ที่มา : กรุงเทพธุรกิจ

ภาพโดย สสส.

ในขณะที่เรากำลังเสพความดราม่าผ่านโลกโซเชียล รัก ชอบ เกลียด กันได้ง่ายๆ จนบางครั้งก็กำลังคิดว่าโลกใบนี้มันช่างน่าหดหู่ เวลาเดียวกันนี้ก็ยังมีกลุ่มคนที่น่าจะหดหู่ (กว่า) เพราะพวกเขา ถูกเรียกว่า 'คนไร้บ้าน' ไม่มีที่อยู่อาศัยและ กำลังเผชิญกับความไม่แน่นอนในแต่ละวัน

นอกจากการไม่มีบ้าน จากการสำรวจพบว่า คนไร้บ้านกว่าร้อยละ 55 ยังเข้าไม่ถึงบริการสุขภาพและสวัสดิการทางสังคมที่เอื้อต่อการมีสุขภาวะและคุณภาพชีวิตที่ดี ทำให้คนไร้บ้านมีอายุเฉลี่ยที่เสียชีวิตต่ำกว่าอายุคาดเฉลี่ยของประชากรไทยถึงกว่า 10 ปี ที่น่าสนใจคนไร้บ้านส่วนมากมีงานทำ แต่เป็นงานที่สร้างรายได้น้อย ไม่มั่นคงและเพียงพอต่อการ ดำรงชีพ หรือแม้แต่การหาที่พักอาศัย  ดังนั้นคนไร้บ้านจึงมีความต้องการในการประกอบอาชีพที่ทำให้พวกเขามีคุณภาพชิวิตที่ดีขึ้น หากแต่ยังขาดโอกาสและการหนุนเสริมจากสังคม

ความไม่เท่ากันที่ว่านี้ ถูกพูดถึงใน สังคมตามวาระ และเราก็ยังเห็นกลุ่มคนเหล่านี้ในซอกเมืองใหญ่อยู่เสมอไม่ต่างอะไร จากความจริงของชีวิตเมืองที่มีทั้งดีและร้าย เช่นเดียวกับเมื่อสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ก็ได้มีการจัดงาน Human of Street: เราล้วนเปราะบางกลางเมืองใหญ่  ที่สะท้อนความเป็นไปของกลุ่มคนไร้บ้านกลางเมืองใหญ่

นางภรณี ภู่ประเสริฐ ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า Human of Street เป็นความร่วมมือระหว่าง สสส. สถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส และภาคีเครือข่าย อาทิ สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มูลนิธิพัฒนาที่อยู่อาศัย และเครือข่ายธุรกิจเพื่อสังคมและสิ่งแวดล้อม เพื่อกระตุ้นเตือนให้สังคมเห็นความสำคัญของประเด็นคนไร้บ้าน ที่มีความเชื่อมโยงกับปัญหาและความเปราะบางทางสังคมที่คนไทยส่วนใหญ่ต้องประสบ ทั้งความไม่มั่นคงทางด้านอาชีพ การเข้าไม่ถึงระบบสวัสดิการทางสังคมและสุขภาพของรัฐ และการขาดโอกาสในการยกระดับชีวิตของตนเอง

"การจัดงาน Human of Street: เราล้วนเปราะบางกลางเมืองใหญ่ มีความมุ่งหวังว่าจะสร้างความเข้าใจต่อคนในสังคมในประเด็นคนไร้บ้าน อันจะนำไปสู่การเปิดใจ เปิดโอกาสของภาคส่วนต่างๆ ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสังคม และคนทั่วไปให้กับคนไร้บ้าน ให้มองเห็นกลุ่มคนไร้บ้านในฐานะที่เป็นมนุษย์ เป็นเพื่อนร่วมสังคม ไม่ทอดทิ้งหรือหลงลืมใครไป เพราะความเป็นธรรมในสังคมเป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนล้วนพึงได้รับ" อย่าลืมว่าความไร้บ้านไม่ใช่แค่เรื่องที่ อยู่อาศัย แต่เป็นสภาวะเปราะบางที่เกิดขึ้น กับใครก็ได้ และจะดูรุนแรงมากขึ้น ในพื้นที่ที่เป็นเมืองใหญ่ นี่จึงเป็นพื้นที่ อีกพื้นที่หนึ่งที่จะชวนเพื่อนมนุษย์ที่กำลังรู้สึกหรือสนใจเรื่องความเปราะบางมามีส่วนร่วมไปด้วยกัน

นายอนรรฆ พิทักษ์ธานิน ผู้จัดการ แผนงานสนับสนุนองค์ความรู้ฯ  คนไร้บ้าน สสส. กล่าวว่า แต่ละวัน  มีสถานการณ์ที่อาจไม่แตกต่างกับความไม่แน่นอนและความเปราะบางที่คนส่วนใหญ่ในเมืองต้องพบเจอ เช่น ความไม่แน่นอนจากการทำงานและรายได้ การเข้าไม่ถึงระบบบริการสุขภาพ หรือการเข้าไม่ถึงความมั่นคง ในมิติต่างๆ ของชีวิต เป็นต้น ดังนั้น  การสร้างสวัสดิการที่ดีทั้งทางด้านที่อยู่อาศัย สุขภาพ และสังคมให้กับคนไร้บ้าน รวมถึงการสร้างโอกาสในทางสังคม จึงหมายถึงการสร้างหลักประกันให้กับสังคมโดยรวม

นายสุชินทร์ เอี่ยมอินทร์ นายกสมาคมคนไร้บ้าน กล่าวว่า ที่มาของคนไร้บ้านมาจากหลายสาเหตุ บางคนมีปัญหากับครอบครัว, มีโรคประจำตัว, พิการ,  บางคนเพิ่งออกมาจากคุกไม่มีทางไป บางคนชอบอิสระ ไม่ชอบทำงาน ฯลฯ จึงต้องออกมาใช้ชีวิตเร่ร่อน ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ตามที่สาธารณะ เช่น ริมถนน สวนหย่อม สถานีรถไฟ ใต้สะพานลอย สถานีขนส่ง ฯลฯ มีรายได้จากการเก็บขยะรีไซเคิลต่างๆ เช่น ขวด กระป๋องเครื่องดื่ม เศษกระดาษ และมีปัญหาต่างๆ บางรายสุขภาพไม่ดี ไม่มีบัตรประชาชนหรือบัตรหาย เมื่อเจ็บป่วยไปหาหมอไม่ได้ ทำให้เข้าไม่ถึงสวัสดิการของรัฐ

ปัญหาคนไร้บ้านจึงสะท้อนความเหลื่อมล้ำของประเทศไทยได้เป็นอย่างดี  เพราะคนไร้บ้านคือกลุ่มประชากรที่มีสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมอยู่ต่ำสุดของสังคม เป็นกลุ่มคนที่ขาดแคลนปัจจัย 4 โดยเฉพาะในด้านที่อยู่อาศัยขณะเดียวกันก็ขาดแคลนความมั่นคงทางชีวิตและรายได้ และการเข้าไม่ถึงการรักษาพยาบาลที่ครอบคลุม

การเพิ่มขึ้นของคนไร้บ้านจึงอธิบายถึงความไม่เท่ากันในสังคม และความไม่เท่ากันนี้เองคือความไม่แน่นอน และความเปราะบางของหลายชีวิตในเมืองใหญ่แห่งนี้ เพราะไม่ว่าเราจะเป็นใครเราก็อาจประสบกับปัญหานี้ได้เช่นกัน