ถอดบทเรียนนักศึกษาพยาบาลก้าวสู่นักสร้างเสริมสุขภาพ
รู้หรือไม่ว่า…นักสร้างเสริมสุขภาพที่ดีไม่ใช่แค่การเรียนรู้เพียงในตำราเท่านั้น ยิ่งวิชาชีพด้านการพยาบาล ยิ่งต้องใส่ใจถึงการบริการรักษาที่นอกจากมาจากใจแล้ว ยังต้องมาจากองค์ความรู้ที่ส่งผลดีต่อผู้รับบริการอย่างแท้จริงด้วย สิ่งเหล่านี้ต้องผ่านการเรียนรู้ที่มาจากประสบการณ์ การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน รวมไปถึงการอบรมแนวทางการส่งเสริมสุขภาพที่ถูกต้องและเหมาะสม
รศ.นพ.รณภพ เอื้อพันธเศรษฐประธานเครือข่ายกิจการนิสิตนักศึกษาแพทย์ และอาจารย์ภาควิชาเวชศาสตร์ครอบครัว คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ กล่าวถึงความสำคัญในการส่งเสริม และให้ความรู้แก่นักสร้างเสริมสุขภาพ ว่า จากประสบการณ์ที่ทำงานด้านนี้พบว่า ยังมีความเคลื่อนไหวในขอบเขตจำกัด และการเคลื่อนไหวส่วนใหญ่เกิดขึ้นเฉพาะในระดับบุคลากร หรือโครงการย่อยเท่านั้นดังนั้นการให้แนวทางแก่นักสร้างเสริมสุขภาพจึงต้องมุ่งสร้างเสาหลักให้เกิดขึ้นภายในคณะแพทยศาสตร์ เพื่อให้เกิดการทำงานอย่างแท้จริง ในการสร้าง 4เครือข่ายขึ้นในองค์กรคือ ทั้งเครือข่ายนักศึกษาแพทย์อาชีวอนามัย KM หรือการจัดการความรู้ และ palliative care หรือการดูแลแบบผสมผสาน
ล่าสุดได้มีการจัด ประชุมวิชาการมหกรรมการเรียนรู้ เครือข่ายพยาบาลศาสตร์เพื่อการสร้างเสริมสุขภาพ (พย.สสส.) ครั้งที่ 2 หัวข้อ “บ่มเพาะนักศึกษาพยาบาล…สู่การเป็นนักสร้างเสริมสุขภาพ” ขึ้นจัดโดย แผนงานพัฒนาเครือข่ายพยาบาลศาสตร์เพื่อการสร้างเสริมสุขภาพโดยการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เพื่อสร้างองค์ความรู้และแนวคิดใหม่ๆ ในการจัดการเรียนการสอน และการพัฒนานักศึกษาพยาบาลด้านการสร้างเสริมสุขภาพได้สร้างสรรค์งานด้านนี้อย่างต่อเนื่อง จนนำไปสู่การเป็นนักสร้างเสริมสุขภาพที่ดีได้ในอนาคต
ผศ.ทพ.ดร.จรินทร์ ปภังกรกิจ ผู้จัดการแผนงานงานโรงเรียนทันตแพทย์สร้างสุขภาพกล่าวถึงบทเรียนการสร้างบัณฑิตทันตแพทย์นักสร้างสุขภาพ ว่า แผนงานโรงเรียนทันตแพทย์ฯ ได้รับการสนับสนุนจาก สสส. เนื่องจากต้องการทำงานเพื่อให้นิสิตนักศึกษาทันตแพทย์เห็นความสำคัญในเรื่องการสร้างเสริมสุขภาพมากขึ้น อย่างไรก็ตามเรื่องนี้ต้องใช้เวลาร่วม 2-3 ปีจึงจะเห็นผล โดยได้เริ่มตั้งแต่ปี 2547 ซึ่งทำงานคล้ายโรงเรียนแพทย์ฯ โดยมีการประชุมตั้งคณะกรรมการทำงานขึ้น อย่างไรก็ตาม การทำงานแรกเริ่มได้ศึกษาตัวอย่างต่างๆ อาทิ พยาบาลชุมชนโดยก่อนเริ่มทำงานได้ทำการวิจัยเชิงคุณภาพเกี่ยวกับการสร้างเสริมสุขภาพต่างๆพบว่า ปัญหามาจากความเครียด เนื่องจากเราต้องเน้นทั้งเรื่องวิทยาศาสตร์ และหัตถการ ความชำนาญด้านฝีมือต่างๆเหมือนการสอนผ่าตัด ทำให้รู้สึกว่าเวลาที่สอนนักศึกษาก็หมดแล้ว ดังนั้นความเครียดจึงเกิดขึ้นระหว่างนักศึกษาและแพทย์ด้วย เราจึงต้องชูเรื่องนี้ และรณรงค์ว่าโรงเรียนทันตแพทย์สร้างสุขภาพ เพื่อลดความเครียดดังกล่าวขึ้น
รศ.ดร.วรรณภา ศรีธัญรัตน์ ผู้จัดการแผนงานพย.สสส.กล่าวว่า สถาบันการศึกษาพยาบาลจะเน้นให้ทำงานในลักษณะเป็นผู้นำด้านสร้างเสริมสุขภาพเป็นหลักโดยการทำงานแบ่งเป็นระยะที่ 1ระหว่างปี 2546-2550 เป็นระยะสร้างศักยภาพ ต่อมาระยะที่ 2 ซึ่งแบ่งเป็น 2 ช่วง คือตั้งแต่ปี 2550-2552 ได้ขยายและสร้างเครือข่ายโดยเน้นครูกับศิษย์ในการสร้างสุขภาพที่ดี ต่อมาช่วงระหว่างปี 2552-2553 บูรณาการและสร้างสรรค์ผลงาน แต่ปัญหาคือ คนยังไม่ค่อยรู้ถึงผลงานที่พยาบาลทำ จึงต้องขับเคลื่อนให้คนเข้าใจและรู้จักการทำงานของพยาบาลที่มุ่งสร้างเสริมสุขภาพเป็นหลัก ซึ่งสาขาพยาบาลศาสตร์ได้ทำเรื่องสมรรถนะด้านการสร้างเสริมสุขภาพของนักศึกษาพยาบาล จนนำไปสู่การกำหนดสมรรถนะและเนื้อหาสาระของการสร้างเสริมสุขภาพในหลักสูตรพยาบาลศาสตร์
แนวทางการดำเนินงานทั้งหมดที่แต่ละองค์กรได้ร่วมมือร่วมใจกันทำอย่างจริงจังทำให้คาดหวังว่านักศึกษาพยาบาลหรือนักสร้างเสริมสุขภาพจะต้องมีความรู้ ความเข้าใจและมีสมรรถนะด้านการสร้างเสริมสุขภาพอย่างแท้จริงเพื่อประโยชน์ต่อสังคม อย่างยั่งยืนตลอดไป
ที่มา : หนังสือพิมพ์แนวหน้า โดย ปานมณี