ที่มา : หนังสือพิมพ์เดลินิวส์

แฟ้มภาพ

การผลิตวัคซีนป้องกันโควิด-19 ต้องอาศัยองค์ความรู้ในการพัฒนา โดยเฉพาะขั้นตอนการทดสอบในห้องปฏิบัติการ ที่ต้องใช้ระยะเวลา เพื่อดูความปลอดภัยและระดับภูมิคุ้มกันว่า จะมีประสิทธิภาพในการป้องกันโรคได้มากน้อยเพียงใด

อ.พญ.รพีพรรณ รัตนวงศ์นรา มอร์ด สาขาวิชาโรคติดเชื้อ ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า วัคซีนป้องกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 หรือ วัคซีนป้องกันโควิด-19 นั้นคาดว่าจะเป็น การทำให้การระบาดใหญ่สงบลง และมีบริษัทยาผู้ผลิตวัคซีนจากหลายแห่งทั่วโลก ขณะนี้มีวัคซีนมากกว่า 40 ชนิดที่อยู่ในระหว่างการทดลองในมนุษย์ และมากกว่า 150 ชนิดที่อยู่ในขั้นทดลองในห้องปฏิบัติการหรือทดลองในสัตว์ โดยสามารถติดตามความคืบหน้าได้จากเว็บไซต์ขององค์การอนามัยโลก

โดยทั่วไปการพัฒนาวัคซีนอาจใช้เวลาหลายปีอาจถึงหลายสิบปี เนื่องด้วยความรุนแรงของสถานการณ์การระบาดใหญ่ของโควิด-19 นั้น มีการอนุญาตให้มีการพัฒนาอย่างเร่งด่วน เราอาจได้ยินข่าวว่าวัคซีนแต่ละชนิดนั้นคืบหน้าไปถึงระยะใดแล้ว

ระยะพรีคลินิก ทดสอบในห้องปฏิบัติการและสัตว์ทดลอง เช่น หนู โดยจะผ่านระยะนี้ไปได้หากมีผลการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันดี และพบว่าปลอดภัยกับสัตว์ทดลอง

ระยะคลินิกระดับ 1  ระยะนี้มักใช้คนที่สุขภาพดีอายุ 18-55 ปี น้อยกว่าร้อยคนทดสอบความปลอดภัยของปริมาณวัคซีนในระดับต่าง ๆ โดยอาสาสมัครคนแรก ๆ จะได้ปริมาณวัคซีนต่ำก่อน เมื่อพบว่าปลอดภัย อาสาสมัครคนหลัง ๆ ก็จะได้วัคซีนปริมาณมากขึ้น จนทราบปริมาณวัคซีนที่เหมาะสม โดยมีการติดตามอาสาสมัครอย่างใกล้ชิดผ่านคณะกรรมการกำกับดูแล

ระยะคลินิกระดับ 2  เป็นระยะที่ใช้อาสาสมัครมากขึ้นหลายร้อยคน เพื่อดูความปลอดภัยและระดับภูมิคุ้มกันว่าถึงหรือไม่

ระยะคลินิกระดับ 3  เป็นระยะที่ทดสอบว่าวัคซีนสามารถใช้ป้องกันโรคได้หรือไม่ โดยมีการทดลองแบบอำพราง (blinded study) หมายถึงอาสาสมัครบางส่วนจะได้รับวัคซีนจริง บางส่วนได้รับวัคซีนหลอกหรือวัคซีนโรคอื่น หลังจากติดตามอาสาสมัครไประยะหนึ่ง หากมีอาการผิดปกติจะนำมาทำการทดสอบว่าเป็นโรคหรือไม่ เพื่อที่จะดูประสิทธิภาพของวัคซีนว่าสามารถป้องกันโรคได้มากน้อยเท่าใดในกลุ่มที่ได้รับวัคซีนจริงเทียบกับอีกกลุ่ม

สำหรับการพัฒนาวัคซีนโควิด-19 นั้น มีการรวมระยะคลินิกทั้งสามให้ ต่อเนื่องโดยไม่ต้องทำเอกสารยุ่งยาก ซับซ้อนระหว่างรอแต่ละขั้น และยังมีการใช้องค์ความรู้เกี่ยวกับการพัฒนาวัคซีนของโคโรนาไวรัสตัวอื่นที่เคยมี การระบาดก่อนหน้านี้คือ เมอร์สโควี (MERS-CoV) และ ซาร์โควีหนึ่ง (SARS-CoV-1) ทำให้พัฒนาได้อย่างรวดเร็วมากขึ้น