เรื่องโดย ฐิติพร โยทาพันธ์ Team Content www.thaihealth.or.th

ข้อมูลจาก งานเสวนาทิศทางประเทศไทย : ฝ่าวิกฤตโควิด-19 สู่ชีวิตวิถีใหม่

ภาพโดย ชยวี ลิ้มถาวรรักษ์ Team Content www.thaihealth.or.th  และแฟ้มภาพ

“ไม่มีใครไม่เจ็บปวดกับเหตุการณ์ในครั้งนี้ ทุกคนได้รับผลกระทบเหมือนกันหมด แต่ทำอย่างไร เราทุกคนจึงจะก้าวข้ามวิกฤตนี้ไปด้วยกัน”  คำกล่าวตอนหนึ่งในงานเสวนา ทิศทางประเทศไทย : ฝ่าวิกฤตโควิด-19 สู่ชีวิตวิถีใหม่ ที่จัดขึ้นโดย สสส. ภายในงานมีวิทยากรผู้เชี่ยวชาญครอบคลุมทุกมิติทั้งภาคเศรษฐกิจ สังคม สาธารณสุข และสุขภาพ มาร่วมเสวนาเปิดมุมมองแนวทางการพัฒนาประเทศไทยหลังวิกฤตโควิด-19

วิกฤตโควิด-19 มีผลกระทบต่อประชาชนในหลายมิติ โดยเฉพาะในมิติของสุขภาพ จนเกิดคำถามว่า เราต้องปรับตัวอย่างไร เพื่อให้อยู่ได้ในภาวะวิกฤตแบบนี้ ซึ่งถือเป็นโจทย์ใหม่ที่สำคัญที่เราทุกคนต้องร่วมกันแก้ไขและฝ่าวิกฤตนี้ไปให้ได้

พระไพศาล วิสาโล เจ้าอาวาสวัดป่าสุคะโต จ.ชัยภูมิ กล่าวผ่านระบบประชุมทางไกลออนไลน์ถึงแนวทางการปฏิบัติตัวของประชาชนในช่วงการระบาดของโควิด-19 ว่า  ไม่ว่าปัญหาหรือวิกฤต อันที่จริงแล้วไม่ได้แค่บั่นทอนสุขภาพกายอย่างเดียว แต่ยังบั่นทอนสุขภาพจิตใจด้วย จะป้องกันและดูแลสุขภาพร่างกายอย่างเดียวคงไม่พอ การดูแลจิตใจก็สำคัญเช่นกัน

“การใช้ชีวิตหลังช่วงวิกฤตโควิด-19 วิถีชีวิตอาจต้องเปลี่ยนแปลงไป เป็นการใช้ชีวิตวิถีใหม่ โดยมีหลักปฏิบัติ 4 ข้อที่ช่วยทุกคนให้ผ่านพ้นวิกฤตไปได้ คือ 1. ยอมรับในสิ่งที่เกิดขึ้นให้ได้อย่างมีสติและเข้าใจในเหตุการณ์ 2. อย่ายึดติดกับความปกติแบบเดิมที่กำลังจะหายไป ขอให้เปิดใจยอมรับในการเปลี่ยนแปลงที่กำลังจะเกิดขึ้น 3. อย่าหยุดนิ่ง พยายามหากิจกรรมที่เป็นประโยชน์และสร้างสรรค์ทำเพื่อคลายความเครียด เพราะการทำในสิ่งที่สร้างสรรค์และเป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น ต่อส่วนรวม จะช่วยเติมพลังบวก เสริมสร้างแรงบันดาลใจในตัวเราเอง 4. ปรับความคิด ความเข้าใจ ปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ และขอเป็นกำลังใจให้ทุกคนผ่านพ้นวิกฤตินี้ไปให้ได้” พระไพศาลกล่าว

ดร.วรากรณ์ สามโกเศศ กรรมการคณะที่ปรึกษาด้านผลกระทบทางเศรษฐกิจและสังคมในศูนย์บริหารสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19) กล่าวว่า การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ในครั้งนี้ เปรียบเสมือนสงครามโลกครั้งที่ 3  เป็นสงครามที่เราไม่สามารถมองเห็นศัตรูคู่ต่อสู้ได้ ส่งผลกระทบทำให้เกิดความปั่นป่วนในหลายมิติ โดยเฉพาะทางด้านเศรษฐกิจ เกิดการว่างงานจำนวนมาก สงครามการค้า อำนาจการซื้อลดลง วิกฤตราคาน้ำมันเกิดการผันผวนในรอบหลายปี ส่งผลให้เศรษฐกิจโลกแย่ลง ต้องใช้เวลาฟื้นตัวในระยะยาว 

“หลังวิกฤตโควิด-19 ส่งผลให้พฤติกรรมการใช้ชีวิตเปลี่ยนไป ทำให้ประชาชนเกิดสติในการใช้ชีวิตรอบคอบมากขึ้น หันมาดูแลสุขภาพมากขึ้น ในเรื่องของเศรษฐกิจรัฐต้องมีมาตรการเร่งด่วนในการช่วยเหลือประชาชนและฟื้นฟูประเทศในระยะยาว ประชาชนต้องปรับตัวและเตรียมพร้อมรับมือ ต้องมีการเรียนรู้ตลอดเวลา ต้องปรับแนวคิดให้สอดคล้องกับสถานการณ์ของโลก ไทยต้องเร่งสร้างแพลตฟอร์มการค้าที่เป็นของเราเอง รวมถึงการพัฒนาและสร้างความมั่นคงทางระบบสาธารณสุขไทย ต้องต่อยอดให้ดีต่อไปเพื่อให้รับมือได้กับทุกวิกฤต “ ดร.วรากรณ์กล่าว

 

นายวิวัฒน์ ศัลยกำธร อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กล่าวว่า เมื่อประมาณ 9 ปีที่แล้ว ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงเตือนว่าจะเกิดน้ำท่วม ภัยแล้ง จะมีโรคระบาด และตามมาด้วยความอดอยาก วันนี้มันเกิดขึ้นครบหมดทุกอย่างแล้ว วิกฤตโควิด-19 ส่งผลกระทบไปทั่วโลกโดยเฉพาะปัญหาการขาดแคลนอาหาร

“ไทยเป็นประเทศต้นแบบในด้านเกษตรกรรมที่ดี และเป็นแหล่งอาหารสำรองอันดับต้นๆของโลก วิกฤตโควิด-19 ส่งผลกระทบเรื่องอาหาร เกิดความขาดแคลนในหลายประเทศ เพื่อให้รับมือได้กับทุกวิกฤติในเรื่องของอาหาร สิ่งที่รัฐต้องเร่งจัดการและส่งเสริมคือ การฟื้นฟูดิน แก้ไขปัญหาภัยแล้งอย่างจริงจังและหนุนเสริมให้ด้านการเกษตรให้เกิดความยั่งยืน สร้างเกษตรกรที่เข้มแข็ง สร้างความมั่นคงทางอาหาร ผลักดันในเกิดวิสาหกิจชุมชนเพื่อสังคม นำหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ ประชาชนสามารถพึ่งพาตนเองได้ โดยไม่ต้องรอพึ่งรัฐเพียงอย่างเดียว” นายวิวัฒน์กล่าว

 

นพ.คำนวณ อึ้งชูศักดิ์ ที่ปรึกษาด้านวิชาการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข เฉพาะการแก้ไขปัญหาการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 และอดีตนายแพทย์ผู้ทรงคุณวุฒิ ด้านเวชกรรมป้องกัน สาขาระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข กล่าวว่า การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 ถือเป็น Pandemic หรือโรคติดต่อที่ไม่สามารถหยุดยั้งได้ ตามที่องค์การอนามัยโลกได้ประกาศไว้ การเดินทางของโลกเป็นไปตามการเดินทางของมนุษย์ เกิดการแพร่ระบาดในหลายประเทศทั่วโลก ส่งผลกระทบในหลายมิติ หลายประเทศเลือกใช้การล็อกดาวประเทศในการแก้ไขปัญหา เพราะโควิด-19 เป็นโรคระบาดที่ทั่วโลกกำลังหาคำตอบร่วมกันว่าจะหาทางออกให้กับปัญหานี้ได้อย่างไร

“ เรายังต้องเผชิญกับโรคโควิด-19 ไปอย่างน้อย 12 เดือน เปรียบได้เหมือนกับซีรีย์เรื่องหนึ่ง บทบาทสำคัญคือคนไทยทุกคนที่จะร่วมกันเขียนว่าและแสดงออกมาว่าซีรีย์เรื่องนี้จะดำเนินไปอย่างไร อยู่ที่คนไทยทุกคน” นายแพทย์คำนวณกล่าว

นอกจากนี้ นายแพทย์คำนวณยังแนะแนวทางในการการเปลี่ยนแปลงค่านิยม 5 S ว่า ถือเป็น New Normal บรรทัดฐานใหม่ที่เราจะต้องปฏิบัติหลังจากนี้ เพื่อให้เกิดผลในระยะยาวคือ Safety คำนึงถึงความปลอดภัยด้านสุขภาพเป็นอันดับแรก   Small  งานสังคมต้องเล็กแต่จัดแล้วสร้างความซาบซึ้ง ประทับใจ Save resources ลดการใช้จ่ายที่ไม่จำเป็น เช่น เหล้า บุหรี่ การพนัน ลดการใช้พลังงาน ลดเวลาที่เปล่าประโยชน์ ลดการพบแพทย์ Social justice  คำนึงถึงส่วนรวม และลดความเหลื่อมล้ำในสังคม ลดการเปรียบเทียบ และ Spiritual dimension ให้คุณค่าความสำคัญในด้านจิตวิญญาณ

 

ด้าน ดร.สุปรีดา อดุลยานนท์ ผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวถึงมิติทางสุขภาพ ว่า ในขณะที่เรากำลังเผชิญกับสิ่งคุกคามใหม่คือการระบาดของโควิด-19 และคนยังไม่เข้าใจ มีความสับสน มีความกลัว สสส. ได้เข้าไปสื่อสารกับผู้คน ในการสร้างการรับรู้ถึงสาเหตุ และสิ่งที่แต่ละคนควรจะต้องทำเพื่อรับมือกับวิกฤตโควิด-19 ให้รับมือได้ทั้งกายและจิตใจ 

ดร.สุปรีดา  กล่าวต่อว่า ที่ผ่านมา สสส. รณรงค์ให้คนไทยมีสุขภาพดีมาโดยตลอด การดูแลร่างกายให้ห่างไกลจากโรคติดต่อไม่เรื้อรังซึ่งทำมายาวนาน สิ่งเหล่านี้เป็นรากฐานสำคัญ เราต้องสร้างฐานสุขภาพที่แข็งแรง สร้างภูมิคุ้มกันที่ไม่ใช่แค่ร่างกายอย่างเดียวแต่รวมถึงภูมิคุ้มกันทางระบบในสังคมต่างๆ ซึ่งก็เป็นงานสำคัญที่ สสส. ได้เดินหน้าทำมาอย่างต่อเนื่อง เราใช้ศักยภาพที่เรามีในการทำงานในภาวะวิกฤตแบบนี้เพื่อผลักดันให้เกิดชีวิตวิถีใหม่”

“โจทย์สำคัญของ สสส. ในตอนนี้ คือชวนคนไทยปรับตัวทำความเข้าใจกับชีวิตวิถีใหม่ เราจะต้องมีความปกติใหม่ มีแนวปฏิบัติใหม่ มีคู่มือต่างๆ ที่ สสส. ทำร่วมกับองค์กรภาคีเครือข่ายจำนวนมากในการรับมือและปฏิบัติตนอย่างไร ในวันนี้อยากจะชวนมองว่า พอเรารับมือกับโควิด-19 ได้ สังคมไทยโดยรวมควรใช้วิกฤตนี้นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงที่ดีได้อย่างไรบ้างในวิกฤตอื่นๆ” ดร.สุปรีดากล่าว

 

สสส.และภาคีเครือข่ายได้จัดทำคู่มือเพื่อเป็นแนวทางการปฏิบัติตัวสร้างชีวิตวิถีใหม่ที่ครอบคลุมทั้งการใช้ชีวิตประจำวัน การป้องกันโรคและการจัดระเบียบทางสังคม สร้างความเข้าใจที่ถูกต้องผ่าน 7 คู่มือ เพื่อเป็นรากฐานสำคัญที่แข็งแรงทั้งด้านร่างกายและจิตใจ เคียงข้างคนไทยฝ่าวิกฤตครั้งนี้ไปด้วยกัน เพราะเราเชื่อว่า…ชีวิตดีเริ่มที่เรา

หากท่านใดสนใจสื่อเกี่ยวกับโควิด-19 ที่ สสส. จัดทำขึ้น สามารถเข้าไปดู และดาวน์โหลดฟรีได้ที่ www.thaihealth.or.th/ไทยรู้สู้โควิด