‘ตายก่อนตาย’ เรียนรู้เข้าใจความตายผ่านนิทรรศการ
ที่มา : หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ
ภาพประกอบจาก สสส.
เมื่อความเชื่อที่ฝังลึกในค่านิยมว่า "ความตาย" คือสิ่งไม่มงคล จึงทำให้สังคมไทยยัง "กระดากปาก" หรือละเลย เพิกเฉยต่อการพูดถึงความตาย รวมไปจนถึงปฏิเสธและห้ามพูดถึง ความตาย แม้จะรู้ว่านี่คือสิ่งธรรมดาของชีวิตที่ต้องเกิดกับตัวเราเองทุกคน แต่ "เรื่องของความตาย" ยังกลายเป็นเรื่องที่คนส่วนใหญ่ตะขิดตะขวงใจหรือหลีกเลี่ยงที่จะเอ่ยถึง
ดูออกจะย้อนแย้งกับวลีที่คนทั่วไปมักกล่าว "เกิดแก่เจ็บตายเป็นเรื่องธรรมดา" ซึ่งเป็นอีกหนึ่งหลักธรรม คำสั่งสอนตามวิถีพุทธที่สะท้อนความเข้าใจถึงสัจธรรมชีวิตอย่างถ่องแท้
"เผชิญความตายอย่างสงบ" โครงการที่จัดขึ้นโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เครือข่ายพุทธิกา สมาคมบริบาลผู้ป่วยระยะท้าย (THAPs) และภาคีเครือข่าย จึงเป็นอีกหมุดหมาย ที่หวังจะ "เปลี่ยน" ค่านิยมใหม่ใน สังคมไทยให้หันมาเข้าใจและเรียนรู้กับวาระสุดท้ายในชีวิตด้วยความมีสติ
นอกเหนือจากการรวบรวม องค์ความรู้ กรณีศึกษาในสังคมไทย ควบคู่ไปกับการผลิตสื่อเรียนรู้ "เผชิญความตายอย่างสงบ" ยังมีการจัดเวทีสาธารณะ เพื่อสร้างระบบสังคมและวัฒนธรรมที่ตื่นรู้ เกื้อกูลความไม่ประมาท ในชีวิต และเป็นมิตรกับความตาย
ยังถูกต่อยอดมาถึง "ความตาย พูดได้" อีกโครงการที่ตอกย้ำให้ตระหนักในความตาย ด้วยการเปิดพื้นที่สนทนากับความตายทั้งต่อตนเอง และคนใกล้ตัว ในการเตรียมพร้อมสำหรับการจากไปอย่างสงบ และเพื่อการใช้ชีวิตอยู่ร่วมกันในสังคมแห่งความเอื้อเฟื้อเกื้อกูลกันเป็นอย่างดีจากวงสังคมเล็กๆ ไปสู่สังคมในวงที่กว้างขึ้น โดยใช้ประเด็นเรื่อง "ความตาย" เป็น สื่อกลางในการพูดคุยแลกเปลี่ยนกันใน ทุกมิติของชีวิตอย่างองค์รวม เพื่อไปให้ถึงจิตเดิมแท้อันเปี่ยมไปด้วยความกรุณา ของมนุษย์ทุกคน
หนึ่งในนั้นคือกิจกรรม "ตายก่อนตาย Live Exhibition" กิจกรรมล่าสุดที่ถ่ายทอดผ่านการนำเสนอนิทรรศการ "ซ้อมตาย" ที่ชวนให้คนมาเรียนรู้เรื่องการ เตรียมตัวตาย พร้อมจัดแสดงพินัยกรรมชีวิตที่บอกความต้องการต่างๆ ไว้ก่อน อำลาโลกนี้
สราวุธ เฮ้งสวัสดิ์ หรือเอ๋ นักคิด- นักเขียนเจ้าของนามปากกา "นิ้วกลม" คือเจ้าภาพผู้กล้าทดลองเตรียมตัวตาย ในครั้งนี้ เล่าว่า จากพื้นฐานที่เขาเป็นผู้ที่สนใจศึกษาเรื่องการเตรียมตัวตาย และยินดีจะเป็นตัวแทนเพื่อสื่อสารให้สังคมรับรู้ ถึงความสำคัญของการบอกความต้องการของตนเองไว้ก่อนตายให้คนรอบตัวรับรู้ และใช้ตัดสินใจก่อนที่ผู้ป่วยหรือผู้ตาย จะไม่สามารถตัดสินใจด้วยตัวเองได้
บรรยากาศของงานศพซ้อมตาย ได้ออกแบบงานตามความต้องการของนิ้วกลมทุกประการ โดยภายในงานมีการแสดง นิทรรศการตัวอย่างการเขียน 'สมุดเบาใจ' ที่เปรียบเหมือนการเขียนพินัยกรรมชีวิต แสดงความต้องการล่วงหน้าเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพช่วงท้ายและการตายดี อีกทั้งวางแผนการเตรียมตัวดูแลสุขภาพ ประเด็นต่างๆ เช่น การดูแลทางการแพทย์ในช่วงวาระสุดท้ายของชีวิตหรือกรณีที่ผู้ป่วย สื่อสารไม่ได้ การดูแลร่างกาย การแต่งตั้งผู้แทนสุขภาพ และการจัดการร่างกายและงานศพ โดยผู้ทำสมุดเบาใจจะได้รับการคุ้มครองจากกฎหมาย พรบ.สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2550 มาตรา 12 ที่ระบุว่า "บุคคลมีสิทธิ ทำหนังสือแสดงเจตนาไม่ประสงค์จะรับบริการ สาธารณสุขที่เป็นไปเพียงเพื่อยืดการตายในวาระสุดท้ายของชีวิตตนหรือเพื่อยุติการทรมานจากการเจ็บป่วยได้ โดยงานจัดขึ้น ณ วัดธาตุทอง พระอารามหลวง กรุงเทพฯ
"ท่านพุทธทาส ได้เคยให้คำสอนไว้ว่า ตาย ก่อน ตาย โดยมีความหมายว่า ให้คนเรารู้จักฝึกสังเกตสิ่งต่างๆ รอบตัวเช่น กิเลส ตัณหา ตัวตน ความเห็นแก่ตัว แล้วทำให้สิ่งเหล่านี้ตายไปจากตัวเราก่อนที่เราจะตายจริง จะเป็นการมีชีวิตอยู่ที่มีคุณภาพ และเป็นการมีชีวิตอยู่อย่างเบาใจจนถึงวันที่เราจากไป ซึ่งการจัดงานครั้งนี้หวังว่า จะเป็นตัวอย่างคนได้เข้าใจความตายมากขึ้น แล้วพร้อมที่จะเผชิญหน้ากับความตายอย่างสงบ" สราวุธ กล่าว
ด้าน เอกภพ สิทธิวรรณธนะนักจัดการความรู้ โครงการชุมชนกรุณาเพื่อการอยู่และตายดี กลุ่ม Peaceful Death และผู้ประสานงานกิจกรรม ตาย ก่อน ตาย – Live Exhibition ให้ข้อมูลว่า ในปีที่ผ่านมาได้มีการจัดกิจกรรม Happy Death Day เพื่อจุดประเด็นสื่อสารให้สังคมเข้าใจว่าความตายเป็นเรื่องที่พูดได้ เพื่อให้มีการสื่อสาร วางแผน เตรียมตัวรับสถานการณ์ความตายในชีวิตที่ต้องเจอ จนมาถึงปีนี้กิจกรรม ตาย ก่อน ตาย – Live Exhibition เป็นการขยายความต่อว่า การตายดีต้องทำอย่างไร โดย เล่าแนวคิดนี้ผ่านงานศพซ้อมตายของคุณนิ้วกลม เพื่อให้เป็นตัวอย่างที่เป็น รูปธรรมที่ทำให้เห็นว่า การเตรียมตัวตายไม่ใช่เรื่องยาก
หากสนใจสามารถติดตามคลิปวีดิโอ ประมวลภาพและเนื้อหากิจกรรมทั้งหมด รวมถึงกิจกรรมที่น่าสนใจอื่น ๆ ที่จะ จัดขึ้นหลังจากนี้ได้ทางเฟซบุ๊ก Peaceful Death Fanpage
