จุดประกายความคิดคนรุ่นใหม่ ด้วย EE

ที่มา : มูลนิธิสยามกัมมาจล

ภาพประกอบจากมูลนิธิสยามกัมมาจล

จุดประกายความคิดคนรุ่นใหม่…ด้วยเครื่องมือประเมินแบบเสริมพลัง (EE : Empowerment Evaluation)

การประชุมเชิงปฏิบัติการสรุปผลการทำงานโครงการพัฒนาเยาวชนระดับจังหวัดเพื่อสร้างพลเมืองเพื่อประเทศไทยที่น่าอยู่ในการสนับสนุนของ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และมูลนิธิสยามกัมมาจล ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) จัดขึ้น ระหว่างวันที่ 16 – 17 ตุลาคม 2559 ณ ศูนย์ฝึกอบรมไทยพาณิชย์ หาดตะวันรอน จ.ชลบุรี นับเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาศักยภาพเจ้าหน้าที่โครงการในการบริหารจัดการโครงการ และประเมินผลโครงการ โดย ใช้เครื่องมือการประเมินแบบเสริมพลัง (Empowerment Evaluation : EE)

สำหรับภาคีที่เข้าร่วมการประชุมประกอบด้วย 1.ศูนย์ประสานงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นจังหวัดสมุทรสงคราม (องค์กรสาธารณประโยชน์) ผู้ดำเนินโครงการพลังเด็กและเยาวชนเพื่อการเรียนรู้ภูมิสังคมภาคตะวันตก นำโดยนายชิษนุวัฒน์ มณีศรีขำ 2.มูลนิธิส่งเสริมการเรียนรู้ชุมชนวัดโป่งคำ ผู้ดำเนินโครงการเสริมสร้างศักยภาพเครือข่ายเยาวชนจังหวัดน่าน นำโดย นายอภิสิทธิ์ ลัมยศ 3.ศูนย์ประสานงานการวิจัยเพื่อท้องถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ ผู้ดำเนินโครงการพัฒนาเยาวชนพลเมืองดีศรีสะเกษ นำโดยนายรุ่งวิชิต คำงาม และ 4.สงขลาฟอรั่ม ผู้ดำเนินโครงการพลังพลเมืองเยาวชน นำโดยนางพรรณิภาโสตถิพันธุ์

วันที่ 1 เมื่อทุกคนต่างได้ Check in ความรู้สึกของการเข้าร่วมเวทีแล้ว นายกิตติรัตน์ ปลื้มจิตร เจ้าหน้าที่โครงการสนับสนุนองค์กรเพื่อการพัฒนาเยาวชน ได้กล่าวถึงวัตถุประสงค์ในเวทีครั้งนี้โดยมีใจความว่า "เวทีครั้งนี้ทางมูลนิธิฯ ได้จัดขึ้นเพื่อ 1. เป็นการทบทวนเป้าหมายที่เราได้ตั้งไว้ในสองปีที่ผ่านมาได้มีการขับเคลื่อนกันไปแล้ว เกิดผลอย่างไรบ้าง ตัวชี้วัดที่ออกมามีอะไรบ้าง จุดอ่อน จุดแข็ง อยู่ตรงไหน  2.เป็นการทบทวนกิจกรรมที่ออกแบบนั้นได้ทำอะไรบ้าง แต่ละกิจกรรมที่ทำนั้นสำเร็จตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้หรือไม่ ซึ่งจะนำไปสู่ข้อที่ 3.การปรับการทำงาน กระบวนการ ในการออกแบบกิจกรรมเพื่อให้สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาการทำงานได้ดียิ่งขึ้น โดยผ่านการเรียนรู้ของแต่ละทีม และเทกองความคิดร่วมกัน ซึ่งในกระบวนการทั้งสองวันนี้ จะนำผลลัพธ์ที่ได้ไปทบทวนแล้วนำไปสู่แผนปีที่ 3 ต่อไป "

จากนั้นแต่ละพื้นที่ต่างได้ระดมความคิดและทบทวนการออกแบบกิจกรรมของโครงการเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย จากโจทย์ใหญ่ที่ได้รับ ดังนี้ 1.เป้าหมายที่เราต้องการบรรลุของโครงการคืออะไร มาลองทบทวนวิสัยทัศน์ (vision) ร่วมกัน 2. นิยามเป้าหมายให้ชัดเจนที่จับต้องได้ ทำให้เห็นร่วมกัน สิ่งที่เราอยากไปให้ถึง คืออะไร 3.ทบทวนดูว่าเป้าหมายอะไรที่เราทำสำเร็จ และไม่สำเร็จ 4.อะไร คือเรื่องหลักที่เราจะผลักดันให้ท้าทายมากยิ่งขึ้น เพื่อการพัฒนางานในปีต่อไป

เมื่อได้รับโจทย์แล้ว แต่ละพื้นที่จึงแยกย้ายกันไปขบคิด "ทบทวนงานที่ผ่านมา  และนำมาตั้งหลักกับงานที่ทำอยู่  เพื่อหาคำตอบในพัฒนางานสู่อนาคตให้เป็นรูปธรรม"

เริ่มกระบวนการ >>> EE 1 ทบทวน Vision (Vision เดิมคืออะไร) ทบทวน KRA/KPI กระบวนการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ เพื่อให้ทีมตั้งหลักให้เห็น เป้าหมายและยุทธศาสตร์การ เคลื่อนงานร่วมกันในทีมให้เกิดการแลกเปลี่ยนเพื่อ นำไปสู่ความเข้าใจที่ชัดเจน ร่วมกัน เรื่อง Vision KRA KPI เพื่อให้ได้ KRA KPI ที่ชัดเจนผ่านการวิเคราะห์และนิยามร่วมกันในทีม โดยให้ผู้ร่วมเวทีแต่ละคนเขียน เป้าหมายที่อยากเห็น และทบทวน vision ตามความเข้าใจขององค์กร  และให้ภาคีทบทวน KRA KPI ในแต่ละด้านของตนเอง เมื่อภาคีทั้ง 4 พื้นที่ได้ทบทวนงานในปีที่ผ่านมาแล้ว จึงได้สรุปนิยามวิสัยทัศน์ในการทำงานของตนเอง ดังนี้

เริ่มจากศูนย์ประสานงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นจังหวัดสมุทรสงคราม(องค์กรสาธารณประโยชน์) ผู้ดำเนินโครงการพลังเด็กและเยาวชนเพื่อการเรียนรู้ภูมิสังคมภาคตะวันตก ได้กำหนดวิสัยทัศน์ในการขับเคลื่อนงานในปีที่ 3 ว่าโครงการฯเป็นกระบวนการเรียนรู้เรื่องราวท้องถิ่น เพื่อสร้างเยาวชนให้เป็นผู้นำที่มีจิตสาธารณะ พร้อมทั้งรับมือกับการเปลี่ยนแปลง และเติบโตเป็น "พลเมือง" ที่มีคุณภาพ

ทางด้านมูลนิธิส่งเสริมการเรียนรู้ชุมชนวัดโป่งคำ ผู้ดำเนินโครงการเสริมสร้างศักยภาพเครือข่ายเยาวชนจังหวัดน่าน มองว่าวิสัยทัศน์ในการกำหนดทิศทางเพื่อขับเคลื่อนงานในปีหน้านั้น ควรให้พลังเยาวชนน่านตระหนักรู้สถานการณ์ปัญหา ร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมเป็นกลไกในการทำงานพัฒนาเมืองน่าน และเกิดเป็นพื้นที่ต้นแบบ ที่สามารถถ่ายทอดชุดความรู้ให้กับพื้นที่อื่นได้

ในฝั่งของทางศูนย์ประสานงานการวิจัยเพื่อท้องถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ ผู้ดำเนินโครงการพัฒนาเยาวชนพลเมืองดีศรีสะเกษ ได้นิยามวิสัยเพื่อขับเคลื่อนงานต่อว่า พลังเครือข่ายเยาวชนเป็นพลังแห่งการตื่นรู้ ที่ขับเคลื่อนการพัฒนาชุมชนท้องถิ่นบ้านเกิด บนฐานความรู้ภูมิปัญญา จากการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย จ.ศรีสะเกษ

ส่วนของสงขลาฟอรั่ม ผู้ดำเนินโครงการพลังพลเมืองเยาวชน ได้แจงว่า โครงการพลังพลเมืองเยาวชนสงขลาเป็นกระบวนการสร้างความร่วมมือในการสร้าง "พลเมืองเยาวชน" ให้รู้สิทธิ หน้าที่ สิทธิชุมชน มีทักษะชีวิตในการอยู่ร่วมกัน โดยใช้พื้นที่เรียนรู้จากสถานการณ์จริงในโลกยุคใหม่

เพื่อความต่อเนื่องในการค้นหาคำตอบการทำงานในปีหน้า ทั้งหมดไม่รีรอจึงดำเนินการต่อในSectionของ EE 2 ประเมินความสำเร็จตาม KRA/KPI (vision เดิมที่สำเร็จมีอะไรบ้าง) มีวัตถุประสงค์เพื่อ เพื่อให้ผลลัพธ์ความสำเร็จ การทำงานในแต่ละด้านอย่าง ชัดเจนบนฐานข้อมูลเชิงประจักษ์ เพื่อให้เห็นจุดแข็ง จุดอ่อนของการทำงาน ได้เห็นแนวทางในการพัฒนา งานระยะต่อไป กระบวนการนี้ได้ให้ผู้เข้าร่วม แต่ละองค์กรร่วม ประเมินผลลัพธ์ตาม KRA แต่ละตัว โดยแบ่งกลุ่มย่อยแต่ละจังหวัด โดยมีขั้นตอน (1) ให้โจทย์ทบทวน ผลลัพธ์ทีละ KRA โดยให้ ผู้เข้าร่วมคิดว่า ในมุมมอง ของตัวเอง จากการดำเนินงาน 2 ปี  และ KRA แต่ละตัวได้ผลมากน้อย เพียงใด (1-10 คะแนน) เพราะอะไร  และมุ่งเน้นการพูดคุยและวิเคราะห์ผลลัพธ์จาก มุมมองความเห็นที่แตกต่างกัน (2) สรุปค่าเฉลี่ย KRA แต่ละด้าน  และจบด้วยการ (3) ทำผังใยแมงมุม

ต่อจากวันแรก สู่…. วันที่ 2 โดยเริ่มจาก การแลกเปลี่ยนผลประเมินระหว่าง 4 จังหวัด กระบวนการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ต้องการให้แต่ละพื้นที่ได้เรียนรู้ และแลกเปลี่ยน ผลลัพธ์ความสำเร็จ ปัจจัย เงื่อนไขความสำเร็จของงานแต่ละจังหวัด เห็นช่องทางในการพัฒนางานของตนเองได้เห็นแนวทางใหม่ไปปรับ ใช้ในการพัฒนางานของตนเองต่างได้นำผลลัพธ์จากวิเคราะห์มานำเสนอข้ามกลุ่ม รวมถึงการเชื่อมโยงประเด็นร่วมกับกลุ่ม(ที่ทำงานและผู้เกี่ยวข้อง)ในจังหวัด เพื่อการขับเคลื่อนงานได้อย่างยั่งยืน

เมื่อภาคีทั้ง 4 พื้นที่ (สงขลา , ภาคตะวันตก,ศรีสะเกษ , น่าน) ได้วิเคราะห์ ทบทวน Vision , KRA ,KPI สรุปและวิเคราะห์เพื่อก้าวไปสู่การพัฒนางาน ปีที่ 3 กันเรียบร้ อยแล้ว  ก็ได้นำเสนองานของตนเอง ทั้งการเรียนรู้ จุดอ่อน จุดแข็ง และประเด็นที่จะยกระดับการทำงานในปีถัดไปได้อย่างน่าสนใจ เช่น  สงขลาฟอรั่ม   – "ในปีที่ 3 เราต้องการยกระดับการพัฒนาโคช ให้สู่การเป็นครูพลเมือง" ศูนย์ประสานงานการวิจัยเพื่อท้องถิ่นจังหวัดศรีสะเกษ –  "การเรียนรู้โซนพื้นที ทั้งระดับโซนและระดับจังหวัด ใช้ประเด็นร่วม มีความรู้เป็นรูปธรรม ดึงหน่วยงานในพื้นที่หนุนเสริมงานเยาวชน"

มูลนิธิส่งเสริมการเรียนรู้ชุมชนวัดโป่งคำ – "เกิดกลไกการขับเคลื่อนเยาวชน สร้างเครือข่ายเด็กและเยาวชนใน จ.น่าน เพื่อสานต่อประเด็นเยาวชนสู่ประเด็นจังหวัด"

ศูนย์ประสานงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นจังหวัดสมุทรสงคราม – "แนวคิด การทำงานของกลไก เพื่อให้เกิดการทำงานแบบมีส่วนรวม มีความยืดหยุนมีพลวัตร สร้างเครือข่ายแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และสนับสนุนการทำงานเชิงพื้นที่ต้องประกอบด้วน 4 ส่วน คือ เครือข่ายเยาวชน , ชุมชนและพื้นที่,หน่วยงานองค์กร (ระดับจังหวัด,เอกชน) และกลไกระดับภาค (ใน 4จังหวัด ประกอบด้วย สมุทรสงคราม ราชบุรี เพชรบุรี และกาญจนบุรี) "  เป็นต้น

เมื่อการนำเสนองานทั้ง 4 พื้นที่ได้จบลง และให้เวทีครั้งนี้มีความเข้มข้นขึ้น จึงได้มีการเพิ่มเติมเสริมพลังกันต่อ ใน Section 

ครุ่นคิดเพื่อเดินต่อ และแลกเปลี่ยนร่วมกัน – Section นี้ เป็นการมองหาโอกาสในการเชื่อมโยงงานโครงการกับสถานการณ์ หรือเครือข่ายในจังหวัด รวมทั้งการมองเห็นประเด็นที่จะยกระดับ การทำงานในปี 2560 โดย คุณปิยาภรณ์  มัณฑะจิตร ผู้จัดการมูลนิธิสยามกัมมาจล  กล่าวว่า  "โจทย์ท้าทาย (Challenge) ใน 4 พื้นที่ เพื่อพัฒนาโครงการในปีต่อไป ประเด็นแรก-เราต้องเชื่อมโยงงานที่ทำกับโจทย์ในพื้นที่ว่าจะเชื่อมโยงในมุมมองแบบไหน จะเป็นเชิงประเด็นที่มองเห็นการเคลื่อนงาน และเป้าหมายหรือไม่  ซึ่งเมื่อทำแล้วผลที่ได้จะต้องทำให้จังหวัดของเรามีความแข็งแรงขึ้นด้วย…

ประเด็นที่สอง – ความยั่งยืนของโครงการ  อยากให้เราทุกคนมองภาพเลยกว่าความเป็นโครงการ  แต่เป็นสิ่งที่ต้องคงอยู่ในบ้านเมือง หรือจังหวัดของเรา  คำถามที่ตามมาคือ ทำอย่างไร ให้สิ่งที่เราทำจะเชื่อมโยงให้กลุ่มต่างๆ เข้ามาสัมพันธ์กับเราได้ ให้เขามาร่วมทำ ร่วมรับผิดชอบ มารับรู้ เข้าใจและสนับสนุน  มาร่วมเป็นทีมเดียวกันและนำความรู้ความสามารถมาทำตามศักยภาพของแต่ละคน    ประเด็นสุดท้าย – การพัฒนาเยาวชนให้ครบลูป คือ สนับสนุนเยาวชนให้มีการเรียนรู้

ตนเอง ชุมชน เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง รวมทั้งมีความศักยภาพในการสื่อสารกับผู้อื่นได้ อย่างเข้าใจ "

จากนั้นต่อด้วย กระบวนการ… EE 3 Revise KRA/KPI และกำหนด KRA/KPI และ ACT ที่ท้าทายกระบวนการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อกำหนดผลลัพธ์ที่ท้าทาย เพื่อยกระดับการทำงานในปี ถัดไป พร้อมนิยามตัวชี้วัด และแผนกิจกรรมที่ชัดเจน ได้ยุทธศาสตร์ในการทำงาน ปีที่ 3 ได้แผนการทำงานในปีที่ 3 (Timeline) ก่อนเสร็จสิ้นการประชุม ภาคีทั้ง 4 จังหวัดได้ร่วมสะท้อนการเรียรู้ หรือ AAR  (After Action Review) จากเวทีการประชุมประเมินแบบเสร ิมพลัง (Empowerment Evalution : EE) ในสองวันที่ผ่านมา  ว่า  จูนความเข้าใจทีม เกิดความเข้าใจร่วมในการทำงาน มั่นใจว่าตนจะสามารถไปได้ถึงความท้าทายที่วางไว้ เป็นการเริ่มต้น  และเตรียมพร้อมการทำงานที่ดี  รวมทั้งเห็นแผนการทำงานชัดเจน ได้เติม-สร้างพลังใจ กับความท้าทาย ทำให้อยากทำต่อ ทบทวนจุดอ่อน จุดแข็งของทีม – ตนเอง มองจุดแข็งเพื่อน แก้จุดอ่อนตนเอง  และพัฒนาตนเอง ทบทวนงานทำให้เห็นว่างานตนมีคุณค่า และตื่นเต้นกับการทำงาน เรียนรู้ มองออกนอกโครงการ มองไปข้างหน้า 10-20 ปี ในการพัฒนางาน และได้แนวคิดใหม่ๆ ในการพัฒนางาน ได้ไอเดีย"ปิ๊งแว่บ!!" เยอะมาก ในสิ่งที่จะต้อง ไปทำต่อให้ได้ดีขึ้น ได้เรียนรู้ การยกระดับงาน – การเชื่อมงานภายนอกฯลฯ (นี่เป็นเพียงบางส่วนที่ร่วมสะท้อนการเรียนรู้)

เพราะ…ทุกคน คือ คนทำงาน "พัฒนาเยาวชน พัฒนากำลังคนของชาติ" ดังนั้น การประชุมเชิงปฏิบัติการประเมินผลเสริมพลัง โครงการพัฒนาองค์กรระดับจังหวัดเพื่อสร้างพลเมืองเพื่อประเทศไทยที่น่าอยู่ ในครั้งนี้ เรียกได้ว่า…ได้ทั้งทบทวนการทำงาน มองเห็นความสำเร็จ ข้อควรปรับปรุง และยังช่วยจุดประกายความคิด และเติมพลังใจคนทำงานก่อนที่จะกลับไปพัฒนางานของตนเองกันต่อในปีถัดไป แล้วพบกันใหม่ในปีที่ 3 เร็วๆนี้…กับ "งานพัฒนาเยาวชน งานพัฒนากำลังคนของชาติ"