การพนัน ในวิถีชีวิตประจำวันของแรงงานภาคอุตสาหกรรม
ทันกระแสสุขภาพ ชื่อเรื่อง การพนัน ในวิถีชีวิตประจำวันของแรงงานภาคอุตสาหกรรม
เรื่องโดย พงศ์ศุลี จีระวัฒนรักษ์ Team Content www.thaihealth.or.th
ข้อมูลจาก งานเสวนาวิชาการ การพนันในวิถีชีวิตประจำวันของแรงงานภาคอุตสาหกรรม
ภาพโดย ฐิติชญา สัมปุรณะพันธุ์ Team Content www.thaihealth.or.th และแฟ้มภาพ
หลาย ๆ คนคงโตมาพร้อมกับคำสอนที่ว่า การพนันเป็นสิ่งที่ไม่ดี แต่ก็น่าแปลกใจที่มีคนจำนวนไม่น้อยใช้การเล่นพนันเป็นกิจกรรมคลายเครียด และอาจมองว่าการเล่นพนันเล็กๆ น้อยๆ เป็นสิ่งที่ “ยอมรับได้” หรือ “ใครๆ ก็เล่นกัน”
ปัจจุบันมีสถิติพบว่า ทั่วโลกมีผู้คนนับล้านคน ที่ขัดสนเงินสำหรับใช้จ่ายในชีวิตประจำวัน มีความเครียด และมีหนี้สินที่เกิดจากการเล่นพนัน มูลค่าหนี้สินรวมกันหลายหมื่นล้านบาท สังคมยอมรับว่า การเล่นพนันคงไม่ใช่พฤติกรรมปกติโดยทั่ว ๆ ไป เนื่องจาก การเล่นพนันอาจส่งผลเสียได้แก่ตัวผู้เล่นเองหรือบุคคลรอบข้างได้หลากหลายมิติ ทั้งสุขภาพกาย สุขภาพจิต เศรษฐกิจ ครอบครัว สังคมที่ทำงาน
จากเวทีการเสวนา เรื่อง “การพนันในวิถีชีวิตประจำวันของแรงงานภาคอุตสาหกรรม” ที่มีศูนย์ศึกษาปัญหาการพนันร่วมกับ มูลนิธิชายหญิงก้าวไกลเพื่อสังคม และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดขึ้นเมื่อเร็ว ๆ นี้ ไม่เพียงเพื่อให้นักวิจัยนำเสนอเรื่องราวที่ได้จากการศึกษาพฤติกรรมและผลกระทบจากการเล่นพนันของแรงงานในภาคอุตสาหกรรม เท่านั้น
ยังมีตัวแทนแรงงาน นักวิชาการ และผู้ทรงคุณวุฒิ ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้และแสวงหาแนวทางป้องกันและลดผลกระทบจากการพนันที่ในกลุ่มของชนชั้นแรงงาน มีตรรกะความคิดที่ผิด ๆ ในเรื่องของการอยากรวยเร็วด้วยการพนัน ซึ่งมีความหวังอยากมีชีวิตที่ดีกว่าเดิมอีกด้วย
ผู้นำการพูดคุยบนเวทีเสวนา เริ่มจาก ผศ.ปัทมาภรณ์ สุขสมโสด อาจารย์ประจำสาขาวิชานิเทศศาสตร์ดิจิทัล คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มรภ.พระนครศรีอยุธยา เสนอผลงานทางวิชาการ ในหัวข้อของการเข้าถึงการพนันในรูปแบบออนไลน์ ว่า ทุกคนสามารถค้นหาข้อมูลแหล่งพนันได้โดยง่าย ทั้งการคลิ๊กเข้าเว็บพนัน เฟซบุ๊ก แหล่งบริการพนันออนไลน์ด้วยไลน์กลุ่ม แม้กระทั่งวิดีโอสอนการเล่นเว็บพนันที่เข้าถึงได้ง่ายแก่บุคคลรอบตัวที่แชร์หน้าเว็บพนัน
พบว่า การพนันออนไลน์ที่นิยมเล่นมากที่สุดคือ สล็อตแมชชีน ขณะที่หวยใต้ดิน พนันบอล และอื่นๆ ก็ยังมีอยู่ แถมเพิ่มช่องทางออนไลน์ให้เล่นพนันได้สะดวกมากขึ้น นอกจากนั้น การโฆษณาหาลูกค้าของเว็บพนันต่างๆ ผ่านสื่อออนไลน์ถือว่าได้ผล จึงจูงใจให้คนงานบางคนที่ไม่เคยเล่นการพนันเริ่มต้นก้าวเข้าสู่โลกพนัน กลายเป็น “นักพนันหน้าใหม่” ขณะที่คนที่เคยเล่นการพนันก็มีช่องทางพนันมากขึ้น เล่นพนันหนักขึ้น
ส่วนด้านมิติของความคาดหวังในชีวิต ผศ.ดร.ธนิต โตอดิเทพย์ อาจารย์ประจำสาขาวิชาภาษาไทยศึกษา คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ ม.บูรพา ได้นำเสนองานวิจัยที่ตั้งคำถามอย่างน่าสนใจว่า ว่า ทำไมคนงานจึงเล่นพนัน เพราะตัวคนงานจะแบกความคาดหวังจากบ้านออกมาทำงาน แค่ไม่ได้ต้องการเป็นคนงานตลอดชีวิต เพียงคาดหวังจะมีเงินสักก้อนกลับไปทำอะไรเล็ก ๆ น้อย ๆ ที่บ้านเกิด
แต่ด้วยรายได้ที่ต่ำ ความสิ้นหวัง ความเครียด จึงทำให้คนงานหันไปเล่นพนัน ยิ่งเล่นก็ยิ่งเพิ่มเงินพนัน เสียพนันและเป็นหนี้ก็ไม่เลิก ไม่สามารถควบคุมพฤติกรรมการเล่นของตนเอง โดยเฉพาะเมื่อเสียก็พยายามทำทุกวิถีทางเพื่อให้ได้เงินทุนคืนมา เช่นการเพิ่มเงินพนันในแต่ละเกม ท้ายที่สุดทำให้ได้รับผลกระทบด้านลบ เช่น เป็นหนี้ เสียสมาธิในการทำงาน สูญเสียความไว้วางใจจากเพื่อนร่วมงาน ทะเลาะเบาะแว้งกับคนในครอบครัว หย่าร้าง หนักเข้าก็ลาออก”
ในช่วงร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้มีข้อคิดเห็นจาก นายธนกร พวยไพบูลย์ ผู้ประสานงานเครือข่ายสหภาพแรงงานย่านรังสิตและใกล้เคียง ให้ความเห็นมุมมองในของสาเหตุการเริ่มเล่นพนันจากปัญหาเชิงโครงสร้างของแรงงานที่ว่า…
“การเล่นพนันเกิดจากการที่แรงงานมีรายได้ไม่เพียงพอ จึงเริ่มทำเรื่องเสี่ยงอย่างการเล่นพนัน จึงทำให้เกิดปัญหาการติดการพนันกันมากขึ้น ซ้ำแล้ว นายทุนปล่อยกู้เงินเล่นพนันในโรงงานก็ผันตัวไปเป็นเจ้ามือเสียเอง จึงเกิดการกระตุ้นให้คนงานมีการเล่นพนันที่มากขึ้น จนถึงขั้นเสียทรัพย์สินก็มี การแก้ไขปัญหาเชิงโครงสร้างต้องเกิดขึ้น โดยการมีค่าแรงที่เป็นธรรม และสวัสดิการที่เป็นจริง จับต้องได้”
นายจิระศักดิ์ ล้ำเลิศ ประธานสหภาพแรงงานไทยนิปปอนสตีล กล่าวว่า “รัฐบาลต้องมีแนวทางการแก้ไขปัญหา คือ การห้ามโฆษณา และห้ามมีการเชิญชวนในรายการทีวีต่าง ๆ รวมไปถึงการหมั่นสื่อสารให้คนงานรู้เท่าทันปัญหาของการพนันอีกและเข้าถึงเรื่องการสร้างสุขที่ดีและด้วย”
ท้ายที่สุด รศ.แล ดิลกวิทยรัตน์ ประธานคณะกรรมการกำกับทิศทางกลุ่มแผนงานลดปัญหาจากการพนัน สสส.กล่าวสรุปถึงบ่อเกิดของการติดการพนันว่าเกิดจาก “ความเครียดในชีวิตการงาน ทั้งจากโครงสร้างการจ้างงาน ค่าจ้างไม่เป็นธรรม จึงทำให้แรงงานบางกลุ่มเลือกวิธีผ่อนคลายความเครียดด้วยวิธีที่มีความเสี่ยง ไม่ว่าจะเป็นการดื่มแอลกอฮอล์ หรือเล่นการพนัน ทั้ง ๆที่ทราบดีว่าเป็นเรื่องไม่ดีต่อตนเองและคนรอบข้างได้”
“การมีรายได้ไม่เพียงพอ ไม่สามารถคาดหวังอนาคตได้ ทำให้การเล่นพนันของคนงานเป็นความหวังของกลุ่มคนที่สิ้นหวัง ถ้าจะแก้ไขปัญหา ในมิติของการแก้ไขกฎหมาย ต้องแก้ที่โครงสร้างรายได้ของแรงงาน คือ คนงานต้องได้ค่าจ้างที่สอดคล้องกับคุณภาพชีวิต พอมีรายได้เพียงพอ ความเครียดลดลง ก็ไม่ต้องหวังลม ๆ แล้ง ๆ ไม่ต้องหวังออกจากกับดักรายได้ด้วยการเล่นหวย” รศ.แล กล่าว
และนอกจากนี้ ผู้เข้าร่วมการประชุมช่วย ยังช่วยกันระดมความคิด เสนอแนวทางการแก้ไขปัญหาอีกมากมาย ในภาพของ ผู้ประกอบการต้องปรับโครงสร้างสวัสดิการพื้นฐานให้แรงงานมีความสามารถในการเลี้ยงดูตนเองและครอบครัวได้จริง ต้องรณรงค์เพื่อการรู้เท่าทันกลโกงแหล่งพนัน ระบุเงื่อนไขในสัญญาจ้างถ้าเล่นการพนันในช่วงทำงานจะถูกลงโทษอย่างไร และกรณีถูกเลิกจ้างจะเสียสิทธิ์ในการได้ค่าชดเชยอะไรบ้าง
การพนันเป็นหนึ่งในต้นเหตุของความพังทลายของทุกมิติในชีวิต สสส. มีความมุ่งมั่นและตั้งใจในการสร้างสุขภาวะที่ดีในทุกภาคส่วน ทั้งในส่วนของครอบครัว ชุมชน และในภาคส่วนของแรงงานอุตสาหกรรม เพื่อการตัดทำลายวงจรการบั่นทอนสุขภาวะที่ดีอย่างถาวร และยั่งยืน
