‘ตำบลเกาะขันธ์’ ต้นแบบเศรษฐกิจชุมชน

สิ่งหนึ่งที่ทำให้ชุมชนท้องถิ่น สามารถจัดการตนเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ คือการเปิดโอกาสให้ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมคิด ร่วมสร้างสรรค์ในฐานะเจ้าของปัญหาที่แท้จริง

แฟ้มภาพ

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมมือกับสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (พอช.) จัดเวทีผู้นำชุมชนท้องถิ่นจัดการตน เอง ครั้งที่ 6 กรณี "ระบบเศรษฐกิจชุมชน" เพื่อส่งเสริมชุมชนท้องถิ่นสู่ความเข้มแข็ง เป็นชุมชนฐานล่างที่มีพลังสามารถจัดการตนเองได้

น.ส.ดวงพร เฮงบุณยพันธ์ ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะชุมชน สสส. บอกถึงบทบาทของเวทีผู้นำชุมชนว่า มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้ผู้นำชุมชนเข้ามาค้นหาศักยภาพชุมชนของตนเอง มาร่วมแลกเปลี่ยนเพื่อให้เกิดการพัฒนาที่สอดคล้องและเหมาะสมกับพื้นที่ และนำไปสู่ชุมชนเข้มแข็ง โดย สสส. เข้าไปช่วยในเรื่องขององค์ความรู้ 3 ประการ คือ 1. เข้าไปสนับสนุนการทำข้อมูลและกระตุ้นให้ใช้ปฏิบัติจริง 2. จัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และ 3. สนับสนุนการผลิตสื่อเพื่อให้พื้นที่ที่สนใจได้เรียนรู้ ซึ่งเศรษฐกิจชุมชนยังเชื่อมโยงกับสุขภาวะองค์รวม คือการอยู่แล้วมีความสุข มีคุณภาพชีวิต  ต้องมีรายได้ที่พอเพียง

นายโกเมศร์ ทองบุญชู ผู้ประสานงานเครือข่ายการจัดการภัยพิบัติโดยชุมชน และ เศรษฐกิจตำบลเกาะขันธ์ อำเภอชะอวด จ.นครศรีธรรมราช เล่าว่า เศรษฐกิจของคนเกาะขันธ์ที่เข้มแข็งได้ทุกวันนี้ เริ่มต้นจากการแก้ปัญหาภัยแล้ง สร้างฝายอาสา ใช้ข้อมูลแผนที่ทำมือ พัฒนาคุณภาพผลไม้มังคุด เงาะ ลองกอง ทำตลาดกลางผลไม้รวมผลผลิตชุมชน กำหนดราคากลางสร้างอำนาจต่อรองกับพ่อค้าคนกลาง ทำให้ปีนี้สามารถสร้างรายได้ถึง 564 ล้านบาท ในช่วงเดือนกรกฎาคม-สิงหาคม ที่ผ่านมาใช้ข้อมูล ความรู้ จัดการตั้งแต่ต้นน้ำ (การผลิต) กลางน้ำ (ผลผลิต) และปลายน้ำ (ราคาขาย) ทำให้ชุมชนสามารถจัดการเศรษฐกิจในระดับฐานราก เกิดการผลักดันได้จริง โดยเชื่อมโยงกับสมาชิกที่มีใจพัฒนาคุณภาพไม้ผล ใช้ความรู้ใหม่เก่าผสมผสาน และมีจุดรวมผลผลิต สร้างสัญญาใจร่วมกัน

"วันนี้เกษตรกรโดดเดี่ยวไม่ได้ งานวิชาการต้องเข้าไปช่วยเกษตรกรในการพัฒนาองค์ความรู้ต่าง ๆ ทั้งพันธุ์พืช ดิน และน้ำ นอกจากนี้เครือข่ายเพื่อนก็เป็นสิ่งสำคัญ เพื่อไว้คอยแลกเปลี่ยนเรียนรู้ คอยหนุนเสริมกัน"ผู้ประสานงานเครือข่ายการจัดการภัยพิบัติโดยชุมชนย้ำ พร้อมบอกว่าเรื่องข้อมูลต้องมาเป็นอันดับหนึ่ง เพราะเดิมคิดแต่ระบบตลาดเวลาผลผลิตออกมาแล้วเท่านั้น แต่ปัจจุบัน ต้องคิดตั้งแต่ระบบเริ่มต้น เช่น องค์ประกอบของดิน การตัดแต่งกิ่ง การจัดการระบบน้ำ การทำให้ผลผลิตออกนอกฤดูกาล

นอกจากนี้ยังมีปัจจัยเงื่อนไขความสำเร็จว่า ต้องมีการจัดการมากมายหลายเรื่องที่สำคัญ อาทิ ด้านสิ่งแวดล้อม เกิดการสร้างระบบการจัดการน้ำ โดยการก่อสร้างฝายกั้นน้ำระดับชุมชน ด้านการเมืองการปกครองชุมชน ประกอบด้วยการจัดตั้งกลุ่มเยาวชนจิตอาสาเป็นการนำแผนชุมชนไปสู่การปฏิบัติภายใต้กลไกการขับเคลื่อนเกาะขันธ์ตำบลจัดการตนเอง  ร่วมกับชุมชนกำหนดทิศทางการพัฒนาของตำบล โดยยึดหลักการการใช้แผนชุมชนเป็นเครื่องมือ ใช้การมีส่วนร่วมเป็นหัวใจในการพัฒนาชุมชนท้องถิ่น

"ถ้าทุกคนในชุมชนไม่ลุกขึ้นมาช่วยกัน และยังคิดว่าเรื่องเหล่านี้ต้องเป็นหน้าที่ของทางราชการเท่านั้น การขับเคลื่อนเศรษฐกิจชุมชนฐานล่างก็จะไม่เกิดขึ้น "ชาวตำบลเกาะขันธ์ บอกถึงความสำเร็จ

ที่มา: หนังสือพิมพ์เดลินิวส์