ปลุกใจเมืองสาวะถี วิถีสะอาด

ที่มา : หนังสือพิมพ์คมชัดลึก

ภาพประกอบจากเว็บไซต์แผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริมสุขภาพ

ใครจะไปคิดว่า หมู่บ้านสาวะถี ต.สาวะถี อ.เมือง จ.ขอนแก่น แห่งนี้ จะเป็นหมู่บ้านที่สามารถจัดการปัญหาขยะได้อย่างดีเยี่ยม เพราะจากปี 2556 ที่ผ่านมา ปัญหาขยะที่เคยมีสะสมต่อวันถึง 20 ตัน ลดลงเหลือเพียง 6 ตัน ในปี 2560

แต่ก็ยังเป็นปัญหาใหญ่ที่ทำให้เทศบาลตำบลสาวะถีต้องจัดการกับมัน และปลายปีนี้เทศบาลตำบลสาวะถีได้ไปเจรจากับเทศบาลนครขอนแก่น เพื่อนำเอาขยะที่มีอยู่ 6 ตันไปทิ้งเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้า โดยจะต้องจ่ายเงินค่ากำจัดขยะมากถึง 6 แสนบาท ต่อปี… มันช่างมหาศาลจริงๆ

เรื่องนี้ ปรียา สมทรัพย์ ผู้อำนวยการกองสาธารณสุขสิ่งแวดล้อมเทศบาลตำบลสาวะถี บอกว่า การทำโครงการเพื่อแก้ไขปัญหาขยะของเทศบาลอย่างต่อเนื่อง ทำให้ปัญหาขยะในครัวเรือนลดลง โดยเฉพาะการแยกขยะและเอาขยะมาขาย โดยมีเทศบาลรับซื้อ โดยใช้ "โครงการคัดแยกขยะสะสมเงินทองคุ้มครองชีวิต" ด้วยการให้ชาวบ้านนำขยะมาขายทุกเดือน เพื่อสะสมเงินเข้าบัญชี โดยให้บัญชีมีเงินสะสมเอาไว้เดือนละ 300 บาท หากในครอบครัวมีผู้เสียชีวิตก็จะมีเงินช่วยเหลือรายละไม่ต่ำกว่า 1 หมื่นบาท ซึ่งเป็นประโยชน์ ต่อชาวชุมชนยิ่งนัก ทำให้พื้นที่หมู่บ้านสาวะถีหลายครอบครัวคัดแยกขยะดีเยี่ยมจนไม่มีขยะจะทิ้ง และไม่มีขยะจะขาย แต่ขยะจะมีมากในช่วงงานเทศกาล ซึ่งจัดที่วัดไชยศรี วัดที่มีฮูปแต้มหรือภาพจิตรกรรมฝาผนังที่งดงามและมักจะมีนักท่องเที่ยวมาเยือน พร้อมกับการจัดกิจกรรมอยู่เนืองๆ และผลที่เหลืออยู่ทุกครั้งที่จัดงานคือขยะที่ทางวัดต้องหาคนมาจัดการและคัดแยกเพื่อให้เทศบาลมาเก็บต่อไป

พระครูบุญชยากร เจ้าอาวาสวัดไชยศรี และเจ้าคณะตำบลสาวะถี บอกว่า วัดไชยศรีเป็นวัดต้นแบบในการแก้ปัญหาขยะ เพราะพระเณรในวัด จะกวาดและจัดการกับขยะจนชาวบ้านเอาไปพูดปากต่อปาก และหากลูกหลานใครมาเล่นที่วัด พ่อแม่ก็สบายใจได้ว่าไม่มีขยะ ไม่มีเศษแก้ว หรือไม่มีอะไรที่จะเป็นอันตรายแน่นอน นอกจากนั้นยังกลายเป็นแบบอย่างให้ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านสาวะถี (สาวัตถีราษฎร์รังสฤษฏิ์) เอาไปดำเนินการและทำตามจนโรงเรียนบ้านสาวะถีมีขยะลดลง เพราะผู้อำนวยการโรงเรียนลงมือจัดการด้วยตนเอง และหากเป้าหมายของโครงการต้องการให้ขยะหมดไปจากชุมชนจะต้องปลุกสำนึก หากเขาเห็นประโยชน์ เขาก็จะทำตามแต่ปัญหาของวัด ที่เห็นคือช่วงเทศกาลที่มีคนมาเที่ยวเยอะ ทำให้มีขยะล้นถังตลอด

นอกจากปัญหาขยะในวัดช่วงเทศกาลที่พบแล้ว ปัญหาใหญ่คือขยะในโรงเรียน ซึ่งมีโรงเรียนประถมและโรงเรียนมัธยมในพื้นที่ที่มีขยะให้ไปเก็บทุกวัน โดยพบว่าเด็กนักเรียนไม่ได้คัดแยกขยะก่อนทิ้ง แต่จะทิ้งรวมกัน ทั้งขยะที่ขายได้ ขยะเปียก ขยะพิษ และขยะรวม ทำให้เป็นภาระของเทศบาลที่ต้องไปเก็บเพื่อนำไปจัดการ โดยหากอุดช่องโหว่ตรงจุดนี้ได้ จะทำให้บ้านสาวะถีทั้งหมู่บ้านปลอดขยะได้

โครงการปลุกใจเมืองสาวะถีวิถีสะอาด จึงได้เริ่มต้นขึ้น หลังจากเมื่อปี 2560 ที่ผ่านมา เครือข่ายสื่อศิลปวัฒนธรรมชุมชนอีสาน โดยแผนงานสื่อศิลปวัฒนธรรมสร้างเสริม สุขภาพ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ได้เข้าไปสปาร์คเด็กนักเรียนในโรงเรียนสาวะถีพิทยาสรรพ์ เพื่อให้รู้จักคัดแยกขยะ ทิ้งขยะ และวางแผนการจัดการขยะระยะสั้น ระยะกลาง และระยะยาว จนนำมาสู่การเปิดเพจ "ปลุกใจไทสาวะถี" ขึ้น และมีการรณรงค์จัดการปัญหาขยะในโรงเรียนอย่างต่อเนื่อง

แต่ในปีนี้จากการรณรงค์ในโรงเรียนได้มีการขยายพื้นที่ออกสู่ชุมชน โดยได้เชิญตัวแทนชุมชน ตัวแทนเทศบาล มาเข้าร่วมระดมสมองเพื่อหาทางจัดการขยะกันอย่างเป็นรูปธรรม โดยมีเป้าหมาย จากวันนี้จนถึงเดือนตุลาคม สาวะถีจะต้องลดปริมาณขยะลงให้ได้ โดยเฉพาะในโรงเรียนทั้งสองแห่งในพื้นที่

โดยแผนการรณรงค์มีตั้งแต่ การเดินขบวนรณรงค์ในพื้นที่ เมื่อวันเสาร์ที่ 16 มิถุนายน ที่ผ่านมา และการวางแผนรณรงค์ในระยะสั้นนี้คือการจัดประกวดวาดภาพในระดับประถม มัธยมต้น และมัธยมปลาย โดยจะจัดในวันที่ 2 สิงหาคมนี้ พร้อมๆ กับการประกวดโครงการของทั้ง 3 ระดับ เพื่อลดปัญหาขยะในโรงเรียนอีกด้วย

นอกจากนั้น ในขั้นตอนต่อไปคือการนำเอานวัตกรรมที่ได้จากการจัดการขยะมาโชว์และแลกเปลี่ยนไอเดียกันในตลาดนัดขยะ ซึ่งจะจัดให้ตรงกับวันที่เทศบาลรับซื้อขยะจากชุมชน เพื่อจะได้ให้ทุกภาคส่วนเห็นว่า ขยะที่มีอยู่นั้น นอกจากเอามาคัดแยกและขายแล้ว ยังสามารถเอาไปแปรรูปและทำเป็นสิ่งประดิษฐ์ สิ่งของได้อีกหลากหลาย

นี่คือภารกิจที่ชาวเมืองสาวะถี ได้ประกาศเจตนารมณ์ร่วมกัน เพื่อจะจัดการขยะในชุมชน ให้หมดไป ดังที่ท่านพระครูบุญชยากร ได้บอกไว้ว่า ใจใส ใจสะอาด ปราศจากขยะ เพราะหากเรา จัดการขยะในใจเราได้ฉันใด เราก็จะสามารถแก้ปัญหาขยะนอกหัวใจเราได้ฉันนั้น