เทคนิครักษ์ต้นไม้ สไตล์คนเมือง

คนเมืองใหญ่จำนวนไม่น้อยที่รู้สึก “เบื่อ” ชีวิตเมืองที่การจราจรแสนติดขัดผสมมลพิษทางอากาศ หลายคนหันหน้าเข้าหาวิถีชีวิตสโลว์ไลฟ์ อาทิ ปั่นจักรยาน วิ่ง เดินเท้า หรือ ปลูกต้นไม้ ซึ่งแม้ว่าความนิยม “การปลูกต้นไม้” ของเมืองจะมากขึ้น แต่ความรู้เรื่องการดูแลก็ยังไม่มากเท่าที่ควร

แฟ้มภาพ

เนื่องในวันที่ 21 ตุลาคม ของทุกปีเป็น " วันรักต้นไม้แห่งชาติ " (National Annual Tree Care Day) โดยถือกำเนิดขึ้นจากแรงปณิธานของ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี หรือสมเด็จย่า ที่ทรงให้ความสำคัญต่อการบำรุงรักษาต้นไม้ และต้องการฟื้นฟูความสมดุลของธรรมชาติ โดยพระองค์ทรงปลูก และบำรุงรักษาต้นไม้ด้วยพระองค์เองมาตลอดพระชนม์ชีพ

เพื่อสืบสานพระราชปณิธานของสมเด็จย่า จึงขอนำเสนอเทคนิคการบำรุงรักษาต้นไม้ ที่ทำได้ไม่ยากด้วยตนเอง โดยผู้เชี่ยวชาญจากโครงการสวนผักคนเมือง “พี่กอล์ฟ” ชูเกียรติ โกแมน มาฝากค่ะ 

พี่กอล์ฟ บอกว่า ชุมชนเมืองหลายแห่ง ถ้ารู้จักมองหาพื้นที่ ซึ่งอาจจะเป็นพื้นที่ข้างบ้าน หน้าบ้าน หลังบ้าน รู้จักออกแบบ ดูขนาดพื้นที่ ดูทิศทางของแสงแดด เลือกชนิดพืชที่ปลูกได้เหมาะสม ก็สามารถปลูกต้นไม้ได้

ตัวอย่างเช่น คนที่อาศัยอยู่ในอพาร์ทเม้นท์ หรือคอนโด ซึ่งส่วนใหญ่จะมีแดดส่องไม่ค่อยถึง การเลือกปลูกไม้อวบน้ำเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่น่าสนใจ เนื่องจากไม้อวบน้ำเป็นพืชที่ต้องการน้ำน้อย และไม่ต้องการแดดจัด ตัวอย่างเช่น คทามรกต กุหลาบเมริเดี้ยน กุหลาบพวงคราม หรือถ้าเป็นพืชผักสวนครัวส่วนใหญ่แนะนำให้ปลูก จะเป็นพืชที่มีอายุสั้น เก็บผลผลิตเร็ว และดูแลรักษาไม่ยุ่งยาก เช่น ผักชี ต้นหอม คะน้า ผักบุ้งจีน กะเพรา โหระพา แมงลัก พริก มะเขือ ถั่วฝักยาว มะเขือเทศ ฯลฯ

ผู้เชี่ยวชาญจากโครงการสวนผักคนเมือง ยังบอกอีกว่า การดูแลรักษาต้นไม้ไม่ได้ยากอย่างที่คิด ไม่จำเป็นต้องมีความรู้ถึงขั้นเชี่ยวชาญ ปัจจุบันมีช่องทางมากมายให้เราค้นคว้าสามารถหาข้อมูลหรือแนวทางในการแก้ไขได้ อย่างเช่นเว็บไซต์ของ สวนผักคนเมือง ก็มีทั้งองค์ความรู้ และศูนย์เรียนรู้ที่กระจายอยู่หลายพื้นที่ให้ได้ศึกษา และนำมาปรับใช้ได้ไม่ยาก

สิ่งสำคัญคือ ควรทำให้เป็นกิจวัตรประจำวัน คอยสังเกตความเปลี่ยนแปลงของต้นไม้ที่เราปลูก และลองยึดหลักที่นำเสนอ ดังนี้

4 เทคนิคดูแลรักษาต้นไม้ง่ายๆ ด้วยตนเอง

1. รู้จักธรรมชาติของต้นไม้ ต้นไม้แต่ละชนิดชอบอยู่ใน สภาพแวดล้อมต่างกัน หากเรารู้ธรรมชาติดั้งเดิมของต้นไม้ว่าเขามีความเป็นอยู่อย่างไร ชอบขึ้นอยู่บนวัสดุปลูกประเภทใด มีธาตุอาหารตัวไหนสูง ความชื้นของอากาศในพื้นที่ดั้งเดิมเป็นเท่าไหร่ ความแตกต่างระหว่างกลางวัน กลางคืนเป็นอย่างไร ข้อมูลเหล่านี้ยิ่งรู้มาก ก็จะเข้าใจต้นไม้ชนิดนั้นมากขึ้น เมื่อเข้าใจก็จะสามารถนำมาปรับใช้ ให้เหมาะสมกับสถานที่ปลูกได้ ซึ่งอาจต้องอาศัยการฝึกฝนในด้านการสังเกต และการประยุกต์ใช้สิ่งรอบตัว

2. เตรียมดินปลูกเองไม่ใช่เรื่องยาก การหมักดินจะเป็นการเพิ่มธาตุอาหารที่พืชต้องการลงไปในดิน โดยนำดินมาคลุกเคล้ากับมูลสัตว์ เศษใบไม้แห้ง เศษอาหาร และหัวเชื้อจุลินทรีย์ จากนั้นเติมน้ำตาล คลุกเคล้าให้เข้ากัน เติมน้ำพอชุ่ม โดยให้กะปริมาณตามความเหมาะสม ไม่จำเป็นต้องมีอัตราส่วนที่เเน่นอน ส่วนระยะเวลาในการหมักนั้น เเนะนำให้หมักจนกว่าดินจะหายร้อน เเสดงว่ากระบวนการหมักสมบูรณ์เเล้ว

สำหรับคนเมือง ที่มักจะปลูกพืชในภาชนะเนื่องจากพื้นที่จำกัด ต้องปรับปรุงดินให้ร่วนซุยมากๆ เพราะหลังจากปลูกไปแล้ว จะปรับปรุงดินได้ยากกว่าในแปลง ถ้าดินไม่ร่วนซุยพอ จะทำให้ดินจับตัวเป็นก้อนและทำให้ระบายน้ำไม่ได้ เมื่อรดน้ำน้ำจะขังและทำให้กุหลาบเหี่ยวและตายได้   นอกจากนี้การปลูกในภาชนะดินต้องมีธาตุอาหารเพียงพอ โดยใช้ดินร่วนหรือดินทรายผสมกับปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก เศษวัสดุต่างๆ จนดินมีสภาพเหมาะสมกับการปลูก

3. รดน้ำต้นไม้ให้ถูกเวลา และถูกวิธี การรดน้ำต้นไม้ ควรรดน้ำอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง ไม่เกิน 9 โมงเช้า ซึ่งเป็นช่วงที่พืชเตรียมสังเคราะห์แสง ส่วนช่วงบ่าย ควรรดประมาณบ่าย 2-3 โมง เพื่อลดอุณหภูมิให้ต้นไม้ การรดน้ำไม่เพียงพอจะกระตุ้นการคายน้ำ ทำให้ต้นไม้เฉาตายได้

การรดน้ำไม่ควรฉีดแรง ควรรดให้เป็นฝอยละเอียดตกลงที่ใบ เพราะใบจะทำหน้าที่ในการรวบรวมหยดน้ำไหลลงสู่โคนต้นคล้ายกับธรรมชาติของฝนตก เป็นการชำระล้างใบให้สะอาดส่งผลดี ล้างเชื้อก่อโรคที่สะสมบนใบและต้นออกไป อีกทั้ง ลดการกระเด็นของดิน-วัสดุปลูกขึ้นมาเกาะที่ใบ ป้องกันเชื้อโรคเข้าทำลายได้เป็นอย่างดี

4.ใส่ใจในการดูแลต้นไม้ ไม่เพียงแต่จะต้องหมั่นรดน้ำเท่านั้น หากแต่ยังต้องใส่ใจต่อสิ่งที่เราทำให้ต้นไม้ด้วย ไม่ว่าจะเป็นการพรวนดิน จะช่วยกำจัดวัชพืชไม่ให้แย่งปุ๋ยแล้วยังทำให้บริเวณที่ปลูกพืชสะอาด ไม่เป็นบ่อเกิดของโรคและแมลง และช่วยให้แสงแดดทำลายศัตรูพืชด้วย อีกทั้งการใส่ปุ๋ยนั้นไม่ควรใส่มากจนเกินไป

“การปลูกต้นไม้ให้สมบูรณ์งอกงาม เป็นเรื่องละเอียดอ่อน ต้องอาศัยความรู้ความเข้าใจในธรรมชาติของต้นไม้ และมีประสบการณ์ ต้นไม้แต่ละชนิดมีวิธีการปลูก เลี้ยงและดูแลรักษาแตกต่างกันไป ดังนั้นเมื่อเราตัดสินใจปลูกต้นไม้ชนิดใด ผู้ปลูกก็ควรหาข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับต้นไม้ชนิดนั้นเสียก่อน เมื่อเราเรียนรู้ศึกษา และลงมือทำด้วยใจคงไม่มีอะไรที่ยากเกินไป” พี่กอล์ฟ กล่าวทิ้งท้าย

เรื่องโดย : กิดานัล กังแฮ Team Content www.thaihealth.or.th