เรื่องโดย ปรภัต จูตระกูล Team content www.thaihealth.or.th

ภาพโดย สสส. 

เด็ก 6 เดือนในท้องแม่สามารถได้ยินทุกสรรพเสียง แต่เสียงที่เด็กอยากได้ยินมากที่สุดคือเสียงที่อ่อนโยนของพ่อและแม่ที่มีเพียงผนังท้องกั้นเอาไว้ หากพ่อแม่อ่านหนังสือให้เด็กฟังตั้งแต่ยังอยู่ในท้อง เด็กก็จะเติบโตมาอย่างสมบูรณ์ มีจิตใจที่อ่อนโยน

“การอ่านมันบ่มเพาะในทุก ๆ เรื่อง เราเคยแก้ไขปัญหาเรื่องของสุขภาพฟันเด็กไม่ได้ แต่แค่หนังสือนิทานเล่มเดียวทำให้เด็กกลับมาเช็คสุขภาพฟันได้ และมันจะนำไปสู่มิติเรื่องอื่น ๆ” นางสุดใจ พรหมเกิด ผู้จัดการแผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เล่าถึงประโยชน์ของหนังสือนิทานว่า เรื่องของสุขภาพร่างกายส่วนใหญ่จะถูกบอกเล่าผ่านหนังสือนิทานเด็ก เพื่อให้เด็กเข้าใจ เรียนรู้ รู้จักเมตตา มีน้ำใจ รู้จักให้อภัยคนอื่น ฯลฯ เพราะหนังสือเด็กเป็นวรรณกรรมที่ใกล้ตัว เพียงแค่พลิกฝ่ามือเด็กก็สามารถเรียนรู้ได้ หนังสือจึงเป็นพิพิธภัณฑ์แหล่งเรียนรู้ที่ใกล้ตัวเด็กมากที่สุด

“เราเชื่อว่าการลงทุนในเด็กปฐมวัยเป็นสิ่งที่คุ้มค่าที่สุด ไม่ใช่แค่ทางด้านเศรษฐกิจเพียงอย่างเดียว แต่การลงทุนด้วยการบ่มเพาะความเป็นมนุษย์ เป็นหัวใจ เพราะไม่ได้ต้องการให้เด็กเติบโตมาทิ้งรากเหง้าของตัวเอง ทิ้งพ่อแม่ แต่ด้วยพลังของการอ่านจะบ่มเพาะความเป็นมนุษย์ให้กับเด็กเหล่านั้นได้เติบโตมาด้วยจิตใจที่อ่อนโยน” นางสุดใจ กล่าว

เมื่อวันที่ 29 มีนาคม 2562 ในงานกิจกรรมเปิดตัวเครือข่าย ‘READ for Thailand : อ่านสร้างคน คนสร้างชาติ’ การขับเคลื่อนงานพัฒนาทุนมนุษย์ ด้วยฐานพลังการอ่านในเด็กปฐมวัย ในเวทีเสวนา “Best Practice Reading Talk” นางนรรถฐิยา ผลขาว นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการ อำเภอไทยเจริญ จังหวัดยโสธร ได้บอกเล่าประสบการณ์ที่ได้พบเจอขณะทำงานว่า ได้มีโอกาสไปเยี่ยมครอบครัวที่มีพ่อแม่เป็นใบ้ และกังวลว่าลูกของตนจะไม่สามารถพูดได้เพราะไม่มีต้นแบบ หรือคนสอนวิธีการพูด การอ่านออกเสียง แต่ด้วยความช่วยเหลือของญาติพี่น้อง และอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) ที่ผลัดเวียนกันมาช่วยเหลือ ช่วยอ่านหนังสือให้ฟัง ทำให้เด็กคนนี้เติบโตและมีพัฒนาการที่สมบูรณ์ อ่านออกเขียนได้ และกลายเป็นแรงบันดาลใจให้กับอีกหลายครอบครัว ให้ข้ามขีดจำกัดอุปสรรคทางกายภาพ ยิ่งไปกว่านั้นด้วยพลังแห่งการอ่าน ทำให้เด็กคนนี้เติบโตมาด้วยความรู้ความสามารถ เรียนเก่งจนสอบได้ที่ 1 ของชั้นเรียน

“จากการทำงานในกรณีผู้ปกครองที่เป็นใบ้ รู้สึกกดดันเพราะเป็นห่วงพัฒนาการของเด็ก แต่การทำงานอย่างต่อเนื่อง สนับสนุนการอ่านให้กับเด็กผ่านญาติพี่น้อง และอสม. ทำให้เด็กสามารถอ่านออกเสียงและมีพัฒนาการที่ดี” นางนรรถฐิยา เล่าต่อว่า ความสัมพันธ์ของคนในครอบครัวก็สำคัญ เพราะการอ่านจะทำให้เกิดการโอบกอดสัมผัส เด็กจะมีความจำ มีความอบอุ่น และถือเป็นการสร้างตัวตนของพ่อแม่ให้อยู่ในใจเด็ก ส่งผลดีทั้งทางใจ สติปัญญา และทางกาย

ทางด้าน นางจันทร์เพ็ญ สินสอน ผู้ก่อตั้งบ้านเรียนเด็กพระคุณ ตำบลนอกเมือง อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์ เล่าว่า ตนก่อตั้งบ้านเรียนฯ ด้วยความเชื่อ ความศรัทธา การสร้างจิตสำนึกของเด็กโดยมีการอ่านเป็นการขับเคลื่อนที่สำคัญ เพราะการอ่านเป็นอาหารสมอง ช่วยให้เด็กคิดเชื่อมโยง คิดวิเคราะห์ ได้เสพศิลปะผ่านภาพหนังสือนิทานที่งดงาม และเนื้อเรื่อง ถ้อยคำที่สอดแทรกคุณธรรมจริยธรรม ผ่านภาพที่สื่อให้เด็กเรียนรู้

นางจันทร์เพ็ญ เล่าต่อว่า การอ่านไม่ใช่การสอน หรือการสะสมบรรยากาศที่เครียด แต่การอ่านที่แท้จริงคือบรรยากาศของความสุข ความรื่นรม ใบหน้ายิ้มแย้มแจ่มใส เพราะฉะนั้น 6 ปีแรกของชีวิต คือทั้งหมดของชีวิตที่เหลืออยู่ หากเด็กเติบโตมาในบรรยากาศที่พ่อแม่หรือผู้ใหญ่ในบ้านอ่านหนังสือให้ฟัง มีบรรยากาศสนุกสนาน ชวนพูดคุย ชวนคิด ชวนตั้งคำถาม ก็จะทำให้เด็กรู้สึกประทับใจและหลงรักในการอ่านได้ และนั่นจะเป็นสิ่งที่จะทำให้เด็กรักการอ่านตลอดไป

“อ่านไม่พอ แต่ต้องเล่นให้เป็น” นางจันทร์เพ็ญ บอกว่า การเล่นก็สำคัญ เพราะจะทำให้กล้ามเนื้อ สมอง และการเคลื่อนไหวพัฒนา กำจัดความเครียด การเล่นปีนป่ายคือการเล่นที่ดีที่สุด แต่ผู้ใหญ่มักจะบอกให้เด็กห้ามปีนป่าย ห้ามเล่นน้ำ ห้ามเล่นทราย แต่การเล่นสิ่งเหล่านี้จะช่วยให้กล้ามเนื้อพัฒนาทุกส่วน

นางจินตนา ทองใจสด นายกเทศมนตรีตำบลพุเตย อำเภอวิเชียรบุรี จังหวัดเพชรบูรณ์ เล่าถึงการสนับสนุนการสร้างสนามเด็กเล่นสร้างปัญญา ที่สนับสนุนให้เด็กมีการเคลื่อนไหว พัฒนาร่างกาย พัฒนากล้ามเนื้อ และรู้จักการเอาตัวรอด โดยสอดแทรกการอ่านเข้าไปในสนามเด็กเล่นผ่านฐานเรือสลัดลิง ผ่านการจัดให้มีห้องสมุดอยุ่บนสนามเด็กเล่นทรงเรือ เมื่อเด็กได้อ่านหนังสือบนเรือก็จะมีความสุข และได้สัมผัสถึงธรรมชาติ เมื่อเด็กมีความสุข สมองก็เปิดรับในหนังสือและรักสิ่งต่าง ๆ ได้ง่ายขึ้น

การอ่านอาจไม่ใช่แค่การอ่านอีกต่อไป แต่เป็นการดูแล การเยียวยา การประคับประคองชีวิต และนำไปสู่กระบวนการเรียนรู้ที่สร้างสรรค์ นอกจากนี้การเล่นเพื่อพัฒนาการเคลื่อนไหวของร่างกายก็ยังส่งผลต่อพัฒนาการให้เด็กเติบโตอย่างมีสุขภาพที่แข็งแรงอีกด้วย