รู้ทัน “โรคอารมณ์ระเบิด” ชวนเช็กอารมณ์ตัวเอง คนรอบข้าง ลดโอกาสเกิดเหตุรุนแรง
ที่มา : ผศ.นพ. สุรัตน์ ตันประเวช แพทย์ประสาทวิทยา ผู้เชี่ยวชาญระบบประสาทและสมอง คณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
โรคอารมณ์ระเบิด (IED) คือ ความผิดปกติทางจิตเวชที่ทำให้คนหนึ่งตอบสนองด้วยความรุนแรงเกินเหตุ เช่น เพื่อนพูดแซวเพียงนิดเดียว แต่กลับตะโกนด่า ต่อย เตะ หรือทำลายข้าวของทันที เหตุการณ์มักเกิดโดยไม่ทันคิด ไม่ได้วางแผน และไม่สามารถหยุดได้แม้รู้ว่ากำลังทำร้ายผู้อื่น
ต่างจากความโกรธปกติที่มักมีขั้นตอน คือ เริ่มไม่พอใจ คิดทบทวน ตัดสินใจว่าจะตอบโต้หรือไม่ และมักหยุดได้ก่อนถึงขั้นรุนแรง ความโกรธแบบ IED จะข้ามขั้นตอนคิดไปเลย — ร่างกายเหมือนถูกกดปุ่มระเบิดอารมณ์ ปฏิกิริยาโกรธจึงพุ่งขึ้นสูงสุดในเวลาไม่กี่วินาที
หลังจากนั้น หลายคนที่มี IED กลับรู้สึกเสียใจ อับอาย หรือสำนึกผิด แต่ไม่สามารถรับประกันได้ว่าจะไม่เกิดซ้ำ เพราะรากของปัญหาอยู่ที่ระบบควบคุมอารมณ์ในสมองทำงานผิดปกติ
ลักษณะที่สงสัย อาการโรคอารมณ์ระเบิด
- มีการระเบิดอารมณ์รุนแรง เช่น ตะโกน ทำลายข้าวของ หรือทำร้ายคน/สัตว์
- เหตุที่กระตุ้นเป็นเรื่องเล็กน้อยเมื่อเทียบกับความรุนแรงของการตอบสนอง
- เกิดแบบฉับพลัน ไม่มีการเตรียมการล่วงหน้า
- เกิดซ้ำ ๆ ไม่ใช่แค่ครั้งเดียว
- หลังเหตุการณ์ ผู้ป่วยอาจรู้สึกผิด เสียใจ หรืออับอาย
สาเหตุ IED ไม่ได้เกิดจากปัจจัยเดียว แต่เป็นผลจากการผสมผสานของหลายด้านคือ
- ความผิดปกติของสารสื่อประสาทในสมอง โดยเฉพาะ เซโรโทนิน (serotonin) ที่ต่ำหรือ ความผิดปกติของสมองส่วน amygdala (ควบคุมอารมณ์กลัว/โกรธ) และ prefrontal cortex (ควบคุมการยับยั้งพฤติกรรม)
- อีกอันคือ ปัจจัยทางพันธุกรรม พฤติกรรมก้าวร้าวอาจมีการถ่ายทอดทาพันธุกรรมบางส่วน
