บางกอกน้อย-บางกอกใหญ่ จัดลอยกระทงพื้นที่สร้างสรรค์
“งานลอยกระทงปีนี้ดึงคนต้นแบบเลิกเหล้า ที่เป็นผลจากการรณรงค์งดเหล้ามาขึ้นเวทีเสวนาให้แง่คิด เรียกว่าเป็นเรื่องเล่าจากคนงดเหล้า ทั้งคนงดเหล้าเข้าพรรษาปีนี้ ที่เพิ่งออกพรรษามาหมาดๆ จะงดต่อเทศกาลกฐิน ผู้ได้รับผลกระทบจากการดื่ม เจ็บป่วยจนถึงขั้นเกือบเสียชีวิต แต่ก็มาเปลี่ยนเลิกเหล้าเพราะครอบครัว บวกกับแพทย์สั่งเข้ม อีกกลุ่มเป็นนักดื่มที่เลิกเหล้าได้ระยะหนึ่ง เคยติดเพราะครอบครัวแตกแยก เสียการงาน ชีวิตตกต่ำ วันนี้ขอเลิก แต่เรื่องจากประสบการณ์จริงที่ต้องฟังและถือเป็นวิทยาทานแก่สังคม”
งานลอยกระทง ภายใต้สโลแกน “พื้นที่สร้างสรรค์ฝันชาวบางกอก” ในวัดโพธิ์เรียง แขวงบ้านช่างหล่อ เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ ซึ่งมีคลองมอญ คลองสาขาของคลองบางกอกน้อยไหลผ่าน ที่เครือข่ายเกสรชุมชนเขตบางกอกน้อยและบางกอกใหญ่ร่วมกันเปิดพื้นที่สร้าง สรรค์ในวันลอยกระทง 17 พฤศจิกายนนี้เป็นปีแรก เชื่อว่าใครได้ฟังแนวความคิดการจัดงานแล้วจะต้องอยากไปเห็นให้ได้
เป็นเรื่องน่าทึ่ง ที่การลอยกระทงใช้กระทงทำจากกาบมะพร้าวให้ลอย โดยชาวชุมชนวัดโพธิ์เรียงเรียกชื่อว่า “เรือกระทงกาบมะพร้าว” มีการแข่งขันทำเรือกระทงกาบมะพร้าวที่น่ารักของครอบครัวตามภูมิปัญญา ซึ่งถือเป็นวิถีชุมชนวัฒนธรรมดั้งเดิมของชุมชนในย่านนี้ ในอดีตเป็นสวนมะพร้าว สวนผลไม้ ทำของกินจากมะพร้าว ตามบ้านจึงมีกาบมะพร้าวอยู่มาก เมื่อถึงคืนวันเพ็ญเดือน 12 จึงเกิดความคิดประดิษฐ์กระทงจากกาบมะพร้าวผสมไม้ไผ่และไม้ระกำทำเป็นรูปทรงเรืออีโปง แล้วให้คนในหมู่บ้านมาลอยกระทงกันริมฝั่งคลอง เพื่อเป็นการขอขมาพระแม่คงคาและลอยทุกข์โศกโรคภัยให้พ้นจากตัวเองและครอบครัว แต่นานวันเข้าภูมิปัญญาเรือกระทงกาบมะพร้าวค่อยๆ เลือนหาย เพราะมีกระทงรูปแบบใหม่มาแทนที่ งานลอยกระทงครั้งนี้แม้ไม่ยิ่งใหญ่แต่มองเห็นสัญญาณดีๆ ในการสืบสานวัฒนธรรมในอดีต
นอกจากไฮไลต์เรือกระทงกาบมะพร้าวหนึ่งเดียวในพื้นที่กรุงเทพฯ แล้ว รูปแบบของกิจกรรมในงานยังเปิดพื้นที่สร้างสรรค์ ทำงานกับภาคีเครือข่ายบ้าน วัด โรงเรียน ที่สำคัญเปิดโอกาสให้เด็กและเยาวชนในพื้นที่เข้ามามีส่วนร่วมผลักดันให้งานดังกล่าวเป็นพื้นที่ต้นแบบอย่างเป็นรูปธรรมที่สุด
สุรนาถ แป้นประเสิรฐ ผู้ประสานงานเครือข่ายเกสรชุมชนเขตบางกอกน้อย ฉายภาพงานสร้างสรรค์ครั้งสำคัญด้วยความภูมิใจว่า ลอยกระทงพื้นที่สร้างสรรค์ฝันชาวบางกอก เกิดจากองค์ประกอบ 3 ส. ทั้งสร้างสรรค์ ส่วนร่วม และสื่อสารได้ มันไม่ใช่งานสาธิตหรือจัดแสดงวัฒนธรรม แต่ผู้เข้าร่วมงานสามารถมีส่วนร่วมกับทุกกิจกรรมสร้างสรรค์ อย่างการประดิษฐ์เรือกระทงกาบมะพร้าวถือเป็นหนึ่งเดียวในกรุงเทพฯ สืบทอดกันมาเป็น 100 ปี ปัจจุบันเหลือคนในชุมชนที่ทำได้ 3 คน ที่ผ่านมาเครือข่ายได้ชวนเยาวชนมาสืบสาน โดยให้เจ้าของภูมิปัญญาถ่ายทอดการสร้างเรือกระทง ให้ทุกคนมีความสุข และในวันลอยกระทงที่จะถึงนี้ให้เด็กมีส่วนร่วมถ่ายทอดให้ความรู้กับคนที่มาเที่ยวงาน หรือมีการแสดงสิงโตจากกลุ่มเยาวชนที่เราทำกระบวนการกับเขา เพื่อใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ แล้วก็ลดปัจจัยเสี่ยงเรื่องเหล้า บุหรี่ ติดเกม และยาเสพติด ในที่สุดก่อเกิดคณะสิงโตของชุมชนขึ้นมา งานนี้มาโชว์กันอย่างสนุกสนาน
เป็นที่รู้กันดีว่า ชุมชนวัดโพธิ์เรียงมีงานรณรงค์ขับเคลื่อน ลด ละ เลิกแอลกอฮอล์มาตลอด ประสบผลสำเร็จกับเรื่องงดเหล้าเข้าพรรษา งานลอยกระทงพื้นที่สร้างสรรค์ครั้งแรกนี้ก็เปิดเวทีเสวนาหัวข้อ “เรื่องเล่าจากคนงดเหล้า” ด้วย สุรนาถบอกว่า เวทีคนในชุมชนที่ร่วมงดเหล้าเข้าพรรษาในพื้นที่ทำงานเพิ่มขึ้นทุกปี เกิดสัญญาใจต่อกัน ยิ่งกว่านั้นยังขยายไปสู่กลุ่มคนดื่มหนัก ก็ไม่คาดคิดว่าจะมาร่วมลด ละ เลิกด้วย แต่สุดท้ายก็สำเร็จ จากการให้เด็กเยาวชนลูกหลานมารณรงค์ขอร้องให้พ่อแม่เลิกเหล้า เห็นผล
“งานลอยกระทงปีนี้ดึงคนต้นแบบเลิกเหล้า ที่เป็นผลจากการรณรงค์งดเหล้ามาขึ้นเวทีเสวนาให้แง่คิด เรียกว่าเป็นเรื่องเล่าจากคนงดเหล้า ทั้งคนงดเหล้าเข้าพรรษาปีนี้ ที่เพิ่งออกพรรษามาหมาดๆ จะงดต่อเทศกาลกฐิน ผู้ได้รับผลกระทบจากการดื่ม เจ็บป่วยจนถึงขั้นเกือบเสียชีวิต แต่ก็มาเปลี่ยนเลิกเหล้าเพราะครอบครัว บวกกับแพทย์สั่งเข้ม อีกกลุ่มเป็นนักดื่มที่เลิกเหล้าได้ระยะหนึ่ง เคยติดเพราะครอบครัวแตกแยก เสียการงาน ชีวิตตกต่ำ วันนี้ขอเลิก แต่เรื่องจากประสบการณ์จริงที่ต้องฟังและถือเป็นวิทยาทานแก่สังคม” แกนนำของชุมชนเขตบางกอกน้อยกล่าวด้วยความตั้งใจ
เมื่อกิจกรรมสร้างสรรค์ที่จะเกิดขึ้นในวันเพ็ญเดือน 12 นี้ เยาวชนได้มีส่วนร่วมแทบทั้งหมด จึงเป็นการดึงเยาวชนจากพฤติกรรมเสี่ยง ทั้งเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ การมีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควรในคืนลอยกระทง ที่เป็นอีกงานประเพณีที่เคยพบว่าเยาวชนเสียตัว เกิดทะเลาะวิวาท หรืออุบัติเหตุตามท้องถนนจากเมาแล้วขับ อันเป็นผลพวงของการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เขายืนยันว่าหากนำกลุ่มเยาวชนมาร่วมกิจกรรมสร้างสรรค์ดีๆ และสร้างความผูกพันกับวัฒนธรรมชุมชน จะลดปัญหาในสังคมได้มหาศาล
แล้วในงานยังมีพิธีสงฆ์ก่อนลอยกระทงร่วมกัน ได้นิมนต์พระมาสวดนพเคราะห์เพื่อปลดทุกข์ปลดโศกให้คนในหมู่บ้าน ครอบครัว รวมถึง
เป็นสัญญาใจ ลด ละ เลิกเหล้า บวกกับทางมูลนิธิหญิงชายก้าวไกลมาตั้งศูนย์รับเรื่องราวร้องทุกข์จากความรุนแรง เพื่อรับเรื่องและให้ข้อมูลความรู้ เราคิดอะไรรอบด้าน อยากให้คนเข้าถึงข้อมูลมากที่สุด อีกเครือข่ายเป็นกลุ่มร้านค้าในชุมชนที่ร่วมปฏิบัติตาม พ.ร.บ.ควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์อย่างเข้มงวด ไม่ขายเหล้าให้เด็กและเยาวชน งานลอยกระทงปีนี้ก็ร่วมตัดสินประกวดวาดภาพและมอบรางวัลเล็กๆ น้อยๆ แก่เด็ก เราไม่ละเลยเครือข่ายต่างๆ
ทว่า สำหรับเป้าหมายสูงสุดของการเปิดพื้นที่สร้างสรรค์ฝันชาวบางกอกในวันลอยกระทงนั้น สุรนาถเผยความคาดหวังที่อยู่ในใจลึกๆ ที่เครือข่ายฝันไว้ว่าจะเป็นพื้นที่สร้างสรรค์ต้นแบบ เป็นตัวอย่างให้ชุมชนอื่นๆ ในกรุงเทพฯ ลุกขึ้นมาจัดกิจกรรมยึดหลัก 3 ส. ที่กล่าวไว้ข้างต้น เป็นกิจกรรมที่ประยุกต์จากพื้นฐานชุมชน สืบสานวัฒนธรรม และปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมที่ดีงามให้กับเยาวชน
“พื้นที่สร้างสรรค์ต้องไม่ใช่แค่พื้นที่ปลอดเหล้า แต่ต้องเป็นพื้นที่สร้างสรรค์ที่คนในชุมชน ตลอดจนครอบครัวเข้ามาทำกิจกรรมร่วมกัน ได้รับรู้พุฒิปัญญา เรียนรู้และพัฒนาทักษะชีวิต รวมถึงเป็นพื้นที่ปลอดภัยอย่างแท้จริง ถึงแม้จะเป็นพื้นที่เล็กๆ แต่น่ารักและสร้างสรรค์ด้วย ที่ต้องไม่ลืม บ้าน วัด โรงเรียน ต้องเดินก้าวไปข้างหน้าพร้อมหนุนและเสริมกันอย่างต่อเนื่อง” ผู้ประสานงานเครือข่ายเกสรชุมชนเขตบางกอกน้อยฝากในตอนท้าย พร้อมเชิญชวนเที่ยวงานลอยกระทงวัดโพธิ์เรียง เขตบางกอกน้อย
วันอาทิตย์ที่ 17 พฤศจิกายนนี้ ตั้งแต่เวลา 15.00 น.เป็นต้นไป กิจกรรมสร้างสรรค์เพียบ งานนี้เที่ยงของวันลอยกระทง ชมรมจักรยานวัดโพธิ์เรียงจะปั่นรณรงค์ลอยกระทงปลอดเหล้าและรักษาประเพณีไทยที่ดีงามตามเส้นทางปิ่นเกล้า พระราม 8 แล้วเข้าสู่ถนนจรัญสนิทวงศ์ สิ้นสุดที่วัดโพธิ์เรียง
ที่มา: หนังสือพิมพ์ไทยโพสต์
ภาพประกอบโดย สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน
