“ธูปฤาษี” พืชไร้ค่าที่ช่วยบำบัดน้ำเสีย

ลดความเป็นด่างและเพิ่มคุณภาพของน้ำให้ดีขึ้น

“ธูปฤาษี” พืชไร้ค่าที่ช่วยบำบัดน้ำเสีย 

ต้นไม้ ต้นหญ้าหรือวัชพืชที่ขึ้นตามที่รกร้างต่างๆ หลายคนอาจมองว่ามันไม่มีประโยชน์ ไร้ค่า แถมยิ่งทำให้ดูรกร้างอีกด้วย แต่จะมีสักกี่คน ที่รู้ว่าสิ่งไร้ค่าเหล่านั้น บางชนิดมีประโยชน์มากมาย… 

 

หากใครเคยสังเกตเห็นบริเวณสองข้างทาง โดยเฉพาะในที่ที่เป็นหนองน้ำว่างเปล่า คงคุ้นเคยกับต้นไม้ชนิดหนึ่งที่มีลักษณะคล้ายๆ กับธูปขนาดใหญ่ ที่แย่งกันขึ้นจนสูงท่วมหัว นั่นคือ ต้นธูปฤาษีที่หลายคนอาจมองว่าเป็นวัชพืชที่ขยายพันธุ์อย่างรวดเร็ว และเจริญเติบโตแย่งพื้นที่ทำกิน หรือขวางทางการสัญจรทางน้ำ และอาจเป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ร้ายนานาชนิด แต่มันกลับมีประโยชน์ต่อเรา

 

ต้นธูปฤาษีนั้น เป็นไม้ล้มลุก ที่มีลักษณะเป็นเหง้ากลม แทงหน่อขึ้นเป็นระยะสั้น ๆ แผ่นใบด้านบนโค้งเล็กน้อย ส่วนด้านล่างแบน  ดอกมีจำนวนมาก ติดกันแน่น สีน้ำตาล ลักษณะคล้ายรูปดอกใหญ่ก้านช่อดอกกลม แข็ง ดอกแยกเพศ ดอกแก่จะแตกเห็นเป็นขนขาวฟู ผลเล็กมาก

 

ประโยชน์ของธูปฤาษีมีอยู่มากมาย ไม่ว่าจะนำใบมาทำเป็นเครื่องจักสาน เช่น เสื่อ ตะกร้า และทำเชือก ดอกแก่จัดมีขนเป็นปุยนุ่น คล้ายปุยนุ่นก็ใช้แทนนุ่นได้ ส่วนยอดอ่อนและแป้งที่ได้จากลำต้นใต้ดินและรากสามารถทานได้ เนื่องจากธูปฤาษีมีโปรตีนและคาร์โบไฮเดรตที่ค่อนข้างสูง

 

และที่เป็นประโยชน์อย่างยิ่ง ก็คือต้นธูปฤาษี สามารถช่วยเราบำบัดน้ำเสียได้  จากโครงการวิจัยเกี่ยวกับ การบำบัดน้ำเสียจากโรงงานฟอกย้อมด้วยต้นธูปฤาษี  ของ น.ส.สุมล นิลรัตน์นิศากร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าวิทยาเขตธนบุรี นักศึกษาปริญญาเอกจากบัณฑิตวิทยาลัยร่วมด้านพลังงานและสิ่งแวดล้อมและโครงการปริญญาเอกกาญจนาภิเษก (คปก.) ที่ค้นพบว่า ต้นธูปฤาษี เป็นพืชที่สามารถเจริญเติบโตได้ดี แม้อาศัยอยู่ในแหล่งที่มีน้ำเน่าเสีย ตามชุมชนหรือตามบริเวณแหล่งน้ำหน้าโรงงาน ที่มีปัญหาเรื่องค่าความเป็นด่างสูงและมีลักษณะสีที่บ่งบอกถึงน้ำเสีย ซึ่งสีเหล่านี้จะมีความเป็นพิษต่อสิ่งมีชีวิตในแหล่งน้ำ ไม่ว่าจะเป็นพืชและสัตว์ จากการทดลองปลูกพืชหลายชนิดในน้ำ พบว่า ต้นธูปฤาษีมีความสามารถที่จะเจริญเติบโตและสามารถทำให้น้ำเสียในบริเวณนั้นมีคุณภาพดีขึ้นได้

 

โดยทั่วไปน้ำเสียที่ปล่อยจากโรงงานฟอกย้อมจะมีความเป็นด่างสูงประมาณ 10-11 เมื่อมีการทดสอบการบำบัดน้ำเสียโดยต้นธูปฤาษี พบว่าค่าพีเอชลดลงเหลือเพียง 7-8 ซึ่งเป็นสภาพที่ใกล้ความเป็นกลางมาก นอกจากนี้ ลักษณะสีที่ไม่พึงประสงค์ที่ถูกปล่อยออกจากโรงงานหลังจากผ่านการบำบัดแล้ว จะเห็นว่า น้ำที่เคยมีสีแดงหรือสีน้ำตาลแดงจะมีลักษณะจางลง จึงสรุปได้ว่า ต้นธูปฤาษีมีศักยภาพในการลดค่าความเป็นกรดด่างของน้ำ และสามารถปรับเปลี่ยนสีของน้ำ จากสีไม่พึงประสงค์ให้จางลง และลดความเป็นพิษในน้ำได้ นอกจากนี้ ยังพบว่าธูปฤาษีมีความสามารถในการเจริญเติบโตในน้ำที่มีความเป็นเกลือสูงอีกด้วยและสามารถกำจัดไนโตรเจนจากน้ำเสียในที่ลุ่มต่อไร่ได้ถึง 400 กก. ต่อปีน.ส.สุมล กล่าว

 

อย่างไรก็ดี แม้ว่าต้นธูปฤาษีจะมีศักยภาพในการบำบัดน้ำเสียได้จริง แต่ก็ยังไม่ทราบกลไกหรือองค์ประกอบที่แน่ชัดว่า มีส่วนเกี่ยวข้องกับการดูดจับและลดความเป็นพิษของสี จึงต้องมีการศึกษาให้ลงลึกอีกต่อไปในอนาคต

 

นอกจากนี้แล้ว ยังมีพืชน้ำอีกหลายชนิดที่พบว่าสามารถช่วยบำบัดน้ำเสียได้ ไม่ว่าจะเป็น  ผักตบชวา, พุทธรักษา, กกสาน เสื่อ, แพงพวยน้ำ, สาหร่ายหางกระรอก, สันตะวา และบัวต่าง ๆ แต่ทั้งนี้ก็ต้องพิจารณาถึงพื้นที่และสภาพแวดล้อมเป็นหลัก และต้องคำนึงถึง ความสามารถในการทนต่อน้ำเสียของที่นั้นๆ เป็นสำคัญ

 

 

 

 

 

 

เขียนโดย : ณัฐภัทร ตุ้มภู่ Team Content www.thaihealth.or.th

ที่มา : หนังสือสุขสาระ

 

 

 

Update 15-09-51

 

 

Shares:
QR Code :
QR Code