รู้จัก ‘ชิคุนกุนยา’ โรคปวดข้อจากยุงลาย ที่คล้ายไข้เลือดออกแต่ต่างกัน

ที่มา: กรมควบคุมโรค

                   โรคไข้ปวดข้อยุงลาย (ชิคุนกุนยา) รู้เท่าทันอีกหนึ่งโรคติดต่อจากยุงลาย ที่อาการคล้ายไข้เลือดออก แต่ไม่เหมือนกัน

                   ลักษณะของโรค

                   โรคไข้ปวดข้อยุงลาย หรือ ชิคุนกุนยา (Chikungunya) เป็นโรคติดเชื้อไวรัสที่มียุงลายเป็นพาหะ เช่นเดียวกับโรคไข้เลือดออกและไวรัสซิกา โดยเฉพาะ ยุงลายบ้าน (Aedes aegypti) และ ยุงลายสวน (Aedes albopictus)

                   ผู้ป่วยชิคุนกุนยาอาจมีอาการคล้ายไข้เลือดออก ได้แก่ ไข้สูงเฉียบพลัน ปวดศีรษะ มีผื่น แต่ลักษณะเฉพาะของชิคุนกุนยาคือ อาการปวดข้อและข้อบวมรุนแรง ซึ่งอาจคงอยู่นานหลายสัปดาห์ หรือเป็นเดือน ในบางรายอาจมีอาการเรื้อรังนานหลายปี

                   ปัจจุบันยังพบผู้ป่วยที่ติดเชื้อไวรัสชิคุนกุนยาและไข้เลือดออกพร้อมกัน ซึ่งอาจทำให้วินิจฉัยผิดพลาดและประเมินสถานการณ์ระบาดของโรคได้ไม่แม่นยำ

                   คำว่า “ชิคุนกุนยา” มาจากภาษาท้องถิ่นในแอฟริกา แปลว่า “ผู้ที่งอตัว” หรือ “บิดเบี้ยว” ซึ่งสะท้อนอาการปวดข้อที่รุนแรงของโรคนี้ โรคนี้ถูกพบครั้งแรกในประเทศแทนซาเนีย ช่วงปี พ.ศ. 2495–2496 และเริ่มพบในประเทศไทยครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2501 ปัจจุบันพบได้ในทุกภาคของประเทศ โดยมีการระบาดเป็นระยะ โดยเฉพาะช่วงฤดูฝน

                   สาเหตุของโรค

                   โรคชิคุนกุนยาเกิดจากการติดเชื้อ ไวรัสชิคุนกุนยา (Chikungunya virus หรือ CHIKV) ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่ม Alphavirus วงศ์ Togaviridae เป็นไวรัส RNA สายเดี่ยว ที่มีแมลงเป็นพาหะ (Arbovirus)

                   ในประเทศไทย พบว่าสายพันธุ์ที่ระบาดตั้งแต่ปี พ.ศ. 2551 เป็นต้นมา คือ ECSA – IOL (East-Central-South African – Indian Ocean Lineage) ซึ่งมีแนวโน้มแพร่กระจายได้รวดเร็วและรุนแรง

                   การแพร่เชื้อ

                   การติดต่อของโรคนี้เป็นแบบ “คน – ยุง – คน” กล่าวคือ เมื่อยุงลายตัวเมียกัดผู้ติดเชื้อในระยะที่มีไวรัสในเลือด (ประมาณ 4 วันแรกของไข้) ไวรัสจะเข้าสู่ร่างกายของยุงและไปอยู่ในต่อมน้ำลาย จากนั้นเมื่อยุงไปกัดคนอื่น ก็สามารถแพร่เชื้อได้

                   ยุงลายทั้งสองสายพันธุ์สามารถพบได้ทั่วไปทั้งในเมืองและชนบท วางไข่ในน้ำสะอาด เช่น น้ำในกระถางต้นไม้ อ่างน้ำ กระป๋อง น้ำฝนค้างในใบไม้หรือภาชนะต่าง ๆ ยุงลายออกหากินกลางวัน โดยเฉพาะช่วงเช้าและบ่าย

                   นอกจากนี้ ยังมีรายงานว่าไวรัสสามารถถ่ายทอดจากแม่ยุงสู่ลูกยุงได้ และในบางกรณี หญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อสามารถส่งต่อไวรัสสู่ทารกในครรภ์ได้ด้วย

                   ระยะฟักตัว

                   ระยะฟักตัวของเชื้อชิคุนกุนยาในยุงประมาณ 7 – 10 วัน และระยะฟักตัวในคนหลังถูกยุงที่มีเชื้อกัดประมาณ 2 – 4 วัน (ระยะเวลาฟักตัวที่สั้นที่สุดคือ 1 วัน และนานที่สุด คือ 12 วัน)

                   ระยะติดต่อ

                   ระยะติดต่อของโรคไข้ปวดข้อยุงลาย คือ ระยะที่ผู้ป่วยมีไข้สูงประมาณ 4 วันแรกของโรค ซึ่งเป็นระยะที่มีไวรัสอยู่ในกระแสเลือดเป็นจำนวนมาก (Viremia)

                   สามารถติดตามบทความและข้อมูลอ้างอิงต่อได้ที่… https://www.ddc.moph.go.th/disease_detail.php?d=103&utm_source=chatgpt.com