การจัดสิ่งแวดล้อมการเล่นให้สอดคล้องกับความแตกต่างของเด็ก
เด็กต่างวัย ต่างเพศ ต่างบุคลิกภาพ ต่างความสามารถ และรวมถึงเด็กที่มีความต้องการพิเศษ โดยธรรมชาติเด็กทุกคนล้วนแล้วมีความต้องการ “การเล่น” ยิ่งเด็กที่มีความต้องการพิเศษทั้งทางร่างกาย จิตใจ และสติปัญหา ยิ่งต้องการ “การเล่น” มากกว่าเด็กทั่วไป
ผู้ใหญ่จึงจำเป็นจะต้องช่วยให้เด็กได้มีโอกาสเล่นมีประสบการณ์ที่หลากหลาย ได้เรียนรู้ทักษะชีวิตด้านต่างๆ โดยการส่งเสริม สนับสนุนการเล่นให้เด็กได้มีส่วนร่วมในการวางแผน เช่น การจัดสิ่งแวดล้อมในการเล่นและมีกิจกรรมที่หลากหลายในบ้านและในโรงเรียน เอื้อให้เด็กได้มีโอกาสเข้าถึงการเล่นและประสบการณ์การเรียนรู้ที่ดี โดยคำนึงถึงข้อจำกัด เช่น ศักยภาพ ความสามารถ อายุ และระดับพัฒนาการของเด็ก
ผู้ใหญ่สามารถสร้างบรรยากาศที่อบอุ่นสิ่งที่สำคัญที่เป็นหัวใจหลัก คือ การสร้างการมีส่วนร่วมที่ตอบสนองความต้องการ “การเล่น” ของเด็กทุกคนอย่างเท่าเทียมกันดังตัวอย่างเช่น การจัดกิจกรรมศิลปะสำหรับเด็ก การเตรียมวัสดุอุปกรณ์ต้องมีหลากหลาย เช่น กระดาษ พู่กันต้องมีหลายขนาดทั้งเล็กและใหญ่ เพื่อให้เหมาะกับการหยิบจับของเด็กแต่ละวัย พื้นผิวและพื้นที่ในการระบายสี ควรมีหลากหลายรูปแบบ อุปกรณ์ต่างๆ ทั้งกระดาษ หิน กระเบื้อง กำแพง อื่นๆ
ในการจัดสิ่งแวดล้อมการเล่น ต้องออกแบบและคำนึงถึงเด็กที่มีความพิการด้วย เช่น ทั่วบริเวณพื้นที่เล่น ควรทำทางลาดสำหรับเด็กที่นั่งรถเข็น หรือทำที่นั่งชิงช้าเป็นแบบนั่งกึ่งนอน และมีสายรัดด้านหน้ากันตก เพื่อให้เด็กที่มีปัญหาการทรงตัวเล่นได้ เป็นต้น การจัดการเล่นที่สอดคล้องกับวัฒนธรรมท้องถิ่นและสิ่งแวดล้อมก็เป็นอีกส่วนหนึ่งที่ต้องคำนึงการนำทรัพยากรรอบตัวนำมาประยุกต์ใช้ในการเล่นก็ทำให้เด็กได้เรียนรู้ความเป็นอยู่ในท้องถิ่น ได้สัมผัสกับธรรมชาติ เกิดการถ่ายทอดประสบการณ์จากรุ่นหนึ่งไปสู่อีกรุ่นหนึ่ง ไม่ว่าจะเป็นการประดิษฐ์ของเล่นในท้องถิ่น ประเพณี การละเล่นพื้นบ้าน
กล่าวโดยสรุป คุณประโยชน์ของการเล่นไม่ได้ขึ้นอยู่กับของเล่นที่แพง ของเล่นชิ้นใหญ่ สถานที่กว้างขวาง หรูหรา แต่หัวใจสำคัญคือ ผู้จัดการเล่นจะต้องมีความเข้าใจเด็ก จัดการเล่นให้สอดคล้อง กับความต้องการตามเพศ วัย ความสามารถทางด้านร่างกายและวัฒนธรรม รวมทั้งการนำทรัพยากรที่มีอยู่มาประยุกต์ใช้ในการจัดการเล่นให้เด็ก เพื่อให้เกิดประโยชน์มากที่สุด (moore et al บรรณาธิการแนวทางการเล่นเพื่อทุกคน) กล่าวว่า การเล่นที่สนุก สังเกตจากใบหน้าที่ยิ้มแย้มและเสียงหัวเราะของเด็กเป็นตัวบ่งชี้ที่ชัดเจนที่สุดของการเล่นที่ประสบผลสำเร็จ
ที่มา: มูลนิธิเพื่อการพัฒนาเด็ก
