สนามเด็กเล่นสร้างปัญญา ‘เล่น’ ตามรอยพระยุคลบาท
ที่มา : หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ
ภาพประกอบจากแฟ้มภาพ
วันที่ 13 ตุลาคมเป็นวันแห่งความทรงจำของปวงชนชาวไทยได้ย้อนระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในหลวงรัชกาลที่ 9
ภาพบันทึกในภาพยนตร์ ส่วนพระองค์ในหลวงรัลกาลที่ 9 ทรงเล่นกับสมเด็จพระพี่นาง และในหลวงรัชกาลที่ 8 ได้กลายมาเป็นแนวคิดให้อาจารย์ดิสสกร กุนธรประธานมูลนิธิสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา ได้น้อมนำหลักการที่สมเด็จพระศรีนคริทราบรมราชชนนี สมเด็จย่า ทรงเลี้ยง พระโอรสและพระราชธิดามาด้วยความใส่พระทัยและเปี่ยมล้นไปด้วยภูมิปัญญา สร้างในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์
"สนามเด็กเล่นสร้างปัญญา ได้แนวคิดมาจากในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงเล่นในพระราชวัง สมเด็จย่าทรงทำ ของเล่นง่ายๆ เช่นเล่นกองทรายเล่น ปีนต้นไม้ เล่นปีนเชือก ทำสระว่ายน้ำ ให้ว่ายน้ำ สมเด็จย่าทำให้ประมาณ 1 เมตรคูณเมตรครึ่งพระพันวัสสา ใส่กาละมังออกไป แต่แทบขยับตัวไม่ได้ จึงรื้อออกทำขนาดสองเมตรคูณสองเมตรตอนหลังทรงเล่นกัน 3 พระองค์ ในภาพยนตร์แสดงว่าท่าชอบเล่นฟักบัวเอาอะไรที่ลอยน้ำได้ อย่างลูกมะพร้าว" ประธานมูลนิธิสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา บอกเล่าถึงแรงบันดาลใจ
ปัจจุบันสนามเด็กเล่นสร้างปัญญามีอย่างแพร่หลายในโรงเรียน โดยมีภาพคร่าวๆ คือควรมีพื้นที่อย่างน้อย 100 ตารางวา มีต้นไม้ใหญ่อยู่ในพื้นที่ที่ ปัจจุบันได้รับการ ต่อยอดไปในชุมชนท้องถิ่น ล่าสุดกรมการปกครองท้องถิ่น ได้ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) และมูลนิธิสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา ดำเนินโครงการ "ส่งเสริมการเรียนรู้ เด็กปฐมวัย ท้องถิ่นไทย ผ่านการเล่น" ตามแนวทางเล่นตามรอยพระยุคลบาท
อาจารย์ดิสสกร เล่าว่า หลักการสร้างสนามเด็กเล่นควรมีต้นไม้ใหญ่เพื่อเป็นร่มเงา หากหาไม่ได้ควรซื้อมาเลย เพราะรอโตไม่ทัน และต้องมีสระน้ำ อาจขุดดินแล้ว รองด้วยพลาสติก เอาดินมีทำเป็นเนิน มีแผ่นไม้พาดให้เป็นแนวเอียงลงมา เมื่อเล่นเสร็จเปลี่ยนน้ำซึ่งน้ำจะระเหยลงไป มีทรายละเอียดเพื่อให้เด็กปั้นทรายได้ ทันทีที่เด็กได้สัมผัสกับน้ำแววตาจะมีความสุขขึ้นทันที ระหว่างที่เขาเล่นสมองจะถูกพัฒนา เขาจะเอาทรายไปใส่กับน้ำปั้นทรายเล่น จะรู้คำตอบได้ทันที เด็กที่ขี้อ้อน ขี้แย โยเย จะเปลี่ยนเป็นลิง มีแววตาสดใส แสดงออกเป็นตัวเอง ทำให้คนพบตัวเองว่าเขามีความสุขมากว่าได้เล่น ที่ผ่านมา เราไม่ให้โอกาสเด็กๆ ได้มีความสุขกับ สิ่งเหล่านี้
ซึ่งหากถอดความหมาย "น้ำ" คือ สปา เช่นเดียวกับนึกถึงตัวเราเมื่อเราได้ อาบน้ำจะรู้สึกสดชื่น ผ่อนคลายสบายตัว เช่นเดียวกับต้นไม้คือธรรมชาติ ใต้ต้นไม้ มีลมพัดผ่านเด็กจะรู้สึกสงบ
เช่นเดียวกันบ่อน้ำต้องมีอะไรที่ ลาดเอียง เป็นสไลด์เดอร์ อาจมีเนินดิน ในเด็กเล็กจะชอบอะไรที่ลาดเอียงๆ ในจุดนี้จะช่วยเรื่องการทรงตัว จะช่วยพัฒนาการตรงต้นคอซึ่งมีสมองน้อยที่เรียกว่า "เซลูลัม" เป็นสารที่ช่วยควบคุมการทรงตัว ในวัยเด็ก ถ้าได้เดิน เล่นในพื้นที่ลาดเอียงนับพันชม. โตขึ้นขับรถจะไม่หลงทาง เด็กจะไม่ล้ม และการเล่นยังทำให้พัฒนาของกระดูกแข็งแรงการได้ปีนป่ายกระดูกจะเหนียวแข็งแรงมากโรคกระดูกพรุนจะไม่ถามหา
อาจารย์ดิสสกร เล่าต่อว่าเด็กช่วง 3-5 ขวบชอบที่จะปีนป่าย จากต้นไม้เราทำบ้านต้นไม้ บันไดเชือก ซึ่งของเล่นของเด็กต้องเป็นปลายเปิดเพื่อกระตุ้นจินตนาการ เช่น เด็กผู้หญิงก็จะฝันอยากเป็นเจ้าหญิง เป็นนางฟ้า แต่งตัวสวยๆ ส่วนผู้ชายก็ฝันเป็นปีเตอร์แพน เหาะเหินเดินอากาศได้ ขี่เรือโจรสลัด
"แต่อุปกรณ์ที่เรามี ไม่ใช่การยก ทุกอย่างแล้วเป็นเจ้าหญิงหรือปีเตอร์แพนได้เลย เราจะเอามาแค่บางส่วนเพื่อให้เขาได้คิดต่อ แล้วเราจะทำหน้าที่ เป็นผู้สังเกตการณ์คอยดูว่าเขาตกลง จะเล่นอะไร ซึ่งการเล่นมีประโยชน์ มากนะ เพราะนอกจากเด็กๆ ได้เรียนรู้ ความเป็นไปของธรรมชาติ คลายเครียด รวมทั้งนำไปสู่พัฒนาการของสมอง อย่างเต็มที่แล้ว ยังทำให้เขาได้ล้าง สารพิษคอร์ติซอล รวมถึงสร้างสารแห่ง ความสุขและได้ฝึกทักษะในการเข้าสังคมและสร้างปฏิสัมพันธ์กับเพื่อน การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า การใช้ความคิด สร้างสรรค์ การลงมือทำ การช่วยเหลือ ตัวเอง รู้จักอดทนอดกลั้น ได้เผื่อแผ่ และได้ให้เด็กมีร่างกายแข็งแรง อารมณ์ดี มีความมั่นคงทางจิตใจว่าเขาจะอยู่ในโลกนี้ได้อย่างมั่นคง"
"เมื่ออารมณ์ดี สมองก็จะหลั่งสารแห่งความสุข แต่สมองก็เป็นทาสของจิตใจ ดังนั้นเราก็ต้องพัฒนาด้านจิตใจไปพร้อมๆ กัน จิตที่มีความสุขก็เมื่อเด็กได้เล่นและก็ได้รับความรักที่ดีจากพ่อแม่ ผู้ปกครองด้วย"
