาคีหน่วยจัดการ พัฒนาระบบการเรียนรู้ด้วยตนเองส�าหรับหน่วย
จัดการ (e-learning) ในทักษะด้านการติดตามประเมินผลลัพธ์และการบริหารจัดการเชิงผลลัพธ์ รวมถึง
มีแนวทางการยกระดับหน่วยจัดการที่มีความเข้มแข็งให้สามารถขยายพื้นที่สุขภาวะในโจทย์ที่ท้าทาย แผนการดำาเนินงานประจำาปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑
ตามประเด็นปัญหาเฉพาะของพื้นที่หรือรับโจทย์ผ่านกลไกเขตสุขภาพเพื่อประชาชนได้
ปัจจุบันมีหน่วยจัดการ (Node) ทั้งหน่วยจัดการเชิงพื้นที่ (ระดับภาค ระดับกลุ่มจังหวัด/
จังหวัด) และหน่วยจัดการเชิงประเด็น เช่น ประเด็นลด ละ เลิกเหล้าบุหรี่ ประเด็นการบริโภคผักผลไม้ ประเด็น
ชุมชนจักรยานเพื่อสุขภาวะ ประเด็นสุขภาวะทางเพศ ประเด็นสร้างเสริมสุขภาพประชากรกลุ่มเฉพาะ ฯลฯ
รวมทั้งสิ้น ๘๗ แห่ง ซึ่งช่วยท�าให้เกิดการกระจายโครงการและสร้างสรรค์โอกาสให้แก่ภาคีรายย่อย 205
ได้ถึง ๔,๓๕๑ โครงการ ช่วยให้เกิดการกระจายโครงการไปยังภูมิภาคต่างๆ ในสัดส่วนที่ใกล้เคียงกันมากขึ้น
ขณะเดียวกัน กลไกหน่วยจัดการเชิงประเด็นยังท�าให้กลุ่มเป้าหมายและพื้นที่ที่เข้าไม่ถึงโอกาสได้เข้าถึงทุนของ
สสส. ในการท�าโครงการสร้างเสริมสุขภาพได้มากขึ้น รวมถึงมีบทบาทในการเสริมพลังและพัฒนาศักยภาพ
ที่จ�าเป็นให้กับภาคีผู้รับทุนรายย่อยและการติดตามเชิงผลลัพธ์ด้วย
ผลการด�าเนินงานที่ส�าคัญประการหนึ่งคือ คือ เกิดหน่วยจัดการระดับจังหวัด (Node
จังหวัด) ๔๓ แห่ง ครอบคลุม ๕๑ จังหวัด อันเป็นผลจากการที่ส�านัก ๖ ได้ท�าการค้นหาและพัฒนาศักยภาพ
