‘การจัดการขยะยั่งยืน’ ต้นแบบของทุกพื้นที่

          "ขยะ" ต้นเหตุของการเพาะเชื้อโรคในชุมชน สามารถกำจัด และแปรเป็นเงินได้ หากทุกคนร่วมมือ ร่วมแรง ร่วมใจ ปลอดโรค สร้างชุมชนให้น่าอยู่

          สสส.เดินหน้าดันกลไก 8 ก. สร้างชุมชนน่าอยู่ เกือบ 1,500 โครงการทั่วประเทศ ชูบ้านสันรุ่งเรือง บ้านนาผา จ.น่าน ต้นแบบด้านจัดการขยะแบบยั่งยืน เตรียมจัดตลาดนัดสุขภาพปี 2557 เพื่อขยายผลสู่สังคมสุขภาวะครอบคลุมทั่วไทย โดยนางเพ็ญพรรณ จิตตะเสนีย์ ผู้อำนวยการสำนักสร้างสรรค์โอกาสและนวัตกรรม สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าวว่า สสส. สนับสนุนการดำเนินโครงการร่วมสร้างชุมชนและท้องถิ่นให้น่าอยู่ ตั้งแต่ปี 2553-2556 ทั้งสิ้น 1,487 โครงการ แบ่งเป็นภาคเหนือ 541 โครงการ ภาคกลาง 128 โครงการ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 364 โครงการ และภาคใต้ 454 โครงการ เน้นปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ จนเกิดกฎกติกาและมาตรการต่างๆ ในชุมชน อาทิ ระเบียบการจำหน่ายสุรา มาตรการงานบุญและประเพณีปลอดเหล้าลดใช้สารเคมีคัดแยกขยะ ปัจจุบันมีต้นแบบบริหารจัดการชุมชนเป็น "ศูนย์เรียนรู้" ด้านต่างๆ มีสภาผู้นำชุมชนที่เข้มแข็ง และตั้งเรียนรู้ ด้านต่างๆมีสภาผู้นำชุมชนที่เข้มแข็งและตั้งกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต ส่งผลต่อการสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาวะคนในชุมชนอย่างยั่งยืน

          "การสร้างชุมชนและท้องถิ่นให้น่าอยู่ ใช้หลัก 8 ก. ได้แก่ 1.แกนนำ รับผิดชอบและขับเคลื่อนงาน 2.กัลยาณมิตร สร้างภาคีเครือข่ายร่วมขับเคลื่อนงาน 3.กองทุน ระดมทรัพยากรเพื่อเป็นกองทุนของชุมชน  4.การจัดการชัดเจน 5.การเรียนรู้ของชุมชน 6.การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ เพื่อสร้างความตื่นตัวของชุมชน 7.กระบวนการพัฒนา เสริมศักยภาพคนในชุมชน และ 8.กฎกติกา เป็นแนวทาง ข้อปฏิบัติร่วมกัน ซึ่งทั้ง 2 ชุมชนที่มาเยี่ยมชมการดำเนินงานครั้งนี้ ถือเป็นต้นแบบแก้ปัญหาขยะในชุมชนอย่างมีประสิทธิภาพ และจะไปร่วมแบ่งปันประสบการณ์ในตลาดนัดสุขภาพปี 2557 ระหว่างวันที่ 27-28 สิงหาคมนี้ เพื่อเป็นตัวอย่างให้ชุมชนอื่นๆ นำไปปรับใช้ได้" นางเพ็ญพรรณ กล่าว

          นายสันติ ไชยวุฒิ ผู้ใหญ่บ้านนาผา ต.อ่ายนาไลยผา ต.อ่ายนาไลยอ.เวียงสา จ.น่าน กล่าวว่า จากการสำรวจพบปัญหาสำคัญของชุมชนคือขยะ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพและสภาพแวดล้อม เป็นแหล่งเพาะพันธุ์เชื้อโรค ทำให้คนเจ็บป่วย รวมถึงปัญหาหมอกควันจากการเผาขยะ จึงดำเนินโครงการ "บ้านนาผาน่าอยู่การจัดการปัญหาขยะชุมชน" มีคณะกรรมการบริหารจัดการกองทุนขยะรีไซเคิลจำนวน 33 คน ดูแลจัดการ ให้ประชาชนมีส่วนร่วมจัดการขยะเพื่อทำปุ๋ยหมัก และคัดแยกเพื่อจำหน่าย โดยประสานภาคเอกชนรับซื้อทุกวันเสาร์แรกของเดือน ควบคู่กับการรณรงค์ให้ทุกครัวเรือนลดปริมาณขยะ เช่น ลดการบริโภคสินค้าฟุ่มเฟือย พกถุงผ้าไปตลาด ใช้กระติบข้าวและใบตองแทนถุงพลาสติกในงานบุญ ทำให้ขยะในหมู่บ้านลดลง บริเวณบ้านเรือนในชุมชนสะอาดขึ้น ชาวบ้านมีรายได้จากการขายขยะเพิ่มขึ้น และเกิดเป็นธนาคารขยะรีไซเคิล ทำให้การดำเนินงานมีความยั่งยืน

          นายกวี ขัดแก้ว กำนันตำบลน้ำมวบ ประธานโครงการชุมชนน่าอยู่ บ้านสันรุ่งเรือง กล่าวว่า ปัญหาในหมู่บ้านคือ การทิ้งขยะเรี่ยราดตามข้างทาง ป่าเขา ไม่มีการคัดแยก และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกวัน หากทิ้งไว้อาจเป็นแหล่งเสี่ยงอันตรายต่อสุขภาพคนในชุมชน จึงคัดเลือกและจัดตั้งทีมสภาผู้นำชุมชน ดำเนินการแก้ปัญหา เน้นให้ความรู้ชาวบ้านและสร้างการมีส่วนร่วม พร้อมเปิดกองทุนขยะรับซื้อขยะจากสมาชิก

          นอกจากนี้ยังเชื่อมโยงการทำงานกับกลุ่มเครือข่ายกองทุนต่างๆ ในชุมชน อาทิ ขยะแลกไข่ ขยะแลกขนม ขยะแลกปุ๋ย แกนข้าวโพดเพาะเห็ดนางฟ้า ประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์จากเปลือกข้าวโพด ส่งผลให้คนในชุมชน 85% จัดการขยะถูกวิธี ขยะลดลงมาก ขยลดลงมากเกิดธนาคารขยะ ที่ทุกครัวเรือนเป็นสมาชิก ทำให้เกิดการออมเงิน จึงได้ทั้งสภาพแวดล้อมที่ดีเอื้อต่อสุขภาวะ และความเป็นอยู่ของชาวบ้านดีขึ้นด้วย

          ที่มา : หนังสือพิมพ์คมชัดลึก