คุกคามทางเพศออนไลน์ ภัยเงียบที่มองข้าม ร่วมสร้างพื้นที่ปลอดภัย “เรา” เพื่อนที่เข้าใจ

ข้อมูลจากงาน: งาน วันยุติความรุนแรงต่อผู้หญิงสากล วันที่ 11 พ.ย. 2566 ที่ หอศิลปวัฒนธรรม กรุงเทพฯ

ภาพโดย ฐิติชญา สัมปุรณะพันธุ์ Team Content www.thaihealth.or.th และแฟ้มภาพ

                    ปัจจุบันเครือข่ายสังคมออนไลน์ ได้เข้ามามีอิทธิพลในชีวิตประจำวันมากขึ้น ทำให้โลกความจริงและโลกเสมือนกลายเป็นพื้นที่ทับซ้อนจนอาจแยกไม่ออก แม้มีประโยชน์มากมาย แต่หากใช้อย่างไม่เหมาะสม ย่อมส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตและความสัมพันธ์ของผู้คนทั้งด้านบวกและด้านลบชัดเจน จนกลายเป็นประเด็นหลากหลายที่น่าสนใจยิ่ง

                    หนึ่งในนั้น คือ การคุกคามทางเพศออนไลน์

                    จากการเก็บสถิติกลุ่มเสี่ยงต่อถูกคุกคามทางเพศและที่มีแนวโน้มเผชิญกับปัญหาสุขภาพจิต จำนวน 270 คน พบว่า การคุกคามทางเพศบนโลกออนไลน์สูงเป็นอันดับ 2 คิดเป็นร้อยละ 58 รองจากการคุกคามในพื้นที่สาธารณะร้อยละ 75 โดยเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น ส่งผลต่อการใช้ชีวิตในปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็นความมั่นใจในตนเอง การไว้ใจผู้อื่น เป็นคนรักหรือคนในครอบครัว และด้านการเรียนและการทำงาน แม้จะมีทางเลือกในการแก้ปัญหา คือ พบจิตแพทย์ หรือ การใช้บริการของภาครัฐ ก็ยังไม่ใช่ทางเลือกแรก จะมีเพียงร้อยละ 20  เท่านั้นที่เลือกใช้  เมื่อเทียบกับการเลือกคุยกับเพื่อนหรือครอบครัว ร้อยละ 87 แต่ก็ไม่สามารถคุยกับเพื่อนได้ตลอดเวลา ซึ่งผู้ที่เคยผ่านเหตุการณ์คุกคามทางเพศหรือเหตุการณ์กระทบจิตใจในกลุ่มวัยรุ่นและวัยทำงานเรียกว่าเป็นกลุ่ม “Digital Native” หรือวัยที่เกิดมาพร้อมกับอินเตอร์เน็ตนั้น จึงต้องการชุมชนออนไลน์ ที่ประกอบไปด้วยคนที่เข้าใจ มาร่วมนแบ่งปันประสบการณ์อย่างไม่ต้องเปิดเผยตัวตน และให้กำลังใจซึ่งกัน

                    ด้วยเหตุดังกล่าว สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับ แผนงานสุขภาวะผู้หญิงและความเป็นธรรมทางเพศ, ไซด์คิก องค์กรออกแบบการสื่อสารเพื่อสังคม และเครือข่ายผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิต เปิดตัวชุมชนออนไลน์ “เรา” ทางเลือกสำหรับทุกคนที่ต้องการ “เพื่อน” ที่เข้าใจหลังการถูกคุกคามทางเพศบนโลกออนไลน์ พร้อมกิจกรรมเสวนา “พื้นที่ออนไลน์ที่ปลอดภัย” ไปแล้วเมื่อเร็ว ๆนี้  ที่ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ซึ่งมีผู้คนให้ความสนใจจำนวนไม่น้อยทีเดียว

                     ย้อนภาพวันงานไปที่ นางภรณี ภู่ประเสริฐ ผู้ช่วยผู้จัดการกองทุน สสส. และรักษาการผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะ สสส. เธอกล่าวในวันนั้นว่า  องค์กรเพื่อสตรีแห่งสหประชาชาติ (UN Women) ระบุว่าร้อยละ 88  ของผู้หญิงในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก ถูกคุกคามทางเพศบนออนไลน์โดยเด็กหญิงวัยรุ่น และคนกลุ่มเปราะบางรับผลกระทบมากที่สุด มีสาเหตุสำคัญจากการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

                    ข้อมูลจากมูลนิธิหญิงชายก้าวไกล ปี 2564 พบข่าวความรุนแรงในครอบครัว ผู้หญิงที่ถูกกระทำส่วนใหญ่ไม่สามารถออกจากความสัมพันธ์ได้ เนื่องจากมีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นตัวกระตุ้นร้อยละ 24.7 และยาเสพติดร้อยละ 17.2

                    ดังนั้นการควบคุมปัจจัยเสี่ยงหลัก อย่างเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ยังคงเป็นภารกิจหลักที่ สสส. มุ่งมั่นขับเคลื่อนต่อไป ด้วยยุทธศาสตร์งาน เพื่อผลักดันลดเหตุความรุนแรงทางเพศ เป็นประเด็นสาธารณะ  4 ด้าน 1.พัฒนาองค์ความรู้ และแนวปฏิบัติ  2.พัฒนาต้นแบบในระดับชุมชนและสถานประกอบการ 3.เสริมศักยภาพแกนนำ/เครือข่าย และ 4.สนับสนุนการขับเคลื่อนงานนโยบายลดความรุนแรง

                     ดร.วราภรณ์ แช่มสนิท ที่ปรึกษาแผนงานสุขภาวะผู้หญิงฯ สมาคมเพศวิถีศึกษา กล่าวถึงปัญหาที่เกิดขึ้น ทำให้รับรู้ว่ามีการพัฒนา แพลตฟอร์ม “เรา” โดยผู้เชี่ยวชาญทางจิตวิทยาเป็นที่ปรึกษา ให้ข้อมูลทั้งรูปแบบการแชร์ประสบการณ์ การก้าวข้ามเรื่องร้าย ๆ ในอดีตของบุคคลที่มีชื่อเสียง เคล็ดลับการสร้างวันดี ๆ ให้กับตัวเอง ช่องทางการพูดคุยออนไลน์ โดยจัดกิจกรรมเยียวยา และเสริมพลังแบบออฟไลน์ที่สมาชิกสามารถดูวันเพื่อเข้ามาเวิคร์ช็อป อีกทั้งมีข้อมูลหน่วยงานให้ความช่วยเหลือผู้ที่ต้องการ เข้าใช้งานได้ที่ www.rao.asia แพลตฟอร์มของเพื่อนที่เข้าใจ

                     ด้านคุณภัฝสรนันท์ อัษฏมงคล หรือ เบียร์ (เดอะวอยซ์) เธอ คือ บุคคลสาธารณะและอยู่ในวงการสื่อออนไลน์มาตลอด เล่าว่า เจอมาหลากหลายรูปแบบมีทั้งดี และไม่ดีเข้ามา เมื่อปัญหาเกิด ที่ผ่านมาได้ เพราะแรงซัพพอร์ตของคุณแม่ ผู้จัดการ และเพื่อน ๆ จึงสามารถเล่าให้พวกเขาฟังอย่างตรงไปตรงมา คนรอบข้างจึงสำคัญมาก เมื่อรู้ว่าปัญหาเกิดขึ้นแล้ว ต้องอย่าลืมว่ายังมีคนใกล้ตัวที่รักเราอยู่

                    “ผู้ปกครองควรให้ความรู้และสอนว่าโลกออนไลน์ คือ อะไร เสมือนเป็นการป้องกัน ไม่ว่าเป็นคนถูกกระทำหรือกระทำเขา สังคมต้องการพื้นที่ปลอดภัย เราเองก็เช่นกัน อยากให้กำลังใจทุกคน อย่ารู้สึกอายที่ต้องปกป้องตัวเอง เราเป็นผู้ได้รับความเดือดร้อน แบกไว้คนเดียวไม่ช่วยอะไร ต้องกล้าพูด เมื่อสิ่งไม่ดีเข้ามา ทำให้รู้สึกแย่ ห้ามไปมีอารณ์ร่วมหรืออยากเอาคืน ต้องลบออกไป ให้คิดว่าไม่มีอะไรทำร้ายเราได้ การมีความสุขกับชีวิต นั่นแหละสำคัญที่สุดแล้ว” ภัฝสรนันท์ เธอกล่าวอย่างมั่นใจด้วยน้ำเสียงที่ชวนฟัง

                    สุดท้ายแล้ว แม้หลายคนมองว่าการคุกคามทางเพศบนโลกออนไลน์เป็นเรื่องธรรมดา แต่จากปัญหาเล็กอาจกลายป็นเรื่องใหญ่ ก็ไม่ควรปล่อยปะละเลย อย่างน้อยควรมีพื้นที่ให้พวกเขาเล่าถ่ายทอดเรื่องราว เพื่อเป็นอุทาหารณ์หรือฮีลใจใครหลายคนที่กำลังเผชิญกับปัญหา

                     สสส.ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างพื้นที่ปลอดภัยและแก้ปัญหาการถูกคุมคามทางเพศบนโลกออนไลน์ พร้อมสร้างภูมิคุ้มกันรู้เท่าทันสื่อ