ขยับกายสบายชีวีด้วย “ไม้กวาด”
บ้านบุไทยอยู่ดี-กินดีแบบ“พอเพียง”
การทำการเกษตรสมัยใหม่ที่เน้นผลิตเพื่อขายปลูกพืชเชิงเดี่ยว ทำให้ต้องใช้ปุ๋ยและสารเคมีจำนวนมาก ซ้ำยังต้องพึ่งพาปัจจัยการผลิตไม่ว่าจะเป็นแรงงานหรือพันธุ์พืชจากภายนอก เมื่อภูมิอากาศแปรปรวน สภาพเศรษฐกิจผันผวน ราคาผลผลิตตกต่ำ เกษตรกรส่วนใหญ่จึงต้องประสบกับปัญหาหนี้สินที่ไม่รู้จักหมดสิ้น
บ้านบุไทย ตำบลห้วยยาง อำเภอบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา เป็นหมู่บ้านชาวนาอีกชุมชนหนึ่งที่เคยประสบปัญหาเหล่านี้มาในอดีต เพราะชาวบ้านขาดการพึ่งพาเอง ใช้ชีวิตไปตามกระแสสังคม ยิ่งดิ้นรนหาความสุขก็ยิ่งมีความทุกข์จากหนี้สินที่เพิ่มพูนขึ้นเป็นเงาตามตัว
แต่เมื่อ 3 ปีที่ผ่านมาเมื่อชาวบ้านบุไทยลุกขึ้นมาค้นหาต้นตอของปัญหา แล้วพบว่า “หลักเศรษฐกิจพอเพียง” คือทางออกของชุมชน จึงได้จัดทำ โครงการหมู่บ้านสร้างเสริมสุขภาพตามแนวพระราชดำรัสเศรษฐกิจพอเพียง ขึ้นโดยพัฒนาหมู่บ้านตามวิถีเศรษฐกิจพอเพียง ปรับเปลี่ยนแนวคิดให้ชุมชนหันมาพึ่งพาตนเอง ลดรายจ่ายที่ไม่จำเป็น เน้นการทำอยู่ทำกินไม่เน้นขาย
แต่อย่างไรก็ตามชาวบ้านบุไทยยังประสบปัญหาสภาพเศรษฐกิจสังคมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ต่างคนต่างดิ้นรนทำให้ชุมชนขาดการพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน จึงได้พัฒนาโครงการให้สอดคล้องกับปัญหาชุมชนมากยิ่งขึ้น ชาวบ้านบุไทยจึงได้จัดทำ “โครงการร่วมสร้างหมู่บ้านพอเพียง เพื่อรากฐานสุขภาพที่ยั่งยืน” เพื่อน้อมนำแนวพระราชดำรัสฯ มาปฏิบัติให้เกิดเป็นรูปธรรม เพื่อสร้างสุขภาวะที่ยั่งยืนให้เกิดขึ้นกับชุมชน โดยได้รับการสนับสนุนจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
โดยกิจกรรมหลักๆ ของโครงการประกอบไปด้วย การส่งเสริมการทำนาและทำการเกษตรปลอดสารเคมี มีการณรงค์การ ลด ละ เลิกเหล้า บุหรี่ และอบายมุขต่างๆ ในงานศพและงานบุญ การตั้งศูนย์การเรียนรู้ครอบครัวพอเพียงขึ้นในชุมชน และส่งเสริมการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ
นายประวัติ บุญคำมูล ผู้ใหญ่บ้านบ้านบุไทยและผู้รับผิดชอบโครงการฯ กล่าวว่าโครงการนี้ เกิดขึ้นจากการระดมความคิดและความต้องการชาวบ้าน เพื่อขยายผลโครงการเดิมที่ดำเนินงานมาแล้วถึง 2 ปีให้เกิดความต่อเนื่องและยั่งยืนขึ้นในชุมชน โดยตั้งเป้าให้ชาวบ้านบุไทยมีอยู่มีกินตลอดทั้งปี และรู้จักการดูแลรักษาสุขภาพร่างกายของตนเอง
“เราได้มีการรณรงค์ส่งเสริมในเรื่องการลดใช้สารเคมี ใช้ปุ๋ยหมักปุ๋ยคอก มีโรงผลิตปุ๋ยเม็ดของชุมชน มีการทำกระถางปลูกผักหน้าบ้าน ปลูกเองกินเองไม่ต้องซื้อ ลดค่าใช้จ่ายไปได้วันละ 3-5 บาท เกิดการแลกเปลี่ยนผลผลิตของแต่ละครัวเรือน เกิดความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่แบ่งปัน ซึ่งตลอดระยะเวลา 3 ปีที่ผ่านมาความเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้ชัดก็คือชาวบ้านมีความรู้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของสภาพเศรษฐกิจและสังคมมากขึ้น ยึดหลักการทำอยู่ทำกินไม่เน้นขาย สภาพความเป็นอยู่ของชาวบ้านก็ดีขึ้น มีความสามัคคีกันมากขึ้น สภาวะครอบครัวก็ดีขึ้น” นายประวัติกล่าว
นายปรีชา มาตรวังแสง อายุ 56 ปี หัวหน้าศูนย์การเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงบ้านบุไทย เล่าว่าพื้นที่ 8 ไร่ของ “ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอพียง” แห่งนี้แบ่งเป็นปลูกข้าว 6 ไร่ ที่เหลือปลูกไม้ผล ไม้ยืนต้น และพืชผักสวนครัว ขุดบ่อน้ำ 2 สระ เลี้ยงเป็ด เลี้ยงควาย 1 ตัวไว้ไถนา เลี้ยงวัว 3 ตัว หมูอีก 8 ตัว เพื่อเอาขี้วัวและขี้หมูมาทำเป็นปุ๋ย นอกจากนี้ยังมีแปลงทดลองปลูกข้าวต้นเดียวที่มีพื้นที่เพียง 84 ตารางวา แต่ในปีที่ผ่านมาให้ข้าวมากถึง 105 กิโลกรัม
“ข้อดีของเศรษฐกิจพอเพียง ช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายต่างๆ ที่ไม่จำเป็น อยากกินอะไรก็ได้กิน กินจากของที่เราปลูกเอง เลี้ยงเอง โดยแทบจะไม่ต้องใช้เงินซื้ออะไรเลยในแต่ละวัน ดังนั้นถึงจะไม่มีเงินแต่ก็มีความสุข ปัจจุบันชาวบ้านให้ความสนใจในการทำมาหากินทางการเกษตรตามแนวพระราชดำรัสเศรษฐกิจพอเพียงกันมากขึ้นถึงจะเหนื่อยแต่ยังได้กิน และยังมีอาชีพเสริมอื่นๆ เช่นทอเสื่อ ทำปุ๋ยหมัก มีกิจกรรมให้ทำได้ตลอดทั้งปี” นายปรีชากล่าว
นอกจากชาวบ้านบุไทยจะปรับเปลี่ยนมาประกอบอาชีพตามหลักเศรษฐกิจพอเพียงเน้นการพึ่งพาตนเองมากขึ้นแล้ว ในเรื่องของการดูแลรักษาสุขภาพ ชุมชนแห่งนี้ก็ยังนวัตกรรมที่ชาวบ้านร่วมกันคิดค้นเพื่อสร้างเสริมสุขภาพให้กับเยาวชนและผู้สูงอายุที่มีเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร นั่นก็คือการออกกำลังกายด้วยไม้กวาดที่ใช้ชื่อว่า “โครงการ 60 ปีขยับกายสบายชีวีดีที่ไม้กวาด”
นางเรืองยศ บุญคำมูล อายุ 64 ปี ประธานอาสาสมัครสาธารณสุขบ้านบุไทย กล่าวว่าเดิมมีการออกกำลังกายโดยการเต้นแอโรบิกมาก่อน แต่ไม่เหมาะกับผู้สูงอายุที่มีจำนวนมากในหมู่บ้าน จึงเริ่มคิดหาวิธีการออกกำลังกายแบบใหม่ให้ผู้เฒ่าผู้แก่ในชุมชนมีส่วนร่วมได้ ประกอบกับที่บ้านบุไทยมีการรวมกลุ่มผู้สูงอายุทำไม้กวาดอยู่แล้ว จึงได้นำไม้กวาดมาใช้แทนไม้พลอง ซึ่งมีประโยชน์สองต่อเพราะนอกจากจะทำความสะอาดได้แล้วยังใช้เป็นอุปกรณ์ในการออกกำลังกายได้อีกด้วย
“ทุกวันศุกร์ผู้เฒ่าผู้แก่ก็จะออกมารวมกันบนถนนหน้าหมู่บ้านเพื่อออกกำลังกาย โดยจะมีท่าต่างๆ ที่ใช้ออกกำลังกายและยืดเส้นยืดสายด้วยไม้กวาดประมาณ 10 ท่า อาทิ เหยียดแขนตรง พายเรือ กรรเชียงฯ โดยจะใช้เวลาออกกำลังกายประมาณ 30 นาที เมื่อออกกำลังกายเสร็จแล้ว ทุกคนก็จะช่วยกันกวาดถนนบริเวณที่ออกกำลังกาย และตามเส้นทางเดินกลับบ้าน” นางเรืองยศกล่าว
นางงามจิตต์ จันทรสาธิต ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนโครงการเปิดรับทั่วไป สสส. ระบุว่าหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เป็นการคิดอย่างมีเหตุผล มีความพอประมาณ และใช้สติปัญญาในการดำรงชีวิต เป็นสิ่งที่สามารถนำมาปรับใช้กับวิถีชีวิตประจำวันได้ โดยเฉพาะเรื่องของสุขภาพและการประกอบอาชีพเกษตรกรรมที่สามารถอธิบายในเรื่องของความพอเพียงได้เป็นอย่างดี
“เกษตรกรที่ใช้ปุ๋ยหมักทำเกษตรอินทรีย์จะช่วยให้ห่างไกลจากสารเคมี ผลผลิตปลอดสารพิษ คนกินก็ปลอดภัย ซึ่งแนวคิดของหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงยังตอบโจทย์ในเรื่องของการสร้างสุขภาวะให้กับชุมชน โดยถ้าเราสามารถดำรงชีวิตบนพื้นฐานของความพอเพียงก็จะทำให้สังคม ชุมชน หรือหมู่บ้านนั้นๆ สามารถดำรงตนได้อย่างมีความสุขและมีสุขภาวะมากขึ้น” นางงามจิตต์กล่าวสรุป
ที่มา: สำนักข่าว สสส.
update:27-04-53
อัพเดทเนื้อหา: ณัฏฐ์ ตุ้มภู่
