Page 103 - แผนการดำเนินงาน สสส. ประจำปี 2561
P. 103
กลิ่นเหม็นอย่างต่อเนื่องจากโรงงานผลิตเยื่อกระดาษ และปลาที่ตายเป็นจ�านวนมากในแหล่งน�้าสาธารณะ
ซึ่งเกิดขึ้นแทบทุกปี
สวนอุตสาหกรรม ๓๐๔ ในอ�าเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์ ประกอบด้วยโรงงาน ๗๕ แห่ง บนพื้นที่ ๑๒
ตารางกิโลเมตร มีโรงไฟฟ้าที่ใช้ถ่านหินขนาด ๔๐๐ เมกะวัตต์ ซึ่งใช้ถ่านหินในกระบวนการผลิต ๙๐๐,๐๐๐ ตัน/
ปี และโรงงานผลิตกระดาษและเยื่อกระดาษ ซึ่งมีก�าลังผลิตกระดาษ ๕๐๐,๐๐๐ ตัน/ปี การใช้เชื้อเพลิงถ่านหิน
จะมีการปลดปล่อยสารปรอท ซึ่งจะมีปริมาณมากน้อยเพียงใดขึ้นกับปริมาณสารปรอทในเชื้อเพลิง (UNEP
2005) และกระบวนการควบคุมมลพิษทางอากาศ ส่วนโรงงานผลิตกระดาษและเยื่อกระดาษสามารถเป็น
แหล่งก�าเนิดการแพร่กระจายของสารปรอทที่ส�าคัญ โดยเฉพาะในน�้าเสีย (Beim and Grosheva 1992);
(Kim, Park et al. 2010)
การศึกษาปริมาณปรอทในปลา และในเส้นผมของผู้อาศัยอยู่ในพื้นที่รอบสวนอุตสาหกรรม พบว่า
ตัวอย่างปลาร้อยละ ๘๕ มีสารปรอทเกิน ๐.๒๒ ppm ซึ่งเป็นค่าอ้างอิงของส�านักงานคุ้มครองสิ่งแวดล้อม
แห่งสหรัฐอเมริกา (US EPA) และตัวอย่างปลาทั้งหมดมีปรอทเกินค่ามาตรฐานความปลอดภัยของอาหาร
๗๐
ที่ประเทศไทยกำาหนด ช่องทางที่สารปรอทอาจเข้าสู่คลองชลองแวง ใน อ�าเภอท่าตูม ได้แก่ เถ้าลอยจาก
โรงไฟฟ้าถ่านหิน และฝุ่นถ่านหินจากกองเก็บถ่านหินแบบเปิด นอกจากนี้ยังมีความเป็นไปได้ที่น�้าเสียปนเปื้อน
สารปรอทจากโรงผลิตเยื่อกระดาษอาจรั่วซึมลงคลองชลองแวง กรณีศึกษานี้ บ่งชี้ว่า อุตสาหกรรม
บางอย่างที่มีการใช้ถ่านหิน หรือสารปรอท ในกระบวนการผลิต หากขาดการควบคุมที่ดีพออาจส่งผลให้
มีการปนเปื้อนของสารปรอทในสิ่งแวดล้อม ในกรณีอุตสาหกรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับมลพิษจากโลหะหนัก
ซึ่งแม้จะมีมาตรการป้องกันควบคุมตามกฎหมาย แต่ก็ยังมีโอกาสก่อมลพิษต่อสิ่งแวดล้อมได้เช่นกัน
หากมาตรการเหล่านั้นขาดการก�ากับดูแลที่เข้มงวดเพียงพอ
๔.๔ สถานการณ์ด้านกฎหมาย นโยบาย และทิศทางการพัฒนาประเทศ
๑) บทบัญญัติในรัฐธรรมนูญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ ที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ
ในรัฐธรรมนูญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ มี ๒ มาตรา ที่เกี่ยวข้องกับประเด็นสิ่งแวดล้อมโดยตรง คือ แผนการดำาเนินงานประจำาปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑
มาตรา ๕๘ บัญญัติว่า “การด�าเนินการใดของรัฐหรือที่รัฐจะอนุญาตให้ผู้ใดด�าเนินการ ถ้าการนั้น
อาจมีผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติ คุณภาพสิ่งแวดล้อม สุขภาพ อนามัย คุณภาพชีวิต หรือส่วนได้เสีย
ส�าคัญอื่นใดของประชาชน หรือชุมชน หรือสิ่งแวดล้อมอย่างรุนแรง รัฐต้องด�าเนินการ ให้มีการศึกษาและ
ประเมินผลกระทบต่อคุณภาพสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชนหรือชุมชน และจัดให้มีการรับฟังความ
คิดเห็นของผู้มีส่วนได้เสียและประชาชนและชุมชนที่เกี่ยวข้องก่อน เพื่อน�ามาประกอบการพิจารณาด�าเนิน 101
การหรืออนุญาตตามที่กฎหมายบัญญัติ ...”
บทบัญญัติตามรัฐธรรมนูญฯ พ.ศ. ๒๕๖๐ ดังกล่าว เป็นเงื่อนไขสำาคัญ ที่หน่วยงานและ
ภาคส่วนต่างๆ ที่มีบทบาทเกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อม จะได้ร่วมมือกันปรับปรุงหรือพัฒนากฎหมาย และ/
หรือกลไกต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อเอื้อให้มีการดำาเนินงานเพื่อลดผลกระทบของการพัฒนาในรูปแบบต่างๆ
ต่อสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชน ได้ตามเจตนารมณ์ของบทบัญญัติดังกล่าว
๗๐ เกณฑ์ระดับสารปรอทในปลาน�้าจืดในประเทศไทย ก�าหนดในมาตรฐานอาหารปนเปื้อน ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ ๙๘
พ.ศ. ๒๕๒๙ อนุญาตให้อาหารมีปรอทปนเปื้อนได้ไม่เกิน ๐.๐๒ มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
