ละหมาดสร้างสุขภาพ

ที่มา : หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ

ภาพประกอบจากเว็บไซต์มุสลิมไทยโพสต์

เมื่อชุมชนมุสลิม  "บ้านคลองเคียน"  คิดค้นนวัตกรรมสุขภาพโดยใช้ท่าละหมาดเพื่อ ส่งเสริมการออกกำลังกายของผู้สูงอายุ

การละหมาดคือการนมัสการพระเจ้า ซึ่งเป็นศาสนกิจอย่างหนึ่งในศาสนาอิสลาม แต่การละหมาดเกี่ยวข้องกับการสร้างสุขภาพอย่างไร ลองฟังเรื่องราวจากชุมชนนี้ดู

ชุมชนคลองเคียน บ้านคลองเคียน ต.คลองเคียน อ.ตะกั่วทุ่ง จ.พังงา เป็นชุมชนมุสลิมที่ยังคงรักษาวิถีชีวิตแบบดั้งเดิมอย่างเหนียวแน่น สมาชิกส่วนใหญ่ของชุมชนนี้ประกอบอาชีพเกษตรกรรมและการประมง

ที่นี่ก็ไม่ต่างอะไรกับชุมชนปกติ ที่มีสมาชิกผู้สูงอายุซึ่งกำลังเจ็บป่วยจากความชรา บางรายมาพร้อมโรคอย่างที่มีสาเหตุจากพฤติกรรมการใช้ชีวิต ทั้งโรคความดันโลหิตซึ่งมีอัตราสูงเป็นลำดับแรก รองลงมาคืออาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ และไขมันในเส้นเลือด นอกจากนี้ยัง พบปัญหาโรคอ้วนที่เป็นผลมาจาก การบริโภคที่มากจนเกินพอดี

เมื่อสุขภาพของผู้สูงอายุในชุมชนกำลังแย่ พวกเขาจึงร่วมกันจัดตั้ง "ชมรมผู้สูงอายุบ้านคลองเคียน" เมื่อ พ.ศ. 2559 เพื่อขับเคลื่อนงานสร้างเสริม สุขภาพผู้สูงอายุ และดำเนินโครงการ "การสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุในชุมชน หมู่ 1 บ้านคลองเคียน" โดยได้รับการสนับสนุนจากสำนักสร้างสรรค์โอกาสและนวัตกรรม สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

สุนีย์ นันทบุตร แกนนำในการขับเคลื่อนโครงการ เล่าว่า หากจะตั้งกิจกรรมออกกำลังกายธรรมดาๆ ผู้คนในชุมชนอาจจะไม่สนใจ พวกเขาจึงใช้ "การละหมาด" เป็นจุดเริ่มในการสร้างกิจกรรมออกกำลังกาย เพราะสิ่งนี้ที่ทำให้ผู้สูงอายุได้ออกจากบ้านมาทำกิจกรรมด้วยกัน สามารถออกกำลังกายต่อเนื่อง ผ่านการละหมาด โดยเฉพาะการทำต่อเนื่องในมัสยิด 8 วัน แบบที่คนมุสลิมเรียกกันว่า "ละหมาด 40" โดยใช้ท่าทางจากการละหมาดเป็นท่าออกกำลังกายไปในตัว ซึ่งวิธีนี้ได้รับความสนใจจากผู้สูงอายุอย่างมาก เพราะสามารถทำได้ด้วยตัวเองและเชื่อมโยงกับสิ่งที่ตัวเองคุ้นเคยอยู่แล้ว

"แต่ก่อนผู้สูงอายุจะไม่ค่อยออกจากบ้าน พอเชื่อมโยงกับพิธีกรรมที่รู้จักกันดี กลุ่มผู้สูงอายุก็จะบอกต่อๆ กัน เกิดการรวมตัวกันออกกำลังกายด้วยไม้พลอง การออกกำลังกายด้วยท่ายืดเหยียดฤาษีดัดตนเพื่อบรรเทาอาการ ปวดเมื่อย การทำสมุนไพรประคบร่วมกัน และยังร่วมกันทำกิจกรรมจิตอาสา  เช่น ปลูกต้นมะพร้าว ทำความสะอาดมัสยิดสัปดาห์ละครั้ง และปัจจุบันนี้กิจกรรมที่ว่าช่วยทำให้กลุ่มผู้หญิง ไปละหมาดที่มัสยิดมีจำนวนมากขึ้นกว่าเดิม"

ไพศาล วารีศรี ผู้สูงอายุวัย 69 ปี สมาชิกและที่ปรึกษาชมรมผู้สูงอายุ  กล่าวว่า หลักคิดการละหมาดคือการให้รู้จักเวลาและหน้าที่ เรื่องนี้เป็นข้อปฏิบัติทางศาสนา ที่สามารถเชื่อมโยงกับกับ เรื่องการดูแลสุขภาพได้ โดยผู้ที่ละหมาดจะต้องทำความสะอาดร่างกายก่อน  และระหว่างที่ปฏิบัตินั้น ท่าทางแต่ ละท่า ตั้งแต่ยืน นั่งคุกเข่า ก้ม ถ้าตั้งใจทำ ให้ดีล้วนเป็นการยืดเหยียดออกกำลังกายทั้งสิ้น เมื่อการละหมาดถูกเชื่อมโยงกับสุขภาพแล้ว จากนั้นเราก็ค่อยๆ เสริมความรู้ด้านโภชนาการเข้าไปด้วย เช่น การรณรงค์กินปลาให้มากกว่าเนื้อสัตว์อื่นๆ การกินผัก การเล่นกีฬา และเคลื่อนไหวด้วยการเดินไปมัสยิดเมื่อมีกิจกรรมชุมชน

"ตามความเชื่อทางศาสนา การละหมาด 40 จะทำให้ได้บุญกุศลมาก และปกติมุสลิมก็จะละหมาดวันละ 5 ครั้งอยู่แล้ว แต่ที่ผ่านมาก็เป็นการทำส่วนบุคคล ดังนั้นการเชิญชวนมาละหมาดร่วมกันในมัสยิด 8 วันติดต่อกัน ทำให้สมาชิกชุมชนได้ออกมาพบปะและ รู้จักกันมากขึ้น และเราใช้โอกาสนี้มา ออกกำลังกายร่วมกัน เชื่อมโยงว่า การละหมาดก็ไม่ต่างจากออกกำลังกาย เพราะจะเห็นว่าแต่ละท่าของการละหมาดมีการยืด-เหยียด-ก้ม การนั่งคุกเข่า  การก้มหน้าผากถึงพื้น ถ้าเป็นคนอ้วน จะทำไม่ได้ ฉะนั้นจะต้องรักษาสุขภาพและออกกำลังกายสม่ำเสมอ"

เยาวภา อินทแย้ม ผู้อำนวยการ รพ.สต.คลองเคียน กล่าวว่า ไม่ว่าชมรมผู้สูงอายุจะทำกิจกรรมใดด้านสุขภาพโรงพยาบาลมีบทบาทในการสนับสนุนด้านวิชาการ เพื่อเชื่อมโยงกิจกรรมให้เป็นประโยชน์มากขึ้น สร้างความมั่นใจให้ผู้สูงอายุว่ากิจกรรมที่ดำเนินมีผลต่อสุขภาพของผู้สูงอายุ และจากการเกิดแกนนำชมรมผู้สูงอายุ จะพบว่าคนในชุมชนเข้าใจการเสริมสร้างสุขภาพ ผู้สูงอายุมากขึ้น สมาชิกผู้สูงอายุเกิด ความพึงพอใจและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมด้านสุขภาพอย่างเหมาะสม  ทั้งด้านอาหารและการออกกำลังกาย

ทั้งนี้ชมรมผู้สูงอายุบ้านคลองเคียน ทำงานด้วยความความใกล้ชิดกับผู้สูงอายุ ตามแนวคิด "น้องดูแลพี่" โดยสมาชิกผู้ที่อาวุโสน้อยกว่าช่วยดูแลผู้ที่อาวุโสมากกว่า มีอาสาสมัครสาธารณสุข ช่วยเหลือดูแลและชักชวนผู้สูงอายุออกมาร่วมทำกิจกรรมเพื่อสุขภาพด้วยกัน ขณะเดียวกันมีเครือข่ายให้การสนับสนุนเช่นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ประจำตำบล ผู้นำชุมชน ผู้นำศาสนา องค์การบริหารส่วนตำบล

ทั้งหมดเป็นรูปเป็นร่างขึ้น เกิดกิจกรรมที่ให้สมาชิกพบปะกัน ด้วยการ นำวิถีชีวิตที่ทุกคนรู้จักดีอย่างการละหมาดเป็นจุดเริ่มต้น