‘แปลงสาธิต ลดต้นทุน’ ข้าวชุมชนบ้านป่าโมงใหญ่

ที่มา : หนังสือข้าวและโรงสีชุมขน 12ประเด็นสร้างสรรค์เพื่อการพัฒนาเศรฐกิจฐานรากอย่างยั่งยืน

แฟ้มภาพ

พันธุ์ข้าวชุมชนบ้านป่าโมงใหญ่ แปลงสาธิต ลดต้นทุน ศูนย์การจัดการศัตรูพืชชุมชน บ้านป่าโมงใหญ่ หมู่ที่ 1 อ.เดชอุดม จ.อุบลราชธานี

จุดเริ่มต้นของกลุ่มส่งเสริมผลิตพันธุ์ข้าวบ้านป่าโมงใหญ่ หมู่ที่ 1 เกิดจากการเข้าร่วมโครงการโรงเรียนเกษตรกรข้าวในพระราชดำริ เมื่อปี 2545 เกิดการรวมกลุ่มเข้าร่วมเรียนรู้วิธีการทำนาข้าว โดยสำนักงานเกษตรจังหวัดสนับสนุนทุนการเรียนรู้ให้กับกลุ่ม

เริ่มต้นมีสมาชิกเข้าร่วมเรียนรู้ 20 คน โดยวิทยากรผู้เชี่ยวชาญ จากสำนักงานเกษตรจังหวัดเข้ามาสอนเรื่องการทำนา ตั้งแต่การเตรียมดิน ทำปุ๋ยหมัก ขั้นตอนการดูแลรักษาข้าวให้พ้นจากศัตรูพืช รวมถึงสอนให้ชาวบ้านรู้จักลดต้นทุนในการผลิต

จากการเข้าร่วมเรียนรู้ สู่การรวมกลุ่ม โดยมีสมาชิก 20 คน มีการรวมหุ้น คนละ 100 บาท นอกจากนี้สำนักงานเกษตรจังหวัดได้สนับสนุนเป็นพันธุ์ข้าวมาให้ แต่ละปีมีเงินปันผลตามสมควร โดยจุดประสงค์ของกลุ่มส่งเสริมผลิตพันธุ์ข้าวในชุมชนบ้านป่าโมงใหญ่ ก็เพื่อผลิตภัณฑ์ข้าวจำหน่ายในตำบล

บุญส่ง พัตรา ประธานกลุ่มส่งเสริมผลิตพันธุ์ข้าวชุมชนบ้านป่าโมงใหญ่ เล่าให้ฟังว่า ทางโรงเรียนเกษตรกรส่งเสริมให้ทางกลุ่มผลิตพันธุ์ข้าวหอมมะลิ 105 เพราะเป็นข้าวที่ตอบรับกับความต้องการของตลาด ได้ราคาดี

“ปัจจุบันกลุ่มส่งเสริมผลิตภัณฑ์ข้าวชุมชนบ้านป่าโมงใหญ่ มีผู้ผลิตพันธุ์ข้าวจำนวน 30 คน ในแต่ละปีจะมีการหักพันธุ์ข้าวที่สมาชิกผลิตได้เข้ากลุ่มคนละ 25 กก. ทางกลุ่มจะนำข้าวที่นี้เข้านี้ออกจำหน่าย แล้วนำเงินเข้ากลุ่มอีกที”

นอกเหนือจากการหักพันธุ์ข้าวในกลุ่มสมาชิกแล้ว สิ่งของที่สำนักงานเกษตรจังหวัดอุดหนุนให้กับกลุ่ม อาทิ เมล็ดพันธุ์ ปุ๋ย จะนำออกจำหน่ายเพื่อนำเงินเข้ากลุ่ม เงินกลุ่มหมุนเวียนนี้ จะมีการจัดสรรให้สมาชิกกู้ยืมเพื่อการลงทุน ในอัตราดอกเบี้ยร้อยละ 5 ต่อปี เปิดให้กู้ปีละ 1 ครั้ง ส่วนที่เหลือเก็บเป็นทุนหมุนเวียนต่อไป

จากจุดเริ่มต้น วันนี้กลุ่มส่งเสริมผลิตพันธุ์ข้าวชุมชนบ้านป่าโมงใหญ่มีรางวัลการันตีจากการประกวดศูนย์ส่งเสริมและผลิตพันธุ์ข้าวชุมชนดีเด่นระดับจังหวัด โดยในปี 2556 ได้รางวัลที่ 3 ปี 2557 ได้รับรางวัลที่ 2

แต่เหนืออื่นใด เวลานื้ทางกลุ่มส่งเสริมผลิตพันธุ์ข้าวชุมชนบ้านป่าโมงใหญ่ได้จัดทำแปลงสาธิต เพื่อแสดงให้เห็นถึงการลดต้นทุนการผลิต ผ่านการลดกล้าที่ใช้ในการปักดำ โดยบุญส่ง ขยายความให้ฟังว่า “ปกติชาวนาจะใช้ต้นกล้า 4-5 ต้น ในการปักดำ 1 กอ แต่เราลองมาใช้กอละ 1 ต้น ซึ่งได้ผลมากกว่าเดิม คือ บอกไปเขาไม่เชื่อ เลยต้องทำแปลงสาธิตขึ้นให้เขาเห็น ในพื้นที่ 5 ไร่ แปลงสาธิตเราใช้กล้าเพียง 150 มัด แต่ทั่วไป 350 มัด ต้นทุนมัดละ 4 บาท คำนวณดู เราจะประหยัดได้อีกเยอะ”

ขณะที่ ปราศัย แก้วทุมทอง เหรัญญิกประจำกลุ่ม เสริมว่า ทางเกษตรกรชุมชนยังคงเข้ามาสอนสม่ำเสมอ เฉลี่ยเดือนละ 1 ครั้ง เพราะโรคพืชแต่ละปีก็แตกต่างกันไป

“นอกเหนือจากพันธุ์ข้าวแล้ว เรายังทำศูนย์การจัดการศัตรูพืชชุมชน เป็นแหล่งส่งต่อความรู้ให้กับเกษตรกรในพื้นที่ เน้นในเรื่องของการทำน้ำหมักชีวภาพ เพราะเราพยายามควบคุมเคมี ไม่อยากให้ใช้” ปราศัย เสริม

เมื่อพันธุ์ข้าวดี ย่อมการันตีถึงผลผลิต แต่กระนั้นการทำนาก็มีรายละเอียดปลีกย่อยอีกมาก เรียนเท่าไหร่ก็ไม่หมด อย่างปราศัยเองก็ยอมรับว่า การเรียนรู้เพิ่มเติม อาศัยหลักวิชาการ ยิ่งรู้มากก็ยิ่งได้เปรียบ

จากศาลาอเนกประสงค์ของกลุ่ม เดินทะลุด้านหลังไป ทั้งบุญส่งและปราศัยกับชาวนาคนอื่นๆ ได้เดินนำสู่แปลงสาธิตที่กำลังงอกงาม เป็นหลักฐานของการพิสูจน์ เชื่อว่าปีหน้า ชาวนาตำบลป่าโมงจะลดต้นทุนการผลิตได้อีกเยอะทีเดียว