โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล
มิติใหม่ของระบบสุขภาพไทย
ความไม่มีโรคเป็นลาภอันประเสริฐ ยังคงเป็นประโยคที่ทุกคนปรารถนาจะเป็นเช่นนั้น แต่ร่างกายมนุษย์ที่มีการใช้งานในรูปแบบต่าง ๆ ทุกวันโดยไม่มีการหยุดพักเหมือนอย่างเครื่องจักร อาการเสื่อมโทรมของอวัยวะบางอย่างจึงเกิดขึ้นอย่างเลี่ยงไม่ได้ ขึ้นอยู่กับว่าแต่ละคนมีการดูแลรักษาสุขภาพของตัวเองมากน้อยเพียงใด
สำหรับคนในเมืองการเข้าถึงระบบสาธารณสุขด้านต่าง ๆ อาจมีทางเลือกมากมาย ทั้งคลินิก โรงพยาบาลรัฐ หรือหากมีกำลังจ่ายมากหน่อยโรงพยาบาลเอกชนก็เป็นอีกตัวเลือก แต่สำหรับต่างจังหวัดผู้ที่อาศัยอยู่ห่างออกไป การเข้าถึงระบบสาธารณสุขที่ใกล้ตัวที่สุดก็คือสถานีอนามัย ทว่ายังคงมีปัญหาเนื่องมาจากขีดความสามารถในการให้บริการที่จำกัด
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเป็นแนวทางใหม่ที่เกิดขึ้น ตามนโยบายของรัฐบาล อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี ที่มุ่งยกระดับสถานีอนามัยให้เป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล เพื่อเป็นหน่วยบริการสุขภาพของรัฐที่ตอบสนองปัญหาและความต้องการของชุมชน บนแนวคิดว่า “ใกล้บ้าน ใกล้ใจ” มีภารกิจในการดูแลสุขภาพของประชาชนในพื้นที่ระดับตำบลครอบคลุมทุกด้าน ทั้งการส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค และรักษาพยาบาล ขั้นต้น
โดยมีโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนาบัว-สร้างแป้น ต.นาบัว อ.เพ็ญ จ.อุดรธานี เป็นหนึ่งในโครงการนำร่องที่เรียกได้ว่าประสบความสำเร็จในระดับที่น่าพอใจ ซึ่งนอกจากจะมีทีมงานส่งเสริมสุขภาพ 5 เสือปฐมภูมิเป็นแกนหลักในการปฏิบัติงานแล้ว ส่วนสำคัญที่จะทำให้โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลประสบความสำเร็จมาจากความร่วมมือของอาสาสมัครในชุมชนด้วย
อาสาสมัครในแต่ละชุมชนจะได้รับการฝึกอบรมในการดูแลสุขภาพขั้นพื้นฐาน หลังจากนั้นจึงสามารถออกปฏิบัติงานในชุมชนโดยมีอัตราส่วนอยู่ที่ 1 คนต่อ 11 หลังคาเรือน แม้จะมีการแบ่งพื้นที่รับผิดชอบของอาสาสมัครอย่างชัดเจนแต่การดำเนินงานของแต่ละชุมชนจะแตกต่าง กันออกไป
บ้านยางซอง เป็นหนึ่งในสาขาของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนาบัว-สร้างแป้น ที่นี่มีการจัดตั้งศูนย์สาธารณสุขมูลฐานชุมชน เพื่อเป็นศูนย์กลางในการฝึกอบรมอาสาสมัคร รวมทั้งศูนย์ประสานงานการทำงานในชุมชน โดยมีการแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบให้กับอาสาสมัครอย่างชัดเจน นอกเหนือไปจากการดูแลสุขภาพของคนในชุมชน
ประชากรในทุกหลังคาเรือนของบ้านยางซองจะได้รับการสำรวจเกี่ยวกับสุขภาพของแต่ละคน และจัดแบ่งประเภทของลูกบ้านตามโรค ได้แก่ เบาหวาน โรคหัวใจ ลมชัก คอพอก ความดันโลหิตสูง หอบหืด ธาลัสซีเมีย มะเร็ง พิการ ไปจนถึงผู้ที่มีพฤติกรรมการดื่มสุรา สูบบุหรี่ อ้วนหรือผอมเกินไป และผู้สูงอายุที่ต้องการความช่วยเหลือ
แต่ละวันอาสาสมัครแต่ละคนจะทำหน้าที่ในการเยี่ยมและดูแลผู้ป่วยที่อยู่ในความรับผิดชอบ หลังจากเสร็จภารกิจประจำวันเพื่อติดตามอาการ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่เป็นโรคซึ่งต้องการการดูแลอย่างต่อเนื่อง
ปัจจุบันนอกจากผู้ป่วยจะไม่ต้องเดินทางไกลเพื่อไปรับยาตามที่แพทย์นัดซึ่งช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายแล้ว หากผู้ป่วยบางรายจำเป็นต้องปรึกษากับแพทย์ระบบการให้คำปรึกษาทางไกลผ่านเว็บแคมก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่นำมาใช้ โดยมีโรงพยาบาลเพ็ญเป็นศูนย์กลางให้คำปรึกษาพร้อมทั้งส่งต่อ หากว่าผู้ป่วยมีอาการเกินกว่าขีดความสามารถของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลจะดูแลได้
นอกจากการดูแลผู้ป่วยแล้ว ที่บ้านยางซองยังจัดให้มีการออกกำลังกายสำหรับกลุ่มผู้สูงอายุทุกวันในช่วงเย็น โดยใช้อุปกรณ์ง่าย ๆ ที่ สามารถหาได้ในชุมชนมาเป็นตัวช่วย ขณะที่กลุ่มแม่และเด็กจะมีการให้ความรู้ในการเลี้ยงดู ส่งเสริมการดื่มนมแม่ในทารก ไปจนถึงการสร้างกิจกรรมให้กับกลุ่มวัยรุ่นเพื่อให้ห่างไกลจากยาเสพติด
ไม่ใช่เพียงแค่ชุมชนดูแลกันเองเท่านั้น ในส่วนของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลยังมีการจัดคาราวานสุขภาพออกให้บริการเวียนไปแต่ละชุมชนที่รับผิดชอบอยู่อย่างสม่ำเสมอด้วย ซึ่งเป็นการทำงานเชิงรุก ไม่จำกัดพื้นที่ทำงานอยู่ในตัวโรงพยาบาลอย่างเดียว
การให้บริการด้านสาธารณสุขอย่างใกล้ชิดที่เกิดขึ้นนี้ ไม่เพียงช่วยสร้างเสริมสุขภาพเท่านั้น แต่ยังช่วยชะลอและป้องกันการเกิดโรคร้ายแรงไปพร้อม ๆ กันด้วย เพราะสุขภาพดี สังคมดี ไม่มีขาย อยากได้ต้องร่วมสร้าง
ซึ่งทั้งหมดนั้นตรงกับสาระสำคัญของการเป็นโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลที่ว่า เชื่อมโยงเครือข่ายระดับชาติ แต่อยู่ใกล้ชิดชุมชน ซึ่งจะเป็นแกนหลักของระบบสาธารณสุขไทยนับจากนี้เป็นต้นไป.
ที่มา: หนังสือพิมพ์เดลินิวส์
Update:09-11-52
อัพเดทเนื้อหาโดย: ณัฏฐ์ ตุ้มภู่
