เที่ยวยุคใหม่ในวิถีดั้งเดิม
ที่มา : โพสต์ ทูเดย์ เรื่องโดย โยธิน อยู่จงดี
ภาพประกอบจากสามพรานโมเดล / มินิ มูร่าห์ ฟาร์ม / ปฐม ออร์แกนิค ลิฟวิ่ง
นำเที่ยวยุคใหม่ในวิถีดั้งเดิม แนะนำศูนย์การเรียนรู้วิถีชีวิตวัฒนธรรมไทย และศูนย์การเรียนรู้เกษตรอินทรีย์ในประเทศไทย
ท้องนา ต้นมะพร้าว ทุ่งหญ้า และสัตว์เลี้ยงในชนบท สิ่งแวดล้อมและวิถีชีวิตที่เราเห็นจนคุ้นชินตาตั้งแต่เด็กๆ ทำให้เราละเลยไม่เห็นคุณค่า บ่ายหน้าสู่สังคมเมืองเพื่อหวังความก้าวหน้าในชีวิต ทิ้งรากเหง้าความเป็นไทยไปสู่สากล แต่สุดท้ายแล้วใครจะยอมรับ ฝรั่งก็เห็นไทยเราเป็นแค่ประเทศโลกที่สาม วันเวลาผ่านไปเราต่างนึกย้อนกลับไปในอดีต สิ่งที่เคยเป็นเอกลักษณ์ความเป็นไทยยังคงอยู่ดีไหม และถ้ายังอยู่เราจะกลับไปหาได้จากที่ไหน คำตอบนั้นอาจจะอยู่ที่ศูนย์เรียนรู้ของเอกชนที่ยังคงเห็นคุณค่าความเป็นไทยเหล่านี้ย้อนเวลาเรียนรู้วิถีไทยเดิม
ที่สวนสามพราน ริเวอร์ไซด์ มีศูนย์การเรียนรู้วิถีชีวิตวัฒนธรรมไทย และศูนย์การเรียนรู้เกษตรอินทรีย์ ที่แห่งนี้ในวันธรรมดาจะเต็มไปด้วยนักเรียนหลายร้อยคนมาเรียนรู้ศึกษาวิถีชีวิต และในวันหยุดสุดสัปดาห์จะมีหลายครอบครัวที่พาเด็กๆ มาเรียนรู้วิถีชีวิตแบบไทยเดิมที่ไม่เคยรู้จักมาก่อน
ธัญญาลักษณ์ กิจบำรุง ผู้จัดการฝ่ายสื่อสารการตลาด สวนสามพราน ริเวอร์ไซด์ เล่าถึงที่มาที่ไปของการริเริ่มกิจกรรมวิถีไทยและเกษตรอินทรีย์ ว่าที่ศูนย์การเรียนรู้ของที่สวนสามพราน ริเวอร์ไซด์ จะแยกเป็น 2 ส่วน คือ ศูนย์เรียนรู้ด้านวัฒนธรรมไทยและศูนย์เรียนรู้ด้านเกษตรอินทรีย์
ในด้านวัฒนธรรมไทย สวนสามพราน ริเวอร์ไซด์ ได้มีการจัดการแสดงด้านวัฒนธรรรมไทยมายาวนานถึง 44 ปี จนกระทั่งผู้บริหาร รุ่นที่ 3 โอ-อรุษ และฟี่-อนัฆ นวราช เข้ามา บริหารต่อ ก็ยังคงยึดถือเกี่ยวกับวิถีชีวิตวัฒนธรรมไทยอยู่ เพราะมองว่าวิถีไทยเป็นสิ่งที่คนไทยยังโหยหาอยู่ เพียงแต่ว่าพวกเขายังหาสถานที่ที่จะทำให้รำลึกความหลังย้อนวัยกลับมาหาวิถีชีวิตแบบไทยดั้งเดิมนั้นก็หาได้ยาก จึงจัดเป็นเวิร์กช็อปให้นักท่องเที่ยวได้เข้ามาศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับการดำรงวิถีชีวิตไทยในสมัยก่อน ดูการทำสวน ทำนา การทำกับข้าวเข้าครัวของคนสมัยก่อน เทรนด์การเที่ยวของนักท่องเที่ยวจากแค่ดูการแสดงเพียงอย่างเดียว ก็อยากจะลงมือทำด้วย และเป็นที่นิยมของ นักท่องเที่ยว รวมทั้งกลุ่มครอบครัวที่พาเด็กๆ มาเรียนรู้วิถีชีวิตไทยด้วยตัวเอง
เป็นการเรียนรู้นอกตำราที่หาสถานที่เรียนได้ยาก อย่างเช่นกิจกรรมที่ทำในสวนสามพราน ริเวอร์ไซด์ ก็มีฐานให้ทำกิจกรรมอยู่หลายฐาน อย่างเช่นเรื่องของการร้อยมาลัย เด็กก็จะได้เรียนรู้ตั้งแต่การเก็บดอกไม้มาร้อยมาลัย ไปจนถึง ขั้นตอนการร้อยจนออกมาเป็นรูปร่าง หรือการทำร่มที่ขึ้นชื่อของไทย ก็คือ การทำร่มบ่อสร้าง เรารู้จักกันแต่ในชื่อเสียงในตำราเรียน แต่ว่าเด็กส่วนใหญ่ยังไม่มีโอกาสที่จะเดินทางไปดูถึง สถานที่จริง ก็มีให้สอนการทำให้ดูว่าการทำร่มบ่อสร้างนั้นทำอย่างไร เป็นสถานที่ที่รวบรวมวิถีชีวิตของไทยของแต่ละภาคมารวมกัน
ในขณะที่ศูนย์เรียนรู้เกษตรอินทรีย์ เป็นการใช้พื้นที่ของสวนสามพราน ริเวอร์ไซด์ ฝั่งตรงข้ามแม่น้ำท่าจีน ซึ่งมีเนื้อที่อยู่ประมาณ 20 กว่าไร่ เคยเป็นสวนที่ปล่อยให้ชาวบ้านเช่า จนผู้บริหารมองว่าอยากจะนำพื้นที่นี้สร้างผลผลิตที่สามารถนำมาใช้ในโรงแรมได้ จึงทำการปรับพื้นที่บุกเบิกทำเป็นสวนเกษตรอินทรีย์ป้อนผลผลิตมาใช้ในโรงแรม
เริ่มต้นก็ทำแบบไม่มีความรู้มากนัก แต่ก็ได้รับความช่วยเหลือจากเกษตรกร จากผู้ใหญ่บ้าน นักวิชาการด้านการเกษตร และคนในชุมชน โดยรอบเข้ามาให้ความรู้และร่วมกันสร้างศูนย์การเรียนรู้เกษตรอินทรีย์ขึ้นมา ทำไปสักพักก็เริ่มมีเกษตรกรและนักท่องเที่ยวอยากจะเข้าชม จึงปรับให้เป็นพื้นที่ให้นักท่องเที่ยวได้ข้ามไปเรียนรู้วิถีเกษตรอินทรีย์
"ในช่วงแรกๆ ของมีแค่การเก็บกล้วยมาทำกล้วยปิ้งกิน มีกิจกรรมยิงหนังสติ๊ก ไปดูวิถีชีวิตชาวบ้านชาวสวน แต่แค่เปิดช่วงนั้นก็ได้รับความนิยมอย่างมาก เด็กๆ เวลามาเที่ยวแค่ได้วิ่งในท้องร่องสวนก็สนุกแล้ว สมัยนี้เด็กรุ่นใหม่ในเมืองคงไม่ได้มีโอกาสที่จะวิ่งเล่นตามท้องร่องสวนเหมือนเด็กสมัยก่อน
ปัจจุบันจึงต่อยอดให้นักท่องเที่ยวข้ามไปดูแปลงปลูกผัก แปลงปลูกต้นไม้ ดูการทำชีวภัณฑ์อย่างสมุนไพรไล่แมลง ได้ชิมผลไม้ตามฤดูกาล ให้คนที่มาสามารถเก็บผักเก็บผลไม้เอามาประกอบอาหารรับประทานได้ อาหารที่ทำก็จะเป็นอาหารง่ายๆ อย่างเช่นผัดผักออร์แกนิก และชะอม ไข่เจียว โดยทั้งหมดจะประกอบอาหารบนเตาถ่าน
ดูเป็นกิจกรรมง่ายๆ แต่เป็นการเชื่อมโยงของครอบครัว จากผู้ใหญ่สู่ลูกหลาน อย่างเด็กๆ จะไม่เคยเห็นเตาถ่าน เพราะที่บ้านใช้แต่เตาแก๊ส เตาไฟฟ้า ยังไม่เคยเห็นเตาถ่านว่าใช้งานอย่างไร ปู่ย่า ตายาย หรือคุณพ่อคุณแม่ ก็จะได้เริ่มเล่าเรื่องราวในสมัยก่อนที่บ้านไหนอยากจะกินขนมก็จะเดินเข้าสวน ตัดกล้วย ตัดมะพร้าวเอามาทำขนมกินในบ้าน จุดด้วยเตาถ่านทำขนม ทำกับข้าว กับข้าวก็จะมีกลิ่นหอมของเตาถ่านเข้ามาด้วย ไม่เหมือนสมัยนี้ที่อยากจะกินขนมก็เดินเข้าร้านสะดวกซื้อใกล้บ้าน
บางครั้งสิ่งที่มีอยู่ที่นี่พนักงานของเราเห็นจนชินตาคิดว่าเป็นเรื่องปกติ ปลูกต้นไม้ พายเรือในแม่น้ำ เห็นแมลงเห็นควาย ไม่มีอะไรน่าตื่นเต้น แต่สำหรับนักท่องเที่ยว โดยเฉพาะเด็กๆ แค่ได้เห็นแมลงปอบินผ่านก็ตื่นเต้นแล้ว เพราะในเมืองจะหาธรรมชาติและวิถีชีวิตแบบนี้ได้ยาก เราจึงภูมิใจที่เป็นส่วนหนึ่งให้เกิดการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย ซึ่งเป็นสิ่งที่ดีงามและใกล้จะเลือนหายไปในอนาคต"
เปิดศูนย์เรียนรู้ ดีกว่าเปิดร้านอาหาร
มินิ มูร่าห์ ฟาร์ม อ.บ้านโพธิ์ จ.ฉะเชิงเทรา เป็นหนึ่งในศูนย์การเรียนรู้วิถีชีวิตที่กำลังได้รับความนิยมอย่างมากในกลุ่มครอบครัวที่มีเด็กเล็ก เพราะที่นี่มีกิจกรรมเด่นๆ หลายอย่าง ตั้งแต่การให้นมควายมูร่าห์ ทำพิซซ่า ทำไอศกรีมที่ทำจากนมควาย และพื้นที่ให้เด็กๆ ได้เรียนรู้การดำนา
"จุดเริ่มต้นมาจากการทำฟาร์มควายนมพันธุ์มูร่าห์ ซึ่งเปิดมาได้ประมาณ 14 ปีที่แล้ว มีลูกค้าสนใจที่ขอเข้าชมควายนมพันธุ์มูร่าห์ แต่ติดอยู่ที่เรื่องของความสะอาดความปลอดภัย เพราะว่าควายนมพันธุ์นี้จะต้องมีการแยกใน โรงปลอดเชื้อเพื่อป้องกันโรคระบาด ประกอบกับที่แรกจะต้องใช้ระยะเวลาเดินทางที่ค่อนข้างไกลจากกรุงเทพฯ จนกระทั่งเมื่อ 3 ปีก่อน เรามีความคิดที่จะเปิดร้านอาหารบรรยากาศฟาร์มที่ อ.บ้านโพธิ์ จ.ฉะเชิงเทรา
ร้านอาหารบรรยากาศฟาร์ม เป็นศูนย์เรียนรู้เพื่อให้คนเข้ามาเรียนรู้จักควายพันธุ์มูร่าห์ ว่ามีลักษณะหน้าตาเป็นอย่างไร และมีจุดเด่นอย่างไรบ้าง จุดยืนเราในเวลานั้น คือ การเปิดให้คนได้เข้ามารู้จักกับควายมูร่าห์ และผลิตภัณฑ์ที่ได้จากนมควายมูร่าห์มากขึ้น โดยมีกิจกรรมเล็กๆ น้อยๆ ให้นักท่องเที่ยวได้ลงมือสัมผัสประสบการณ์ทำผลิตภัณฑ์ที่ทำจากนม เช่น ทำชีสที่จะทำไปพิซซ่าเตาถ่าน และการนำนมไปทำเป็นไอศกรีมให้เด็กๆ ได้เรียนรู้ว่าตั้งแต่ รีดนมควายมาผลิตภัณฑ์นมสามารถแปรรูปเป็นอะไรได้บ้าง
เริ่มแรกก็มีเพียงแค่ 2 เวิร์กช็อปพอให้ลูกค้าได้มีกิจกรรมทำสนุกๆ แต่พอเปิดปุ๊บกลายเป็นว่าตัวกิจกรรมนั้นเด่นกว่าร้านอาหาร ลูกค้าส่วนมากมากันเป็นครอบครัวเพื่อทำกิจกรรมโดยเฉพาะ เราจึงตัดสินใจเปลี่ยนจุดยืนของตัวเองจากการที่ทำเป็นร้านอาหาร มาเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่มีกิจกรรม จึงเพิ่มกิจกรรมอื่นๆ เข้าไป เช่น เรียนรู้การดำนา ปลูกผัก ให้อาหารสัตว์
เรียนรู้เกษตรแบบครบวงจร ตั้งแต่ปลูกพืชปลูกนาปลูกข้าวและเอาฟางไปให้ควายกิน พอควายถ่ายมูลออกมาก็ไปทำปุ๋ยไส้เดือนให้เด็กๆ และครอบครัวได้เข้าไปเรียนรู้การเกษตรแบบครบวงจร ซึ่งเด็กๆ ที่มาที่นี่จะสนุกกับการดำนา สัมผัสกับธรรมชาติและสัตว์ต่างๆ ที่อยู่ในฟาร์ม ซึ่งตอนนี้เราตั้งเป้าไว้ว่า ในทุก 3 ปี เราจะเพิ่มอย่างน้อย 2 กิจกรรม และมีแผนที่จะเปิดสาขาที่กรุงเทพฯ ในอีกไม่นานนี้" ชาริณี ชัยยศลาภ ผู้บริหารมินิ มูร่าห์ ฟาร์ม กล่าว
ชาริณี บอกต่อว่า ที่มินิ มูร่าห์ ฟาร์ม สามารถเข้าชมได้ไม่มีค่าบริการ แต่ถ้าสนใจทำกิจกรรมอย่างเช่นการทำพิซซ่า ราคาประมาณ 250 บาท ส่วนกิจกรรมอื่นๆ ก็อยู่ที่ประมาณ 250 บาทเช่นกัน สามารถทำร่วมกันได้ทุกคนในครอบครัว แต่แนะนำว่าให้ 1 กิจกรรมต่อเด็ก 1 คน เจ้าตัวเล็กจะได้รับประสบการณ์ในการลงมือทำมากที่สุด
วิถีออร์แกนิกใจกลางเมือง
ทุกวันเสาร์ที่ 2 ของเดือน ในซอยสุขุมวิท 49/6 ร้านปฐม ออร์แกนิค ลิฟวิ่ง จะเปลี่ยนพื้นที่สวนในร้านให้เป็นลานกิจกรรม ให้เด็กๆ ได้เรียนรู้การปลูกพืชออร์แกนิก การเกษตรพอเพียง และทดลองจัดสวนในขวดแก้วด้วยตัวเอง ไม่เพียงแค่นี้ยังมีอาหารออร์แกนิกและผลิตภัณฑ์ที่ได้จากผลผลิตเกษตรออร์แกนิกอีกหลายอย่างให้คนทั่วไปได้สัมผัสและศึกษาในวันนั้น
"ชอบกิจกรรมของที่นี่ โดยเฉพาะเด็กๆ จะชอบกิจกรรมเรียนรู้การปลูกต้นไม้อย่างง่ายๆ ได้จัดสวนในขวดได้วิ่งเล่นและทำกิจกรรมเรียนรู้วัฒนธรรมไทย ซึ่งแล้วแต่ว่าแต่ละเดือนจะมีอะไรมาจัดแสดงที่นี่ อาจจะไม่ได้มากเหมือนที่อื่น แต่สำหรับคนเมืองแล้วถือเป็นสถานที่เรียนรู้สำหรับเด็กและทุกคนในครอบครัวได้เป็นอย่างดี" พร ชนะลาภ คุณแม่ลูก 2 ซึ่งมาเที่ยวชมเป็นครั้งที่ 2 บอกกับเราอย่างนั้น
เดิมทีปฐม ออร์แกนิค ลิฟวิ่ง นี้เป็นร้านอาหารออร์แกนิกที่นำเข้าสินค้าออร์แกนิกจากสวนสามพราน ริเวอร์ไซด์ โดยใช้พื้นที่บ้านส่วนตัวของเจ้าของร้าน ทำเป็นร้านจำหน่ายสินค้าออร์แกนิกและปรับให้เป็นพื้นที่เรียนรู้การเกษตรออร์แกนิกตั้งแต่วิธีการทำดินปลูกต้นไม้ เพาะเมล็ดพันธุ์ผัก ย้ายกล้าลงแปลง ทำปุ๋ยหมักแทนการใช้สารเคมี เลี้ยงไส้เดือน และทำฮอร์โมนไข่แบบครบวงจร สามารถต่อยอดความรู้ไปใช้กับที่บ้านได้ บางครั้งก็จะมีการเรียนรู้วัฒนธรรมไทยเล็กๆ น้อยๆ ให้เด็กๆ ได้เรียนรู้ไปในตัว
ดูเหมือนว่าทางร้านจะให้ความร่วมมือกับทาง สสส.มากเป็นพิเศษ เพราะทุกเมนูในร้านตั้งแต่เครื่องดื่มไปจนถึงข้าวกล่องออร์แกนิก จะถูกคำนวณปริมาณสารอาหารที่ควรได้รับต่อวันมาเสร็จสรรพ หากต้องการรับประทานเครื่องดื่มออร์แกนิกปั่น ลูกค้าก็จะต้องลงแรงปั่นจักรยานส่งพลังงานไปให้กับเครื่องปั่นผลไม้ให้ตัวเองได้รับประทาน หากต้องการรับประทานแกงเลียงผักรวมออร์แกนิกก็แค่เดินไปกรอกแบบสอบถามก็จะได้แกงเลียงที่มีสารอาหารและใยจากผักเพียงพอต่อวันมา 1 ถ้วยฟรีๆ จึงเป็นแหล่งเรียนรู้วิถีเกษตรใกล้เมืองที่น่าสนใจอย่างมาก
สถานที่เหล่านี้เป็นเพียงหนึ่งในแหล่งเรียนรู้ที่เริ่มเปิดรองรับความต้องการของคนรุ่นใหม่ที่เกิดและเติบโตในเมืองใหญ่ ใช้ชีวิตอยู่ท่ามกลางการแข่งขันมุ่งเน้นความเป็นเลิศทางวิชาการ แต่ของชีวิตที่แท้จริง ขาดทักษะการประกอบอาหาร ปลูกต้นไม้ และใช้ชีวิตอยู่กับธรรมชาติแสนเรียบง่ายไปสู่ความวุ่นวายของสังคมคนเมืองอย่างน่าเสียดายให้พวกเขาได้รู้จักการใช้ชีวิตกับธรรมชาติเรียนรู้พื้นฐาน
ศูนย์เรียนรู้วิถีวัฒนธรรมไทย สวนสามพราน ริเวอร์ไซด์ เปิดให้เข้าชมทุกวัน สนใจติดต่อจองล่วงหน้า โทร. 034-322-544 เว็บไซต์ sampranriverside.com
ร้านปฐม ออร์แกนิค ลิฟวิ่ง เปิดตั้งแต่เวลา 09.00-18.30 น. ปิดทุกวันจันทร์ ทุกวันเสาร์ที่ 2 ของเดือน มีตลาดออร์แกนิกและกิจกรรมเรียนรู้วิถีเกษตรอินทรีย์ ติดต่อโทร.09-8259-7514 เว็บไซต์ www.patom.com
มินิ มูร่าห์ ฟาร์ม เปิดทำการทุกวัน วันธรรมดา เปิดตั้งแต่เวลา 10.00-20.00 น. วันเสาร์ วันอาทิตย์และวันหยุดนักขัตฤกษ์ เปิดตั้งแต่เวลา 10.00- 21.00 น. ติดต่อโทร.08-1819-2819 เฟซบุ๊ก www.facebook.com/pg/MiniMurrahFarm
