“เมืองปลอดภัยคุกคามเพศ”

เรื่องโดย : นายฉัตร์ชัย นกดี team content  www.thaihealth.or.th

ข้อมูลจาก  เมืองปลอดภัยเพื่อผู้หญิง Safe Cities For Women Thailand

ภาพประกอบจากแฟ้มภาพ

แฟ้มภาพ

ในชีวิตประจำวันคงไม่มีผู้หญิงคนไหน อยากตกเป็นเหยื่อจากการถูกคุกคามทางเพศ บนระบบขนส่งสาธารณะ ซึ่งถือเป็นภัยทางสังคมอีกรูปแบบหนึ่ง ที่ต้องอาศัยทุกฝ่ายร่วมมือกันแก้ไข 

คุณรู้หรือไม่ จากการเก็บข้อมูลในประเทศบราซิล อินเดีย และประเทศไทยเมื่อเดือนพฤษภาคม 2559 โดยองค์การแอ็คชั่นเอด อินเตอร์เนชั่นแนล พบว่าผู้หญิง 2 ใน 5 คนเคยถูกคุกคามทางเพศในที่สาธารณะ

“เราควรที่จะรู้สึกปลอดภัยในทุกๆที่ โดยไม่ต้องระแวงว่า จะมีใครมาจ้องเรา หรือระแวงว่าใครจะมาถูไถหรือเปล่า ยิ่งเมื่อต้องเดินทางในที่สาธารณะ ทุกคนควรถึงที่หมายได้อย่างปลอดภัย” เป็นมุมมองจาก รุ่งทิพย์ อิ่มรุ่งเรือง ผู้จัดการโครงการ องค์การแอคชั่นเอด ประเทศไทย

“รุ่งทิพย์” อธิบายว่า ปลอดภัยอย่างแรกมันต้องตัวเองก่อน คือเมื่อเดินทางผู้หญิงจะไปที่ไหนก็ได้โดยมีอิสระเสรีภาพ และจะเป็นช่วงเวลาไหนก็ได้ ไม่ว่าจะเป็นกลางวันหรือกลางคืน เมื่อเขาเดินทางโดยรถโดยสาร ต้องรู้สึกสบายใจและไม่ต้องคอยหวาดระแวง แต่ที่สำคัญตอนนี้ ผู้หญิงบางคนไม่รู้ตัวว่าถูกคุกคามทางเพศ อย่างถ้าไปขึ้นรถบริการสาธารณะในช่วงเวลาเร่งด่วน มันจะมีความเบียดเสียดกันอยู่ บางครั้งก็มีคนที่ใช้โอกาสนี้ในการฉวยโอกาส ถูไถ แอบถ่าย หรือบางครั้งอาจเป็นการคุกคามทางสายตา คือจ้องมองอย่างไม่เป็นมิตร

สอดคล้องกับ “วราภรณ์ แช่มสนิท” ผู้ดูแลแผนงานสุขภาวะเพื่อผู้หญิงและความเป็นธรรมทางเพศ ภายใต้สมาคมเพศวิถีศึกษา ที่ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) คุยถึงแคมเปญ “เมืองปลอดภัยเพื่อผู้หญิง” ให้ฟังว่า “เรื่องความเป็นธรรมทางเพศ” เป็นจุดยืนของแผน ซึ่งไม่ได้เน้นเรื่องการทำงานเฉพาะผู้หญิงเท่านั้น แต่ที่ผ่านมาเราเน้นเรื่องความรุนแรงที่เกิดบนฐานของเพศ ซึ่งคนทุกเพศมีโอกาสที่จะเจอความรุนแรงอันเนื่องมาจากเพศ

“จริงๆ เราอยากให้เกิดเมืองปลอดภัยสำหรับทุกคน ผู้หญิงเป็นจุดเน้นเพราะส่วนใหญ่สถิติมักเกิดในเพศหญิง แต่เราไม่ได้จำกัดแค่เมืองปลอดภัยเพื่อผู้หญิง เมืองปลอดภัยจริงๆ มันเหมือนเป็นซับเซ็ตของ ความรุนแรงทางเพศ ซึ่งปีนี้เราก็เน้นไปที่การคุกคามบนขนส่งสาธารณะ” ผู้ดูแลแผนงานสุขภาวะฯ กล่าว

เช่นนั้นแล้วการกระทำแบบไหน ถึงจะเรียกว่า “ถูกคุกคามทางเพศ” “วราภรณ์” ให้ข้อมูลว่า รูปแบบการคุกคามทางเพศ บนระบบขนส่งสาธารณะที่พบบ่อย ได้แก่ 1. คุกคามทางร่างกาย เช่น แตะเนื้อต้องตัว ใช้ร่างกายเสียดสี กอด หอม จูบ ลูบ คลำ 2. คุกคามด้วยสายตาหรือท่าทาง เช่น จ้องมองร่างกาย ใช้สายตาแทะโลม 3. คุกคามด้วยวาจา เช่น ผิวปากใส่ แซวแบบหมาหยอกไก่ พูดจาสองแง่สองง่าม พูดตลกลามก 

แล้วจะป้องกันตัวเองอย่างไรไม่ให้ถูกกระทำ “วราภรณ์” เผยว่า สำหรับมาตรการพื้นที่ปลอดภัย ยุติการคุกคามทางเพศ “เมืองปลอดภัยเพื่อผู้หญิง” จะประกอบด้วย 1. ปฏิบัติตัวตามคู่มือ เมื่อเผชิญการคุกคามทางเพศ โดยแสดงออกว่าคุณรู้ตัวแล้วและไม่พอใจ เช่น จ้องหน้าคนทำ แสดงสีหน้าไม่พอใจ เบี่ยงตัวหลบ เดินหนี พูดความรู้สึกไม่พอใจให้บุคคลนั้นรับทราบอย่างจริงใจ เพื่อให้หยุดพฤติกรรมการคุกคามทางเพศ

2. ร้องเรียนสายด่วน ขสมก.1348 หรือ เดินไปบอกพนักงานประจำรถว่า คุณกำลังถูกคุกคามทางเพศและขอความช่วยเหลือ และ3. จัดตั้งคณะกรรมการปราบปราม ผลักดันให้หน่วยงานที่มีหน้าที่รับผิดชอบ ทั้งหน่วยงานให้บริการและหน่วยงานด้านนโยบาย ดำเนินการป้องกันและแก้ไขปัญหาการคุกคามทางเพศบนระบบขนส่งสาธารณะอย่างจริงจังและต่อเนื่อง

นอกจากนี้เพื่อรณรงค์และขับเคลื่อนกิจกรรมกันตลอดทั้งปีนี้ สสส. ร่วมกับองค์การแอคชั่นเอด ประเทศไทย (ActionAid Thailand) มูลนิธิหญิงชายก้าวไกล เครือข่ายสลัมสี่ภาค แผนงานสุขภาวะผู้หญิงและความเป็นธรรมทางเพศ สมาคมเพศวิถีศึกษา และชมรมพนักงานสอบสวนหญิง จัดกิจกรรมรณรงค์ “วันสตรีสากล ยุติการคุกคามทางเพศ บนระบบขนส่งสาธารณะ” เพื่อสร้างความตระหนักเกี่ยวกับสิทธิและปราศจากอันตรายจากการคุกคามทางเพศ

มาร่วมกันสร้างเมืองที่ปลอดภัย ด้วยการเคารพสิทธิในเนื้อตัวร่างกายของผู้อื่น เพื่อให้สังคมไทยปลอดจากปัญหาการคุกคามทางเพศ