4 สัญญาณเตือนอาการป่วยทางจิต

ที่มา : หนังสือคนไทย ไกลทุกข์ จากโครงการหนังสือสร้างสุข

แฟ้มภาพ

                ชีวิตมนุษย์หลีกเลี่ยงความทุกข์ได้ยาก แต่เราสามารถเข้าใจและจัดการไม่ให้ความทุกข์ที่เกิดขึ้นนั้นเป็นความทุกข์ทับถมที่รุนแรงจนเกินไปได้ มาดูสัญญาณเตือนอาการป่วยทางจิตมีอะไรกันบ้าง

                1.อาการทางกาย…การเตือนเบื้องต้น อาการเจ็บป่วยหรือผิดปกติทางร่างกายอาจะรักษาให้หายขาดได้ด้วยการพักผ่อนให้เพียงพอ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และสารอาหารครบถ้วน การรับประทานยา การผ่าตัด เป็นต้น อย่างไรก็ดี อาการทางกายบางชนิดอาจไม่สามารถขจัดออกไปได้ด้วยวิธีการเหล่านั้น เนื่องจากเกี่ยวพันกับภาวะทางจิตใจมากกว่าจะเป็นเรื่องของโรคภัยไข้เจ็บทั่วๆ ไป

                อาการดังกล่าว เช่น ปวดศีรษะหรือปวดหลังโดยไม่มีสาเหตุ นอนไม่หลับ ร่างกายซูบผอม อ่อนเพลีย ไม่มีแรง หัวใจเต้นเร็วขึ้น แน่นหน้าอก หายใจลำบาก หน้ามืด วิงเวียนศีรษะ เสียงแปลบมือเท้า ท้องอืด ท้องป่วน ท้องเดิน ปัสสาวะบ่อย สะบัดร้อนสะบัดหนาว รู้สึกเหมือนก้อนจุกที่ลำคอ เบื่ออาหารหรือบริโภคเกินกว่าปกติ รวมทั้งโรคกระเพาะอาหารอักเสบทั้งเฉียบพลันและเรื้อรัง ทั้งหมดนี้เรียกกันว่าเป็น ภาษาร่างกายแห่งความเครียด (body language of stress) ที่เตือนให้เรารู้ว่าเรากำลังเข้าสู่ทุกขภาวะที่ซับซ้อนขึ้นมากกว่าการเจ็บป่วยตามธรรมชาติ ดังนั้นโปรดอย่ามองข้ามสัญญาณเตือนเหล่านี้

                2.สมดุลทางอารมณ์…เส้นแบ่งความผิดปกติ เป็นเรื่องธรรมดาที่คนเราจะมีอารมณ์ต่างๆ ทั้งด้านดีและร้าย ทั้งมากและน้อยตามสิ่งที่เข้ามากระทบ แต่อาการทางอารมณ์ที่เกิดขึ้นมากเกินไปหรือเกิดอย่างไม่สมดุลและไม่สอดคล้องกับปัจจัยที่เข้ามาเกี่ยวข้องย่อมบ่งบอกถึงสภาวะทางจิตที่ผิดปกติ สำหรับอาการที่นับได้ว่าเป็นสัญญาณเตือนที่ดีได้แก่ อารมณ์ขุ่นมัวที่เกิดถี่ๆ อารมณ์แปรปรวนขึ้นๆ ลงๆ ความวิตกกังวล กลัว กลุ้มใจ พยาบาท หงุดหงิดง่าย หวาดหวั่น ซึมเศร้า ร้องไห้บ่อยครั้ง เป็นต้น

                3.ความสัมพันธ์กับสังคม…ภาพสะท้อนทุกข์ทางใจ ความรู้สึกไม่มีความสุขกับการใช้ชีวิตร่วมกับผู้อื่น ไม่ว่าจะเป็นในครอบครัว ในชุมชน ในที่ทำงาน หรือในโลก การมีปัญหากับเพื่อนร่วมงานหรือชีวิตคู่ รวมไปถึงการไม่มีความสุขในเพศสัมพันธ์ ฯลฯ เหล่านี้คืออีกหนึ่งสัญญาณเตือนที่บ่งชี้ถึงภาวะความทุกข์ทางจิต ซึ่งในบางรายรุนแรงอาจมีพฤติกรรมเบียดเบียนและทำร้ายผู้อื่นด้วย

                4.ภาวะจิตใจส่วนลึก…การเตือนขึ้นละเอียด สัญญาณเตือนในระดับจิตใจส่วนลึก หรือ spiritual ที่สะท้อนว่าเราอาจเข้าสู่โรคทางจิตคือ การไม่ตระหนักในคุณค่าของตัวเองและผู้อื่นอย่างสมดุล การเริ่มขาดแรงจูงใจในชีวิต วินิจฉัยผิด จิตใจไม่จดจ่อกับงานที่ทำ งุนงงสับสน การรับรู้ผิดปกติ มองโลกในแง่ร้าย การติดสุราหรือสารเสพติด ตำหนิตัวเองบ่อยครั้ง เคารพในตัวเอง (self-esteem) น้อยลง รู้สึกสิ้นหวังในชีวิต ไม่มั่นคงปลอดภัย ไม่เช้าใจหรือรู้จักตัวเอง หรือบางคนที่มีอาการค่อนข้างเข้มข้นอาจถึงขึ้นคิดและพยายามฆ่าตัวตาย หรือใช้วิธี “ปิดประตู” ไม่รับรู้สิ่งใดๆ ภายนอกอีกเลย

                อย่าลืมตรวจสอบอาการเหล่านี้กับตัวเองหรือคนใกล้ตัวกันนะคะ การพูดคุย การได้ระบาย อาจจะเป็นทางช่วยเหลือได้ในระดับหนึ่ง