Page 113 - แผนการดำเนินงาน สสส. ประจำปี 2561
P. 113
๕
แผนสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะ
สถานการณ์และแนวโน้ม
ความเป็นธรรมเป็นสิ่งที่พึงปรารถนาในทุกสังคม ประเด็นด้านความเหลื่อมล�้าทางสุขภาพเป็นประเด็น
ส�าคัญหนึ่งที่สะท้อนถึงความไม่เป็นธรรม การลดความเหลื่อมล�้าทางสุขภาพเป็นสิ่งที่นานาประเทศต่าง
ให้ความส�าคัญในล�าดับต้นๆ ของนโยบายสาธารณะของประเทศ นโยบายสาธารณะที่เกี่ยวข้องกับการสร้าง
เสริมสุขภาพนั้นมีความหมายกว้างเกินกว่านโยบายด้านสุขภาพ โดยหลักการส�าคัญคือ นโยบายสาธารณะ
นั้นๆ จะน�าไปสู่การตระหนักรู้เกี่ยวกับสุขภาพ และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับปัจจัยทาง
ด้านเศรษฐกิจและสังคมด้วย
งานวิจัยหลายเรื่องในต่างประเทศได้แสดงให้เห็นว่าปัจจัยด้านเศรษฐกิจและสังคมมีส่วนอย่างมาก
ต่อความเหลื่อมล�้าทางสุขภาพ เช่น ในประเทศอินเดียที่ยังไม่มีระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า ได้พบความ
ไม่เป็นธรรมในการใช้บริการสุขภาพระหว่างคนรวยคนจนและระหว่างพื้นที่ กล่าวคือ คนรวยมีค่าใช้จ่าย
ด้านสุขภาพสูงกว่าคนจน ทั้งที่คนจนมักมีความจ�าเป็นต่อบริการสุขภาพสูงกว่า และรัฐที่จนและอยู่ห่างไกล แผนการดำาเนินงานประจำาปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑
ก็มีค่าใช้จ่ายบริการสุขภาพที่ต�่ากว่ารัฐอื่นๆ ในประเทศโปแลนด์พบความไม่เป็นธรรมระหว่างหญิงกับ
๗๓
ชายต่อระบบบริการสุขภาพซึ่งในที่สุดท�าให้แนวโน้มพัฒนาการลดการตายที่แตกต่างกันระหว่างเพศ ทั้งนี้
การศึกษาพบว่าเพศชายมักได้รับการเบิกจ่ายการรักษาพยาบาลด้านจิตเวชและการเลิกสารเสพติด ด้าน
การฟื้นฟูสุขภาพและด้านบริการทางการแพทย์สูงกว่าเพศหญิง และเพศชายมีปัญหาในการได้รับบริการ
ด้านสุขภาพน้อยกว่าหญิง โดยเฉพาะบริการเกี่ยวกับการรักษาระดับปฐมภูมิและการดูแลสุขภาพช่องปาก ๗๔
111
ปัจจัยด้านเศรษฐกิจและสังคมก็มีผลต่อสุขภาวะของประชากรหลากหลายกลุ่มในประเทศไทย
เช่นเดียวกัน เช่น ผู้สูงอายุที่อยู่เพียงล�าพังหรืออยู่ล�าพังกับคู่สมรสที่มีแนวโน้มมากขึ้นเรื่อยๆ เป็นกลุ่ม
ที่มีความเสี่ยงต่อปัญหาการดูแลสุขภาพ ผู้พิการที่ไม่ได้รับการศึกษาหรือจบเพียงระดับประถมศึกษาและ
ประชากรที่มีปัญหาสถานะบุคคล มีปัญหาในการเข้าถึงสิทธิด้านการรักษาพยาบาลทั้งๆ ที่ไทยมีหลักประกัน
สุขภาพถ้วนหน้ามานานแล้ว ผู้หญิงในพื้นที่ภาคใต้ตอนล่างมีอัตราส่วนการตายของมารดาสูงที่สุดในประเทศ
๗๓ Dwivedi, R., & Pradhan, J. (๒๐๑๗). Does equity in healthcare spending exist among Indian states? Explaining regional
variations from national sample survey data. International Journal for Equity in Health, ๑๖(๑๕), ๑ - ๑๒.
๗๔ Łyszczarz, B. (๒๐๑๗). Gender bias and sex-based differences in health care efficiency in Polish regions. International
Journal for Equity in Health, ๑๖(๘), ๑ - ๑๓
แผนสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะ
สถานการณ์และแนวโน้ม
ความเป็นธรรมเป็นสิ่งที่พึงปรารถนาในทุกสังคม ประเด็นด้านความเหลื่อมล�้าทางสุขภาพเป็นประเด็น
ส�าคัญหนึ่งที่สะท้อนถึงความไม่เป็นธรรม การลดความเหลื่อมล�้าทางสุขภาพเป็นสิ่งที่นานาประเทศต่าง
ให้ความส�าคัญในล�าดับต้นๆ ของนโยบายสาธารณะของประเทศ นโยบายสาธารณะที่เกี่ยวข้องกับการสร้าง
เสริมสุขภาพนั้นมีความหมายกว้างเกินกว่านโยบายด้านสุขภาพ โดยหลักการส�าคัญคือ นโยบายสาธารณะ
นั้นๆ จะน�าไปสู่การตระหนักรู้เกี่ยวกับสุขภาพ และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับปัจจัยทาง
ด้านเศรษฐกิจและสังคมด้วย
งานวิจัยหลายเรื่องในต่างประเทศได้แสดงให้เห็นว่าปัจจัยด้านเศรษฐกิจและสังคมมีส่วนอย่างมาก
ต่อความเหลื่อมล�้าทางสุขภาพ เช่น ในประเทศอินเดียที่ยังไม่มีระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า ได้พบความ
ไม่เป็นธรรมในการใช้บริการสุขภาพระหว่างคนรวยคนจนและระหว่างพื้นที่ กล่าวคือ คนรวยมีค่าใช้จ่าย
ด้านสุขภาพสูงกว่าคนจน ทั้งที่คนจนมักมีความจ�าเป็นต่อบริการสุขภาพสูงกว่า และรัฐที่จนและอยู่ห่างไกล แผนการดำาเนินงานประจำาปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑
ก็มีค่าใช้จ่ายบริการสุขภาพที่ต�่ากว่ารัฐอื่นๆ ในประเทศโปแลนด์พบความไม่เป็นธรรมระหว่างหญิงกับ
๗๓
ชายต่อระบบบริการสุขภาพซึ่งในที่สุดท�าให้แนวโน้มพัฒนาการลดการตายที่แตกต่างกันระหว่างเพศ ทั้งนี้
การศึกษาพบว่าเพศชายมักได้รับการเบิกจ่ายการรักษาพยาบาลด้านจิตเวชและการเลิกสารเสพติด ด้าน
การฟื้นฟูสุขภาพและด้านบริการทางการแพทย์สูงกว่าเพศหญิง และเพศชายมีปัญหาในการได้รับบริการ
ด้านสุขภาพน้อยกว่าหญิง โดยเฉพาะบริการเกี่ยวกับการรักษาระดับปฐมภูมิและการดูแลสุขภาพช่องปาก ๗๔
111
ปัจจัยด้านเศรษฐกิจและสังคมก็มีผลต่อสุขภาวะของประชากรหลากหลายกลุ่มในประเทศไทย
เช่นเดียวกัน เช่น ผู้สูงอายุที่อยู่เพียงล�าพังหรืออยู่ล�าพังกับคู่สมรสที่มีแนวโน้มมากขึ้นเรื่อยๆ เป็นกลุ่ม
ที่มีความเสี่ยงต่อปัญหาการดูแลสุขภาพ ผู้พิการที่ไม่ได้รับการศึกษาหรือจบเพียงระดับประถมศึกษาและ
ประชากรที่มีปัญหาสถานะบุคคล มีปัญหาในการเข้าถึงสิทธิด้านการรักษาพยาบาลทั้งๆ ที่ไทยมีหลักประกัน
สุขภาพถ้วนหน้ามานานแล้ว ผู้หญิงในพื้นที่ภาคใต้ตอนล่างมีอัตราส่วนการตายของมารดาสูงที่สุดในประเทศ
๗๓ Dwivedi, R., & Pradhan, J. (๒๐๑๗). Does equity in healthcare spending exist among Indian states? Explaining regional
variations from national sample survey data. International Journal for Equity in Health, ๑๖(๑๕), ๑ - ๑๒.
๗๔ Łyszczarz, B. (๒๐๑๗). Gender bias and sex-based differences in health care efficiency in Polish regions. International
Journal for Equity in Health, ๑๖(๘), ๑ - ๑๓
