อิ่มอุ่นจากอก ‘เกาะขวาง’ ตำบลนมแม่

ที่มา : หนังสือพิมพ์เดลินิวส์

แฟ้มภาพ

ตลอดระยะเวลากว่า 50 ปีที่ผ่านมาบริษัทนมผงเข้ามาทำตลาดในประเทศไทย ส่งผลให้ค่านิยมการเลี้ยงลูกนมแม่เปลี่ยนไป แม่ชาวไทยเลือกที่จะให้ลูกกินนมผสมมากกว่านมแม่ ตัวเลขจากผลการสำรวจสถานสุขภาพของแม่และเด็ก โดยองค์การยูนิเซฟ ในปี พ.ศ. 2558-2559 ทำให้พบว่า ประเทศไทยมีอัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน อยู่ที่ร้อยละ 23.1 นับว่าต่ำที่สุดในเขตเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

เมื่อเร็ว ๆ นี้ มูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย โดยการสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และองค์กร Alive & Thrive ลงพื้นที่เยี่ยมชมเครือข่ายการส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ใน จ.ระยอง-จ.จันทบุรี ในโครงการ "นมแม่สัญจร"

ศาสตราจารย์คลินิก พญ.ศิราภรณ์  สวัสดิวร เลขาธิการมูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย บอกว่า กำแพงหรืออุปสรรคของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ไม่สำเร็จ  ปัจจัยหนึ่งมาจากการเริ่มต้นในโรงพยาบาล และระยะ 2 สัปดาห์แรกหลังจากแม่ออกจากโรงพยาบาลแล้วกลับมาอยู่ที่บ้าน และอยู่ในชุมชน  ซึ่งต้องให้นมแม่ล้วนอย่างน้อย 6 เดือน และให้นมแม่ควบคู่อาหารตามวัยจนถึง 2 ขวบ ซึ่งหลักการทำงานเพื่อส่งเสริมการให้นมแม่นั้น ประกอบด้วย 6 ประเด็นสำคัญ คือ 1. ลงทุน 9 เดือน กำไรตลอดชีวิต 2. รู้ว่ามีน้อง ฝากท้องทันที 3. โฟเลต ไอโอดีน ธาตุเหล็ก สำคัญต่อลูกในท้อง 4. ชั่วโมงแรกที่ลูกเกิดบอกหมอ พยาบาล ช่วยนำลูกมาวางบนอกแม่ตั้งแต่ในห้องคลอด 5. วันแรกที่ลูกเกิดแยกแม่แยกลูกหลังคลอดไม่ดีนะ 6. น้ำนมมาแน่ถ้าแม่รู้และทำถูกวิธี

"สสส.เป็นจุดเริ่มต้นของการก่อตั้งมูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทยตั้งแต่ปี 2545 เป็น ต้นมา เราเป็นที่รวมตัวของแพทย์ พยาบาล นักโภชนาการ เพื่อทำเรื่องนมแม่ให้เข้มแข็งยิ่งขึ้น การส่งเสริมให้ลูกกินนมแม่เป็นเรื่องการสร้างเสริมสุขภาพที่ตรงที่สุด เพราะเป็นรากฐานของชีวิตและป้องกันโรคทำให้เด็กที่เติบโตไปมีคุณภาพ โดย 30 กว่าปีที่ผ่านมาเราผลักดันเรื่อง พ.ร.บ.ว่าด้วยการตลาดอาหารสำหรับทารกและเด็กเล็ก (International Code of Marketing of Breast milk substitutes) จนผ่านความเห็นชอบจากสภานิติบัญญัติไปเมื่อวันที่ 4 เมษายน" นพ. ศิริวัฒน์ ทิพย์ธราดล อดีตรองปลัดกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) และอดีตประธานมูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย กล่าว

ด้าน นายประยุทธ วาสนาวิน นายกเทศมนตรีเทศบาลตำบลเกาะขวาง บอกเล่าถึงการทำงานส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่จนเกิดเป็นตำบลนมแม่ว่า ได้ร่วมกับทีมแม่อาสาประจำตำบลว่า ทำงานคุ้มครองผู้บริโภคอย่างเข้มข้น ด้วยการสกัดกั้นเรื่องนมผงไม่ให้เข้ามาในพื้นที่ โดยใช้หลักการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายและได้ประกาศในเทศบัญญัติ ทำให้เรื่องการส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของตำบลมีความเข้มแข็ง พร้อมทั้งจัดมหกรรมนมแม่ทุกปี และสนับสนุนการสร้างทีมแม่อาสาจนเข้มแข็ง โดยการฝึกอบรมและได้รับความช่วยเหลือจากโรงพยาบาลพระปกเกล้าที่มีทีมพยาบาลแม่อาสาคอยช่วยเหลือตลอดเวลา โดยสอนตั้งแต่การใส่ใจแม่ที่เพิ่งตั้งครรภ์ ไปจนถึงคลอดและกลับบ้าน แม่อาสาตำบลเกาะขวางจะมีทักษะในการดูแลและติดตามช่วยเหลือแม่จนสามารถให้นมลูกได้สำเร็จ ทำให้มีแม่ที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน สำเร็จถึง 64%

นางวาสนา งามการ หัวหน้ากลุ่มงานการพยาบาลผู้ป่วยสูตินรีเวช โรงพยาบาลพระปกเกล้า จ.จันทบุรี  เล่าถึงกลยุทธ์ในการส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่แบบครบวงจรว่า โรงพยาบาลพระปกเกล้าได้นำบันได 10 ขั้น ประกอบด้วย 1. ประกาศนโยบายเป็นลายลักษณ์อักษรที่สื่อสารกับบุคลากรทางการแพทย์ และสาธารณสุขทุกคน 2. ฝึกอบรมบุคลากรทางการแพทย์ทุกคนให้มีทักษะนำไปช่วยเหลือแม่ได้ 3. ให้ความรู้แก่หญิงตั้งครรภ์ทุกคนถึงประโยชน์และวิธีการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ 4. ช่วยแม่เริ่มให้ลูกดูดนมภาย ในครึ่งชั่วโมงแรกหลังคลอด  5. สอนให้แม่รู้วิธีเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และวิธีทำให้น้ำนมคงมีปริมาณพอเพียงแม้ว่าแม่ลูกต้องแยกจากกัน 6. อย่าให้นมผสมน้ำหรืออาหารอื่นแก่เด็กแรกคลอดนอกจากนมแม่ เว้นแต่จะมีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ 7. ให้แม่และลูกอยู่ในห้องเดียวกันตลอด 24 ชั่วโมง 8. สนับสนุนให้ลูกได้ดื่มนมแม่ตามต้องการ 9. ไม่ให้หัวนมหลอกและหัวนมปลอมแก่ทารก และ 10. ส่งเสริมให้มีการจัดตั้งกลุ่มสนับสนุนการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่และส่งต่อแม่ให้รู้จักกลุ่มดังกล่าวเมื่อออกจากโรงพยาบาล

"นอกจากนี้ต้องสร้างความเข้มแข็งให้กับชมรมนมแม่ หรือแม่อาสาให้เข้ามามีบทบาทสำคัญในการแก้ไขปัญหานมแม่ ปัจจุบันใน จ.จันทบุรี มีชมรมนมแม่ทั้งหมด 15 ชมรม พร้อมช่วยเหลือให้ลูกได้กินนมแม่ โดยปัจจัยความสำเร็จที่ทำให้กลุ่มแม่อาสาเข้มแข็งอาทิ ให้ความรู้ชัดว่าทำไมวันนี้ต้องกินนมแม่ เข้าถึงผู้นำท้องถิ่น เทศบาลทุกพื้นที่" นางวาสนา กล่าว

ปัจจุบันยังไม่มีนมผงยี่ห้อใดมีสารอาหารที่เทียบเท่านมแม่ 100% วิธีโปรโมตต่าง ๆ เช่น อัลฟาแลคตัลบูมินแท้จริงอยู่ในนมแม่ ที่สำคัญนมแม่เป็นโภชนาการแสนวิเศษ มีโปรตีน คาร์โบไฮเดรต วิตามินและแร่ธาตุต่าง ๆ ที่เหมาะสมกับการเลี้ยงทารก…การเจริญติบโตของลูกคงจะต้องให้เวลาพัฒนาสมองและร่างกายแข็งแรงพอที่จะมีพัฒนาการทางสังคมที่ใกล้ชิดกับแม่ ขณะที่ลูกวัวต้องเติบโตในทุ่งหญ้า แต่ลูกคนค่อยๆเติบโต…ระหว่างที่ลูกดูดนมจากอกความรักความผูกพันเกิดโดยที่นมผงให้ไม่ได้