สร้างสุขภาวะคนจนเมือง เตรียมพร้อมสังคมผู้สูงอายุ

ที่มา : หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ

ภาพประกอบจากเว็บไซต์ thailandplus.tv

ผลจากการวิเคราะห์ปัญหาทางสุขภาพของประชากรกลุ่มเฉพาะ  ซึ่งมีปัจจัยเสริมมาจากความเหลื่อมล้ำทางสังคม เช่น สุขภาพ เพศ ศาสนา ความเชื่อ เชื้อชาติ สัญชาติ การศึกษา การทำงาน รายได้และการรวมกลุ่ม  ส่งผลให้ขาดโอกาสในการเข้าถึงหรือ เข้าถึงได้ยาก

สำนักสนับสนุนสุขภาวะประชากรกลุ่มเฉพาะ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้ จึงได้พัฒนาและสนับสนุน "โครงการเสริมสร้าง สุขภาวะคนจนเมือง เพื่อเตรียมความพร้อม สู่สังคมผู้สูงอายุขึ้น" โดยมุ่งหวังให้เกิด การพัฒนารูปแบบการเตรียมความพร้อม ของชุมชน ใน 3 มิติทั้งด้านสุขภาพ ด้านสังคม และด้านเศรษฐกิจ

นายพิทยา จินาวัฒน์ ประธานกรรมการการบริหารคณะที่ 2 สสส. กล่าวว่า สสส.ให้ความสำคัญกับการเตรียมความพร้อมในการเข้าสู่สังคมสูงวัย และเน้นสร้างสรรค์กระบวนการให้ผู้สูงอายุสามารถปรับตัวเท่าทันการเปลี่ยนแปลงของโลก มีหลักในการดำรงชีพและการดูแลระยะยาวจากครอบครัวและชุมชนที่พอเพียงและยั่งยืน จึงได้สนับสนุนโครงการนี้เพื่อพัฒนารูปแบบการเตรียมความพร้อมของชุมชน เพื่อรองรับสังคมสูงวัย โดยเน้นไปที่กลุ่มเป้าหมายที่เป็นคนจน และอาศัยอยู่ในเขตเมือง นำไปสู่การสร้างเสริมสุขภาวะให้กับคนจนเมืองทุกช่วงวัย ปัจจุบันมีการนำร่อง 3 ภูมิภาค จำนวน 15 ชุมชน ใน 3 จังหวัด ได้แก่ เชียงใหม่ อุบลราชธานี และกรุงเทพมหานคร

ขณะที่ ดร.วีรวัฒน์ แสนศรี ผู้จัดการโครงการเสริมสร้างสุขภาวะคนจนเมือง เพื่อเตรียมความพร้อมสู่สังคมผู้สูงอายุ บอกว่า ตลอดระยะเวลา 1 ปีที่ผ่านมา ก่อเกิดผลสัมฤทธิ์การดำเนินงานในระดับพื้นที่ ทั้งด้านกลไกและรูปแบบการเตรียมความพร้อมเข้าสู่สังคมสูงวัยตามบริบทของชุมชนนั้นๆ เกิดชุดรูปแบบกิจกรรม และนวัตกรรมที่สร้างเสริมสุขภาวะให้กับผู้สูงอายุ เกิดทักษะอาชีพ การถ่ายทอดภูมิปัญญาและการทำกิจกรรมร่วมกันระหว่างเยาวชนกับผู้สูงวัย เป็นการสร้างสัมพันธ์ที่ดีและสร้างรายได้เข้ากลุ่มด้วย

โดยจากการทำวิจัยจนได้ผลออกมาเป็นชุดกิจกรรมมากกว่า 20 ชุด เป็นลักษณะชุดกิจกรรมที่พร้อมใช้ โดยจะมีอุปกรณ์ที่จำเป็นต้องใช้ในกิจกรรมนั้นๆ ให้ด้วย เพื่อให้สามารถใช้ได้เองที่บ้านหรือชุมชน รูปแบบกิจกรรมจะเป็นเกมที่มุ่งในการกระตุ้นสุขภาพของผู้สูงอายุและชะลอการสึกหรอของระบบร่างกายก่อนวัย ซึ่งการที่ผู้สูงอายุได้มีการทำกิจกรรมนั้นยังทำให้มีที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ เห็นความสำคัญของตนเอง รับรู้ว่าตนเองมีค่ามีความหมาย ที่สำคัญ การทำกิจกรรมนั้นจะต้องไม่ก่อให้เกิดความรู้สึกว่ามีภาระเพิ่มเพราะจะทำให้ผู้สูงอายุหลีกหนี จะต้องเป็นกิจกรรมที่สอดคล้องกับบริบทของชุมชนแต่ละแห่งและเหมาะสมกับสภาพกายและระดับความสามารถของ ผู้สูงอายุด้วย

ชุดกิจกรรมที่ออกแบบนี้จะเน้นผู้สูงอายุ 4 ด้าน คือ ประสาทรับความรู้สึกและเคลื่อนไหว แสดงออกทางอารมณ์ ทักษะแก้ปัญหาและความจำ และทักษะด้านจิตใจ โดยมีการดำเนินการในชุมชนนำร่อง อย่างเช่นโครงการกิจกรรมข๋วงผญ๋า สร้างเสริม สุขภาวะพร้อมรับภาวะสูงวัย "ตุงไส้หมุ" ของชุมชนย่านวัดเกตุ ต.วัดเกตุ อ.เมือง จ.เชียงใหม่ ซึ่งมีประชากร 2,821 คน เป็นผู้สูงอายุ 981 คน จำนวนครอบครัว 735 ครัวเรือน นางดาวประกาย  บัวล้อม ตัวแทนแกนนำชุมชนย่านวัดเกตุบอกว่า แกนนำชุมชนได้ดำเนินการหาเครื่องมือที่จะโน้มน้าวเพื่อสร้างการ มีส่วนร่วมของคนในชุมชนให้เกิดขึ้น โดยนำเอาตุงไส้หมูมาเป็นตัวสร้างพื้นที่ นำผู้สูงอายุและคนในช่วงวัยอื่นๆ  มาอยู่รวมกัน เปิดโอกาสให้เกิดการพูดคุย แลกเปลี่ยนเรียนรู้ชีวิตกันโดยธรรมชาติ เป็นการสร้างสุขภาวะทางจิตและ สุขภาวะทางสังคมให้เกิดขึ้น

เช่นเดียวกับ ชุมชนวังทอง ต.ในเมือง อ.เมืองอุบลราชธานี จ.อุบลราชธานี ซึ่งมีประชากร 680 คน เป็นเด็กและเยาวชน 240 คน วัยแรงงาน 330 คน และผู้สูงอายุ 110 คน ได้ดำเนินโครงการกิจกรรมพัฒนาศักยภาพแกนนำนักวิจัยชุมชน ชุมชนวังทอง (การจัดตั้งกองทุนเตรียมความพร้อมสู่สังคมผู้สูงอายุ) โดยกลุ่มแกนนำสนใจในการศึกษารูปแบบการ จัดตั้งกองทุนเป็นการส่งเสริมสุขภาพของสมาชิกในชุมชนและเพื่อเตรียมความพร้อมสู่สังคมผู้สูงอายุชุมชนวังทอง ซึ่งเป็นทั้งเงินออมและเป็นแหล่งทุนที่สำคัญของชุมชนในการช่วยเหลือเกื้อกูลของคนในชุมชน อีกทั้งเป็นการสร้างสัมพันธภาพที่ดีของคนทุกช่วงวัย ในชุมชนด้วย