สูงวัยจิตใจไม่ชรา นักเรียนรุ่นเกษียณอายุ

ที่มา : หนังสือพิมพ์แนวหน้า

ภาพประกอบจากแฟ้มภาพ

"ชุดนักเรียน" พูดถึงคำคำนี้คงจะนึกถึง "เครื่องแบบ" ที่เด็กและเยาวชน แต่งไปเข้ารับการศึกษาตามระดับชั้น ชุดนักเรียน จึงมีความหมายโดยนัย สื่อถึง "คนวัยเยาว์" ซึ่งเมื่อคนวัยอื่นๆ นำมาใส่บ้าง มักถูกมองว่า "แปลก" ดังภาพของ "ผู้สูงวัย"แต่งกายด้วยเครื่องแบบนักเรียน มักถูกนำมาบรรยายด้วยถ้อยคำ "ตลกขบขัน" บนโลกออนไลน์เสมอ

ทว่าระยะหลังๆ มุมมองต่อผู้สูงวัยในชุดนักเรียนคงต้อง "เปลี่ยน" เนื่องจากหลายพื้นที่ มีกิจกรรมที่ไม่ใช่เพียงนำคนวัยเกษียณมารวมตัวกันเท่านั้น แต่ยัง "ออกแบบหลักสูตร" ในลักษณะ "โรงเรียน ผู้สูงอายุ" อย่างจริงจัง อาทิ องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) ตาลเตี้ยอ.เมือง จ.สุโขทัย จัดการเรียนการสอน 2 ภาคเรียน ภาคเรียนละ 30 สัปดาห์ มี 4 วิชาเรียน คือ 1. ธรรมะนำชีวิตและจิตนำชีวิต 2.สุขภาพกายและจิตใจ 3.ภูมิปัญญาและวัฒนธรรม 4.หน้าที่ความเป็นพลเมือง สิทธิ และกฎหมายที่ควรรู้ หรือที่ อบต.บ้านปรกอ.เมือง จ.สมุทรสงคราม จัดการเรียนการสอนสัปดาห์ละ 3 วัน คือ จันทร์ พุธ และศุกร์ ตั้งแต่เวลา 08.30-14.00 น. ใน 4 วิชา คือ ศาสนา, สุขภาพ, ขนบธรรมเนียมประเพณีภูมิปัญญาวัฒนธรรม และบริบทสิ่งแวดล้อม รวมถึงมีกิจกรรม "นาฏศิลป์-ลีลาศ" อีกด้วย รวมถึงที่ เทศบาลเมืองหัวหิน จ.ประจวบคีรีขันธ์ โรงเรียนผู้สูงอายุของที่นี่ใช้ชื่อสุดเก๋ไก๋ว่า "วิ'ลัยวัยหวาน" ดำเนินกิจกรรมทุกวันพุธ เป็นเวลาทั้งสิ้น 4 เดือน หรือ 16 สัปดาห์ ให้ความรู้ ทั้งกฎหมายในชีวิตประจำวัน การฝึกอาชีพ การติดต่อ ราชการ การจัดสวัสดิการสำหรับผู้สูงอายุ ธรรมะสำหรับผู้สูงอายุ การดูแลสุขภาพ ทั้งร่างกายและจิตใจ เป็นต้น

ทั้งนี้ หากค้นหาด้วยคำว่า "โรงเรียนผู้สูงอายุ" บนอินเตอร์เนต จะพบหลักสูตรการศึกษาทำนองนี้ ที่ท้องถิ่นต่างๆ จัดขึ้นมากมาย สะท้อนความ "ตื่นตัว" ในงานดูแลผู้สูงวัยที่เพิ่มขึ้น พญ.ลัดดา ดำริการเลิศ เลขาธิการมูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย (มส.ผส.) เปิดเผยในเวทีเสวนา "การขับเคลื่อนผลักดันนโยบายโรงเรียนผู้สูงอายุสู่ชุมชน" เมื่อเร็วๆ นี้ว่า มส.ผส. เตรียมเสนอจัดตั้งโรงเรียนผู้สูงอายุต่อ คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติ (กผส.) ภายในเดือนมี.ค. 2560 นี้ โดยเสนอให้เป็นภารกิจของ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น(อปท.) ในการรับผิดชอบบริหารจัดการศึกษาสำหรับพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ ในพื้นที่ของตนเอง

เช่นเดียวกับ นางภรณี ภู่ประเสริฐ ผู้ช่วยผู้อำนวยการ สำนักสนับสนุนสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะ (สำนัก 9) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ที่กล่าวว่า สสส. สนับสนุนกิจกรรมโรงเรียนผู้สูงอายุ เพราะสอดคล้อง กับแนวคิด "เปลี่ยนภาระให้เป็นพลัง" โดยทำการศึกษาจากโรงเรียน ผู้สูงอายุที่ประสบความสำเร็จในหลายพื้นที่ ประมวลผลเป็น "กรอบแนวทาง" ให้พื้นที่อื่นๆ นำไปต่อยอดต่อไป

ด้านนักวิชาการที่สนใจศึกษาประเด็นผู้สูงอายุ ศ.ศศิพัฒน์ ยอดเพชร ผู้ทรงคุณวุฒิประจำคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ให้ความเห็นเพิ่มเติมว่า ท้องถิ่นที่ดูแลโรงเรียนผู้สูงอายุ ควรเพิ่มมิติในการจัดการศึกษา เพื่อเติมความรู้ด้านต่างๆ แก่ผู้สูงอายุ เช่น การดูแลสุขภาพ โภชนาการ การรับมือกับสังคมที่เปลี่ยนแปลง เทคโนโลยีและการสื่อสาร และการเรียนรู้ตามอัธยาศัย เพื่อให้ผู้สูงอายุสามารถปรับตัวเข้ากับสังคมที่เปลี่ยนแปลง

ปัจจุบันสังคมไทยเข้าสู่ "สังคมสูงวัย" สัดส่วนผู้สูงอายุ เพิ่มขึ้น โรงเรียนผู้สูงอายุ จึงเป็นอีกแนวทาง "พัฒนาศักยภาพ" นำไปสู่การพึ่งพาตนเองได้ ไม่ต้องให้ลูกหลานเป็นห่วงฝ่ายเดียว อนึ่ง..เสียงสะท้อนจากผู้สูงอายุที่ได้แต่งเครื่องแบบนักเรียน ไปเรียน พบว่า "มีความสุข" เพราะรู้สึกว่าตนเองได้ "ย้อนวัย"กลับไปวันเก่าๆ สมัยยังวัยเยาว์อีกครั้ง ซึ่งภาวะอารมณ์แบบนี้ เป็น "ผลดี" ต่อทั้งสุขภาพกายและจิตใจ ภาพเหล่านี้จึงควร "ชื่นชม" ในความพยายามเรียนรู้ตลอดชีวิต