ฟุตบอลโลก สนุก มันส์ พนันไม่ต้อง
ที่มา : หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ
ภาพประกอบจากแฟ้มภาพ
วันเดียวที่เกมบนสนามเริ่มต้น ก็อาจเป็นวันเดียวของการเริ่มต้นเข้าสู่วงจรแห่งความมอมเมาโดย "การพนัน" สำหรับบางคน "ฟุตบอล" คือ "กีฬา" ที่เปรียบเสมือนยาวิเศษ หากแต่กับบางคน "ฟุตบอล" คือ "เกม" ที่กลายเป็นจุดเริ่มของ หนทางแห่งอบายมุข ซึ่งสร้างความสูญเสีย ทั้งด้านทรัพย์สินและสุขภาพ ไปจนถึงอนาคต ที่ดีได้ ดังนั้นจึงขึ้นอยู่ที่ว่าเราจะเรียนรู้เท่าทัน เกมโกงของการพนันมากน้อยแค่ไหน
สูญเสียกันไปเท่าไหร่
หลายปีมานี้ นับตั้งแต่คนไทยรู้จักกับการพนันบอล ก็ส่งผลทำให้ประเทศไทยต้อง
สูญเสียทรัพยากร ทั้งในด้านคนที่เป็นอนาคต เงินทอง เศรษฐกิจ ครอบครัว ไปจนถึงสุขภาพจิต ที่ผ่านมาแม้หลายหน่วยงานที่ตระหนักถึงปัญหาดังกล่าวจะพยายามร่วมกันรณรงค์ เพื่อดึงคนไทยออกจากโต๊ะพนันบอลที่กำลังแพร่หลายในทุกหย่อมหญ้า แต่ก็ดูเหมือนว่าการพนันบอลจะยิ่งคืบคลานเข้าใกล้กลุ่มเป้าหมายรุ่นใหม่ที่เป็นเด็กและเยาวชนมากขึ้นทุกที
ดร.สุปรีดา อดุลยานนท์ ผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ให้ข้อมูลว่า สำหรับตัวเลขที่ได้จากการสำรวจสถานการณ์ พฤติกรรม และ ผลกระทบการพนันในประเทศไทย ปี 2560 โดยคณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร่วมกับ ศูนย์วิจัยเพื่อการพัฒนาสังคมและธุรกิจ (SAB) พบว่า คนไทยร้อยละ 75.2 หรือเกือบ 40 ล้านคน เคยเล่นพนัน มีจำนวนผู้เล่นพนันฟุตบอล ในประเทศไทยสูงถึงราว 2.5 ล้านคน มีเยาวชนอายุ 15-25 ปี กว่า 6 แสนคน โดยมีนักพนันหน้าใหม่ที่เริ่มเล่นพนันครั้งแรก กว่า 1.1 แสนคน มีวงเงินหมุนเวียนในตลาด การพนันประเภทนี้สูงถึง 140,016 ล้านบาท
นอกจากนี้ การพนันยังกำลังคืบคลานสู่กลุ่มเป้าหมายรุ่นเยาว์มากขึ้น โดยจาก ผลการสำรวจนักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้น ม.1 ถึง ม.3 ปี 2561 ยังพบว่า เด็กร้อยละ 91.8 รู้จักเล่นพนัน ทั้งจากคนในครอบครัว คนในชุมชน และญาติ ในจำนวนนี้มากกว่า 1 ใน 4 บอกว่ารู้สึกอยากเล่นพนันเมื่อเห็นผู้ใหญ่เล่น ส่วนในโลกโซเชียล เด็กร้อยละ 72.1 เคยพบเห็นโฆษณาเชิญชวนให้เล่นพนัน ในจำนวนนี้ร้อยละ 14.6 ตามไปเล่นพนันตามช่องทางที่เชิญชวน จึงไม่ใช่เรื่อง น่าแปลกใจที่เด็กมากถึงร้อยละ 51.8 เคยเล่นการพนันโดยใช้เงินเดิมพัน โดยการพนันที่ใช้เงินเดิมพันมากที่สุด 3 อันดับแรกคือ พนันออนไลน์ พนันบอลกินเงิน และพนันกีฬาอื่นๆ
นอกจากนี้ ในการสำรวจของ สสส. พบว่าการพนันออนไลน์ที่เด็กและวัยรุ่นนิยมเล่น สูงสุดคือ การทายผลฟุตบอลออนไลน์ซึ่งในรอบ 1 ปี ระหว่าง ปี 2558 – 2559 มีเว็บไซต์เล่นพนันออนไลน์มากถึง 213,000 เว็บไซต์
"บอลโลก" เกมแข่งขันหรือ พนันขันต่อ
เมื่อตัวเลขสถิติแต่ละตัวน่าวิตกสูงขนาดนี้ ทำให้ช่วงเริ่มต้นเทศกาลบอลโลก 2018 (World Cup 2018) ที่ประเทศรัสเซีย ซึ่งกำลังมีขึ้นตั้งแต่วันนี้ จนถึง 15 กรกฎาคม 2561 ทางกระทรวงการ
พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ (พม.) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริม สุขภาพ (สสส.) สภาเด็กและเยาวชน แห่งประเทศไทย มูลนิธิรณรงค์หยุดพนัน SF World Cinema และศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์ จึงเกิดไอเดียที่จะกระตุ้นความตระหนักถึงความรุนแรงของปัญหา และส่งเสริมการรู้เท่าทันผลกระทบจากการเล่นพนัน สร้างภูมิคุ้มกันและ สภาพแวดล้อมปกป้องเด็กและเยาวชน โดยได้จับมือกันร่วมจัดทำโครงการประกวดผลิตสื่อรณรงค์ประเด็นการพนันในช่วงการแข่งขันฟุตบอลโลก 2018 ขึ้น โดยเยาวชนผู้ผลิตภาพยนตร์สั้น 5 เรื่องที่ได้รับรางวัล ได้แก่ ผลงานเรื่อง "เสี่ยง" จากทีม Nitedkaset film สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง
ผลงานเรื่อง "จุดจบเดียวกัน In The End" จากทีม ฤดูสน โรงเรียนขุมยวมวิทยา จ.แม่ฮ่องสอน ผลงานเรื่อง"คู่ตรงข้าม จากทีม BUCA คณะนิเทศศาสตร์มหาวิทยาลัยกรุงเทพ" ผลงานเรื่อง "SBALL BET" จากทีมสมาพันธ์เด็กและเยาวชนจังหวัดศรีสะเกษ และ ผลงานเรื่อง "Cycphuket" จากทีมสภาเด็กและเยาวชนจังหวัดภูเก็ต ซึ่งทางโครงการจะออนแอร์ผ่านสื่อต่างๆ ตลอดช่วงเทศกาลแข่งขันฟุตบอลโลกนี้
ปรเมธี วิมลศิริ ปลัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ซึ่งเป็นประธานมอบโล่ให้กับเยาวชนผู้ผลิตภาพยนตร์สั้นทั้ง 5 ทีม ได้เอ่ยถึงปัญหาดังกล่าวว่าเป็นเรื่องที่ทั้ง มีความสำคัญและความเร่งด่วน เพราะมีผลต่ออนาคตของชาติโดยคาดว่าในช่วงเทศกาลแข่งขันฟุตบอลโลกกำลังเป็นอีเวนท์ใหญ่ที่หลายคนรอคอย และยังเป็นช่วงเวลาที่การพนันฟุตบอลออนไลน์จะเข้ามามีผลกระทบต่อเด็กและเยาวชนในประเทศไทยมากที่สุด เนื่องจากเด็กและเยาวชนในปัจจุบันสามารถเข้าถึงสื่อโซเซียลมีเดียได้ตลอดเวลาผ่านอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ จึงต้องการสื่อสาร ให้เด็กและเยาวชนเกิดความตระหนัก รู้เท่าทัน ไม่ตกเป็นเหยื่อของการพนันฟุตบอลออนไลน์ในช่วงฟุตบอลโลก
การพนันกำลังอยู่ในมือทุกคน
พงศ์ภัค มงคลชัยพาณิชย์ (เจมส์) ตัวแทนจากทีม NEWFOLDERstudio ของสมาพันธ์เด็กและเยาวชนจังหวัดศรีสะเกษ เล่าแนวคิดผลงาน SBALLBET ของ พวกเขาว่า ที่มาของเรื่องเริ่มจากการทำ การบ้าน ศึกษาพฤติกรรมคนเล่นพนันบอล จนพบว่ามีเด็กนักเรียนระดับมัธยมเริ่ม เข้ามาในวงจรนี้มากขึ้น
"จากที่เราเห็น การพนันโดยเฉพาะพนันบอลมันเข้ามาใกล้เยาวชนมากขึ้น ยิ่งเมื่อเราหาข้อมูลเชิงลึก ก็ยิ่งพบว่าปัจจัยสำคัญคือเด็กในวัยนี้จะเชื่อเพื่อนมากกว่าพ่อแม่ผู้ปกครองหรือครูอาจารย์ เวลาที่เพื่อนหรือรุ่นพี่เป็นคนชักชวนเด็กให้ลอง โดยเฉพาะปัจจุบันการพนันบอลเข้าถึงง่ายมาก เดี๋ยวนี้เขาไม่ต้องไปที่โต๊ะรับพนัน แต่สามารถ เล่นผ่านมือถือหรือเล่นออนไลน์ก็ได้แล้ว เรียกได้ว่าทุกวันนี้การพนันกำลังอยู่ในมือทุกคน"
ทีมงานจึงจำลองเหตุการณ์ดังกล่าวเพื่อสะท้อนให้เห็นถึงที่มาของปัญหาและผลลัพธ์จากการเล่นพนันบอล ที่สุดท้าย ต้องเป็นหนี้สิน บางรายอาจต้องไปกู้ยืม และเกือบเอาชีวิตไม่รอดจากเจ้าหนี้ เมื่อไม่สามารถหาเงินมาใช้หนี้ได้
"ส่วนชื่อ SBALLBET เราเอามาจากชื่อเว็บรับพนันบอลออนไลน์ รวมถึงตัวแสดงหลักก็ชื่อบอล และเป็นนักฟุตบอล เราเลยตั้งชื่อนี้ขึ้นมาเพื่อให้พ้องกัน ในเนื้อเรื่องนอกจากเราจะชี้ให้เห็นสิ่งที่เขาต้องเจอ เรายังให้ข้อคิดว่า สุดท้ายเมื่อมีปัญหาคนที่จะช่วยเหลือหรือแก้ปัญหาให้กับเขาได้ก็ไม่พ้นพ่อแม่และเห็นความรักหวังดีของคนในครอบครัว แต่เพื่อนที่เขาให้ความสำคัญนั้นไม่ได้ช่วยอะไรเลย"
นอกจากนี้ในฐานะสมาพันธ์เด็กและเยาวชนจังหวัดศรีสะเกษ ในการรณรงค์พวกเขาไม่ได้จบแค่ภาพยนตร์ หากยังมีการขับเคลื่อนในระดับพื้นที่
"ทางสภาเยาวชนศรีสะเกษ จะมีกิจกรรมที่เรียกว่า "ดื่มนมชมบอล" เป็นกิจกรรมที่เกิดจากแนวคิดที่เรามองในการส่งเสริมสุขภาพเชิงบวก คือเราเชื่อว่าคน ที่ชอบดูบอล บางครั้งก็อยากแค่ไป เชียร์บอลกับเพื่อนๆ หรือนอกบ้าน เพราะอยากได้ความสนุก แต่จริงๆ แล้ว เขาอาจไม่ได้อยากไปร้านที่ขายเหล้าเบียร์ ไม่อยากดื่มแอลกอฮอล์ หรือได้รับควันบุหรี่ ซึ่งตรงนี้จะเป็นพื้นที่ส่งเสริมการลดแอลกอฮอล์และบุหรี่ โดยจะมีการ ถ่ายทอดบอลให้คนมาดูร่วมกัน"
โดยทางทีมงานได้ขอความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยในพื้นที่ ก่อนจะขยายผลสู่ ร้านค้าในละแวกใกล้สถานศึกษา ในชุมชน ซึ่งปีนี้ยังได้เพิ่มกิจกรรมเรียกความสนใจมากขึ้นด้วยการจัดคอนเสิร์ต และกิจกรรมประกวดในช่วงเวลาที่มีการแข่งขันฟุตบอลโลก 2018 นี้
ส่วนผลงานของทีม BUCA จากมหาวิทยาลัยกรุงเทพ อีกหนึ่งทีมที่ได้รางวัล นฤมล กูสนั่น (จีน่า) ตัวแทนทีมช่วยอธิบายเรื่องราวของ "คู่ตรงข้าม" ว่า เป็นการนำแนวคิดเรื่องอิทธิพลของเทคโนโลยีดิจิทัลและโลกออนไลน์มา สอดแทรก เพื่อชี้ให้เห็นว่า โลกออนไลน์ ในยุคนี้สามารถเข้าถึงตัววัยรุ่นง่ายมาก รวมทั้งการพนัน พร้อมทั้งการนำเสนอจะสะท้อนถึงจุดจบของชีวิตการเป็นนักพนัน โดยไม่เน้นการชี้นำ แต่ให้คิดตาม
จีน่าเชื่อว่าสื่อทั้งห้าเรื่องถ้ามีการเผยแพร่น่าจะเป็นแรงผลักดันเยาวชนได้ดี เพราะคนที่ทำคือเยาวชนทั้งหมด ซึ่งด้วยความเป็นวัยเดียวกันทำให้น่าจะมีความเข้าใจและสื่อสารความคิดที่เข้าใจตรงกันได้
แค่มีเงินหลักร้อยก็เล่นได้แล้ว
"ตอนแรกที่ทราบข่าวโครงการนี้จากอาจารย์ ทุกคนก็ไม่มีใครว่าง เพราะที่มหาวิทยาลัยกำลังมีการสอบ แต่เราก็มองว่ามันน่าสนใจและเป็นโอกาสที่ดี จึงไปรวบรวมน้องๆ ปี 3 ให้มาช่วย หลังจากฟอร์มทีมปัญหาต่อมาคือเรามาคิดว่าควรทำเรื่องอะไรดี เพราะการทำเรื่องนี้ไม่ง่าย" แบงค์ พัฒนพงศ์ ประภาศรี ตัวแทนทีม Nitedkaset Film จากสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง เจ้าของผลงานเรื่อง "เสี่ยง" บอกเล่า
"คือเรามองว่าหากเรานำเสนอเกี่ยวกับการพนัน ในมุมหนึ่งมันก็คือข้อเตือนใจ แต่อีกมุมเราจะถ่ายทอดออกไปอย่างไรไม่ให้ คนคิดว่าเป็นแนะนำหรือชี้โพรงให้กระรอกหรือไม่ แต่อย่างแรกที่มองคือวงจรนี้ เติบโต อย่างรวดเร็วมาก เพราะการเติบโตของโลกออนไลน์ และส่วนใหญ่เกิดจากการที่เพื่อนชักชวน แต่เพื่อนก็จะพยายามโน้มน้าว โดยพูดแต่เรื่องดีๆ ของการพนัน แต่จะบอกเรื่องที่ไม่มีเพื่อนคนไหนที่จะมาพูดถึง โดยเราทำหน้าที่นำเสนอเรื่องอีกมุมที่เยาวชนหลายคนอาจไม่รู้หรือไม่เคยมีใครบอกเขานั่นเอง"
ที่สำคัญเนื้อหาพยายามสะท้อนให้เห็นว่าการลองเล่นพนันเพียง 1 ครั้งเท่านั้น ก็ส่งผล ต่อชีวิตคนๆ หนึ่งอย่างคาดไม่ถึง โดยแบงค์เชื่อว่าสื่อออนไลน์มีผลต่อการจูงใจให้เด็กและเยาวชนเริ่มเล่นการพนันมากขึ้น
"ทุกวันนี้เวลาเราเข้าเว็บไซต์อะไร เราจะเห็นโฆษณาพวกนี้ผ่านหูผ่านตาตลอด เท่าที่ผมรีเสิร์ชมาจากคนรอบตัว ทำให้รู้ว่าเดี๋ยวนี้การพนันมันเข้าถึงง่ายมาก แค่มีเงินหลักร้อยกับเลขบัญชีก็เล่นได้แล้ว ถามว่าคนเราติดการพนันหรอ ผมว่ามันไม่ได้ติด แต่เคยตัว เพราะมันง่ายนี่แหละ"
ขณะเดียวกัน สื่อดีๆ ก็มีประโยชน์ หากนำมาเป็นเครื่องมือในการสื่อสารทำความเข้าใจ ชี้ให้เห็นภัยและโทษ ซึ่งอีกด้านหนึ่งการมีสื่อรณรงค์อาจช่วยได้ อาจไม่ใช่กับกลุ่มคนที่เข้าไปยุ่งอยู่แล้ว แต่อย่างน้อยก็น่าจะมีผลกับกลุ่มว่าที่นักเล่นหน้าใหม่ ที่ยังไม่ได้เริ่ม ซึ่งหนังทั้ง 5 เรื่อง อาจทำให้เขาหยุดคิดมากขึ้นก่อนจะถลำลงไป"แบงค์เอ่ยทิ้งท้าย
สำหรับหนังสั้นรณรงค์ 5 เรื่อง สามารถชมได้โดยสแกน QR CODE
