“บุหรี่” ติดง่าย แต่เลิกยาก อย่าเริ่มเลยดีกว่า…

เป็นคำกล่าวที่ไม่เกินจริงเลย บุหรี่ ติดง่าย เลิกยาก แต่เลิกได้ ขอเพียงตั้งใจ และเข้มแข็ง บุหรี่ไม่เอื้อประโยชน์ให้ใคร มีแต่ทำลาย ทำลายสุขภาพ บั้นทอนชีวิตให้สั้นลง 10-12 ปี เป็นตัวการสำคัญที่ก่อให้เกิดโรคต่างๆ อาทิ  โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคปอด และโรคมะเร็งในอวัยวะต่างๆ เป็นต้น ซึ่งมีอันตรายถึงชีวิตหรือก่อให้เกิดความพิการเรื้อรัง 

ปี 2554 มีผู้สูบบุหรี่รวมชายหญิง ถึงกว่า 15 ล้านคน และมีผู้เสียชีวิตจากการสูบบุหรี่ถึง 50,000 ราย

แม้จะมีตัวเลขที่แสดงถึงยอดผู้สูบจำนวนมาก แต่ก็มีผู้สูบจำนวนหนึ่งที่ต้องการเลิกสูบบุหรี่ และโทรเข้าไปขอคำปรึกษาสายด่วนเลิกบุหรี่ 1600 เฉลี่ยในปี 2553 กว่า 20,000 สาย ซึ่งในจำนวนนี้ มีผู้ที่สามารถเลิกได้ภายใน 6 เดือน มี 502 ราย ถึงจะเป็นสถิติตัวเลขที่ไม่สูงมากนัก หากมองในอีกมุมหนึ่ง อย่างน้อยก็ยังมีผู้ที่คิดอยากเลิก แสดงว่าเขาเหล่านั้นตระหนักว่า บุหรี่ มีแต่โทษ มีแต่พิษภัย ดังนั้นคนในสังคมต้องร่วมมือร่วมใจ ร่วมรณรงค์ต่อต้านการสูบบุหรี่ ต่อต้านควันบุหรี่มือสอง และมาร่วมสร้างพื้นที่ปลอดบุหรี่ทั้งที่บ้าน และที่สาธารณะ ไม่เพียงเพื่อตัวเองในวันนี้ แต่ยังส่งผลต่อเนื่องไปถึงเด็ก เยาวชนที่กำลังเติบโตขึ้นมา จะได้ห่างไกลบุหรี่

นายทองใบ บุมี นักจัดรายการวิทยุชุมชน ย่านรังสิต เป็นผู้หนึ่งที่เคยตกเป็นทาสบุหรี่ตั้งแต่อายุ 17 ปี และสูบเรื่อยมาจนอายุ 60 ปี นายทองใบเล่าว่าเขาสูบบุหรี่มาตั้งแต่วัยรุ่น สูบวันละซอง จากบุหรี่ราคาซองละ 3 บาท จนถึงซองละ 58 บาท เวลานั้นเขารู้สึกว่า คนที่สูบบุหรี่นั้นดูเท่ ทันสมัย เท่าเทียมเพื่อน แต่ไม่เคยรู้เลยว่ามันจะส่งผลเสียอย่างไรต่อชีวิตในบั้นปลาย

จากอายุ 17 ถึง 60 กว่าปีนั้น หากรวบรวมค่าบุหรี่เป็นตัวเงินก็เป็นเงินจำนวนมาก และมากพอที่จะฆ่าตัวเองได้ เพราะระหว่างที่สูบ จะมีอาการเหนื่อยหอบเป็นประจำ มีเสมหะเหนียวข้น เวลานอนบางครั้งถึงขนาดชักดิ้นชักงอทุรนทุราย เพราะการสูบบุหรี่จะมีผลทำให้หายใจลำบาก เหนื่อยง่าย เพียงแค่เดินขึ้นบันไดยังมีอาการหอบจนตัวโยน หรือแม้แต่จะนั่งสวดมนต์ไหว้พระยังทำไม่ไหว

“ผมมีความคิดจะเลิกอยู่แล้ว เรื่องของเรื่องคือ คนในครอบครัวให้ความเกรงใจกับผมมาก ในห้องผมก็สูบ ในรถของลูกสาวผมก็สูบ ลูกหลานไม่ว่าอะไร เราจึงมาคิดได้ว่าน่าจะเลิก เขาเกรงใจเรา เราก็น่าจะเกรงใจเขาบ้าง ถ้าเราเจ็บป่วยไป ก็ไม่พ้นลูกที่ต้องดูแล หรือหากเราไม่ป่วย แต่เราไปพ่นควันใส่ลูกหลานที่นั่งข้างกัน แล้วเขาป่วยเพราะเรา เราจะเสียใจสักแค่ไหน ลำพังเราเป็นภาระให้แก่ลูกยังไม่พอหรือ ยังนำเอาโรคไปแพร่ให้กับลูกหลานอีก คิดได้ก็ละอายครับ” นายทองใบเล่าถึงความตั้งใจที่จะเลิกบุหรี่ ซึ่งก่อนหน้านั้นก็มีความพยายามเป็นร้อยครั้ง ครั้งหนึ่งถึงขนาดสัญญาสาบาน แต่ไม่เป็นผล หรืออย่างพี่ชายของนายทองใบเองก็พยายามเลิก ถึงขนาดจุดธูปสาบานกับเจ้าพ่อ ถ้ากลับมาสูบอีกขอให้กระอักเลือด ขอให้มีอันเป็นไป แต่สุดท้ายก็ต้องกลับไปจุดธูปขอคืนคำสาบาน

บุหรี่เป็นสิ่งเสพติดที่หาได้ง่าย ทำให้เมื่อใดที่คนใจอ่อนได้กลิ่น หรือเกิดความคุ้นเคยทางอารมณ์ ก็มักปล่อยให้บุหรี่เข้ามาในชีวิตซ้ำแล้วซ้ำอีก “ผมเลิกมาเป็นร้อยครั้งแล้ว บุหรี่เลิกไม่ยากหรอกครับ แต่กลับมาสูบใหม่ทุกครั้ง บางทีเลิกได้ 1 ปี แล้วกลับมาสูบอีก 10 ปี แต่ครั้งนี้คิดว่าเป็นเที่ยวสุดท้ายของชีวิต ที่จะเลิกโดยไม่หวนกลับ เพราะผมมีกำลังใจจาก 1600 เขาพูดดีมาก พูดให้คนมีกำลังใจ ให้คิดว่าตัวเองมีค่า ทำให้ผมแข็งแกร่ง เขาให้ผมคิดถึงร่างกายตัวเอง ให้เปรียบเทียบตับปอดเหมือนครัวที่หุงข้าวด้วยเตาถ่าน เขม่าดำๆ ที่ไปจับ มันจะเหนียว น่าขยะแขยง และน่ารังเกียจ เหมือนเวลาเราสูบบุหรี่ เพราะแค่พูดก็รู้สึกเหม็นปาก แล้วคนอื่นเขาจะไม่รังเกียจเหรอ ขนาดภรรยาผมยังขอแยกห้องนอนกับผมมา 20 ปี 

นอกจากนี้ 1600 เขายังเตือนว่า การเลิกบุหรี่ไม่ใช่ว่าเลิกได้ง่าย เหมือนการนำก้อนหินไปทับหญ้าอยู่กลางสนาม หญ้ารอบๆ ข้างมันก็โต แต่อย่าคิดว่าใต้ก้อนหินมันจะตาย มันเพียงแต่เหี่ยวเฉา ยกก้อนหินออก มันก็โตเมื่อนั้น บุหรี่ก็เหมือนกัน เพราะฉะนั้นอย่าหวนกลับมาสูบแม้แต่มวนเดียว มวนเดียวก็เท่ากับยกหินออก เดี๋ยวมันก็ติดอีก หากคุณเป็นคนใจอ่อน และไม่มีกำลังใจ โทรไปที่ 1600 สิครับ”

ด้าน สงวน แก่นเพชร เล่าว่า วันหนึ่งเห็นหน้าซองบุหรี่ รู้สึกเหมือนเห็นอนาคตตัวเอง มะเร็งของจริง เจาะคอ ถุงลมโป่งพอง ผมกลัวแล้วครับ กลัวตาย เพราะสิ่งที่เห็น มันเป็นเรื่องจริง คือแรงบันดาลใจทำให้ผู้ชายวัย 70 ปี ที่ชื่อ สงวน แก่นเพชร อาสาสมัครหมู่บ้าน ชาวปทุมธานี คิดที่จะเลิกสูบบุหรี่

คุณลุงสงวน เล่าให้ฟังว่า สูบบุหรี่มาตั้งแต่อายุ 12-13 ปี สมัยก่อนเป็นเด็กไปเลี้ยงควาย เวลาไม่มีอะไรทำก็สูบบุหรี่ใบจาก ไปไล่ควายก็ใช้บุหรี่ใบจากมวนจนติด เวลาผู้ใหญ่จ้างให้ไปเลี้ยงควาย ก็ให้บุหรี่มวนมา ต่อมาเริ่มสูบเป็นซอง วันหนึ่งสูบ 2 ซองยังไม่พอ สูบไม่ถึงหนึ่งวันก็หมด ติดบุหรี่ ต้องสูบทุกวัน สูบมาตลอด 50 ปี ไม่เคยคิดจะเลิก

และด้วยว่าคุณลุงสงวนสูบบุหรี่เป็นระยะเวลานานต่อเนื่อง คุณลุงสงวนเริ่มมีอาการเหนื่อยจัด ลมหายใจติดขัด บางครั้งหายใจแทบไม่ได้ ต้องตั้งสติหยุดหายใจ แล้วค่อยๆ ผ่อนลมหายใจ จึงหาย หากทำงานหนักจะเกิดอาการเหนื่อยหนัก คุณลุงไม่ได้เป็นแต่เพียงสิงห์อมควัน แต่ยังเป็นนักดื่มตัวยงอีกด้วย ตีสองตีสามไม่กลับบ้าน เดินเกะกะอยู่ตามถนน ทั้งกินเหล้า ทั้งสูบบุหรี่ เนื้อตัวสกปรก ไม่มีใครอยากเข้าใกล้ สังคมรังเกียจ เมื่อก่อนสูบทั้งสามีภรรยา สูบในมุ้งควันกลบทั้งคู่ แต่ต่อมาภรรยาของคุณลุงไม่สบายเลยเลิกสูบไปก่อน ถึงกระนั้นคุณลุงสงวนก็ยังไม่เลิก จนวันหนึ่งมาเห็นภาพผลกระทบกับสุขภาพในด้านต่างๆ พร้อมคำเตือนบนหน้าซองบุหรี่

“ก็จริงของเขา เกิดเป็นมะเร็ง เป็นปอด ผมเลิกเลย ไม่มีใครต้องบอก ผมอยากเลิกของผมเอง ไม่ต้องมีใครมาแนะนำ กลัวครับ เจาะคอ  เหงือก ฟัน ผุพังหมด เหนื่อยเป็นถุงลมโป่งพอง มันเป็นเรื่องจริง แล้วดีมากเลยที่หน้าซองมีเบอร์โทรศัพท์ 1600 ผมก็เลยโทรไปศูนย์เลิกบุหรี่ เขาก็แนะนำผม เขาบอกว่า เอามะนาวล้างให้สะอาด หั่นแว่นแล้วอม อยากสูบบุหรี่เมื่อไรก็อม อมจนซีด จนหายเปรี้ยว ผมก็ทำตาม 2-3 วัน ผมก็เลิกเลย ไม่มีอาการหงุดหงิด ฟุ้งซ่าน หรืออารมณ์เสีย ผมว่ามันอยู่ที่นิสัยเรา เราไม่ไปเอามัน มันจะเอาเราได้ไง ไม่ใช่มันติดเรา เรานั่นแหละที่ติดมัน”

คุณลุงสงวนเล่าว่า การเลิกดื่มเหล้านั้นเลิกง่ายกว่า แต่บุหรี่เป็นสิ่งที่เลิกยากที่สุด เพราะมีสารเคมีที่ทำให้เกิดความอยากสูบอยู่ในร่างกาย และทำให้ต้องการสูบในจำนวนที่มากขึ้นเรื่อยๆ

“ผมขอบอกคนที่ยังไม่เลิก เลิกซะ สูบแล้วมีภัย บุหรี่มันเผาปอด ควันเข้าไปอบอยู่ในปอด อีกอย่างสังเกตดูคนที่สูบบุหรี่หัวจะหงอก แก่ดูไม่ได้ หน้าตาไม่สดใส แต่ก่อนตอนผมตื่นมาตอนเช้า ที่หน้านี่หยิกไม่เจ็บนะ มันชาไปหมด แต่กำลังต้านเรายังดี มาช่วงหลังไม่ไหวแล้ว ดีที่ผมเลิกได้ทันและแข็งแรงขึ้นอีก ผมขออนุโมทนาที่มี 1600”

ที่มา: แผนสื่อสารสุขภาวะและสื่อสารการตลาดเพื่อสังคม