สร้างเสริมสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ

เมื่อเริ่มเข้าสู่วัยชรานอกจากจะมีโรคประจำตัวต่างๆ ที่ต้องคอยเฝ้าระวังแล้ว เรื่องสุขภาพช่องปากและฟันก็เป็นอีกปัญหาสำคัญ ที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุเช่นกัน

“ทพญ.วิกุล วิสาลเสสถ์” สำนักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข อธิบายถึงปัญหาสุขภาพปากและฟันในผู้สูงอายุว่า มักจะมีลักษณะฟันกร่อนสึก เหงือกร่น เพราะใช้บดเคี้ยวมานาน เกิดร่องห่างระหว่างซี่ฟัน เป็นเหตุให้เศษอาหารตกลงไปติดในช่องฟัน ทำให้เป็นโรคฟันผุและโรคเหงือกอักเสบได้ ขณะที่หากมีการถอนฟันออกไปบางซี่ แล้วไม่ได้ใส่ฟันปลอมทดแทนนั้น จะทำให้ฟันที่อยู่ใกล้ช่องว่างล้มเอนลง

ฟันมีความเกี่ยวข้องกับหลายโรค

“ความสกปรกในช่องปากจะเป็นจุดแพร่เชื้อโรคไปสู่ร่างกายส่วนต่างๆ” ทพญ.วิกุล บอกว่า ส่วนใหญ่จะเป็นโรคที่เกิดเพราะการติดเชื้อ เพราะเมื่อเกิดโรคฟันและโรคเหงือกนั้น สภาวะในช่องปากจะสกปรกและมีเชื้อโรคเพิ่มขึ้นมากมาย นอกจากนี้ โรคตามระบบบางชนิดก็ทำให้เกิดผลเสียต่อฟันและเหงือกด้วย เช่น โรคเบาหวาน หรือโรคความดันโลหิต เป็นต้น ซึ่งโรคเหล่านี้มีผลทำให้ร่างกายอ่อนแอ และอาการของโรครุนแรงมากขึ้น

อาหารช่วยถนอมสุขภาพฟัน

ทพญ.วิกุล บอกว่า ผู้สูงอายุจำเป็นต้องได้รับอาหารให้ครบ 5 หมู่ เพื่อใช้อาหารเหล่านี้เป็นพลังงาน และซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของอวัยวะในร่างกาย โดยอาหารจำพวกผักและผลไม้ ถือเป็นสิ่งจำเป็นต่อสุขภาพในช่องปาก เหงือกและฟัน เพราะมีเส้นกากใย ทำให้ไม่เกิดเป็นคราบอาหารจับติดผิวฟัน เป็นการช่วยลดสาเหตุของการเกิดโรคฟันพุและโรคเหงือกอักเสบ

ทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ บอกด้วยว่า อาหารประเภทแป้ง น้ำตาลและของหวานต่างๆ ควรลดปริมาณในการบริโภค เพราะอาหารพวกนี้ทำให้เกิดคราบเกาะติดฟันง่าย เป็นสาเหตุของคราบหินปูน เหงือกอักเสบหรือฟันผุ และบางครั้งก็มีผลเสียต่อโรคประจำตัวด้วย เช่น โรคเบาหวาน หรือความดันโลหิต เป็นต้น ดังนั้นอาหารหวานรับประทานได้แต่อย่าให้มาก หรืออย่ารับประทานเป็นประจำ

การใส่ฟันปลอมของผู้สูงอายุ

“ในผู้สูงอายุที่มีการสูญเสียฟัน ทันตแพทย์มักจะแนะนำให้ใส่ฟันปลอมทดแทน เพื่อให้สามารถใช้เคี้ยวอาหารคงสภาพการสบฟันในปาก ป้องกันฟันซี่อื่นๆ เคลื่อนเข้าไปในตำแหน่งที่ถอนฟันไป”

ทพญ.วิกุล มีข้อแนะนำว่า เมื่อรับประทานอาหารเสร็จแล้ว ควรถอดฟันปลอมออกล้างทุกครั้ง อย่าปล่อยให้มีเศษอาหารติดค้างอยู่ใต้ฟันปลอม เพราะจะทำให้เหงือกอักเสบ และทำให้เกิดกลิ่นเหม็นในปาก ขณะใช้ฟันปลอมควรสังเกตดูความแน่นกระชับกับเหงือก ถ้าหลวมไม่กระชับเหมือนเดิม มักเป็นเพราะฐานเหงือกและกระดูกมีการยุบตัว ควรไปพบทันตแพทย์เพื่อเสริมฐานฟันปลอมใหม่ ไม่ควรแก้ปัญหาด้วยการใช้กาวติดฟันปลอม

“การใช้ฟันปลอมต้องระมัดระวังอย่าให้เป็นแผล เพราะเนื้อเยื่อในช่องปากขูดกับฟันปลอมอยู่ตลอดเวลา อาจทำให้เกิดแผลมะเร็งในช่องปากขึ้นได้ ซึ่งเป็นปัญหาที่มีอันตรายและการรักษาก็ยุ่งยาก” ทพญ.วิกุล บอกเช่นนั้น

การดูแลฟันในวัยสูงอายุ

หลักการง่ายๆ ที่อยากแนะนำสำหรับผู้สูงอายุก็คือ แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เลือกใช้แปรงขนนิ่ม สำหรับผู้สูงอายุที่ใส่ฟันปลอม ควรทำความสะอาดฟันปลอมด้วยการแช่ในน้ำสะอาด และควรถอดฟันปลอมอย่างน้อยวันละ 4-8 ชั่วโมง ไม่ควรใส่ฟันปลอมนอน เพราะอาจทำให้เกิดการอักเสบและติดเชื้อในช่องปากได้  

“ควรหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงโรคมะเร็งในช่องปาก เช่น การดื่มเหล้า สูบบุรี่ การเคี้ยวหมาก ขณะที่การรับประทานอาหารที่มีรสหวานหรือมีแป้งและน้ำตาลเป็นส่วนประกอบ สามารถรับประทานได้แต่ต้องไม่มาก และต้องทำความสะอาดฟันทุกครั้ง ทั้งนี้ผู้สูงอายุควรพบทันตแพทย์เป็นประจำทุกๆ 6 เดือน เพื่อรักษาสุขภาพฟันและช่องปากให้แข็งแรงอยู่เสมอ” ทพญ.วิกุล บอกทิ้งท้าย

เรื่องโดย : นายฉัตร์ชัย นกดี Team Content www.thaihealth.or.th

ภาพประกอบจากอินเทอร์เน็ต