‘ด่านชุมพล’ ต้นแบบชุมชนปลอดถังด้วย ‘ผู้สูงวัย’
ที่มา : หนังสือพิมพ์สยามรัฐ
ภาพประกอบจากเว็บไซต์ gotoknow.org
"ขยะ" เศษของเหลือใช้ที่บางคนมองไม่เห็นค่าพร้อมจะทิ้งขว้างลงข้างทางหรือถังขยะ แต่ผู้สูงอายุ ต.ด่านชุมพล อ.บ่อไร่ จ.ตราด กลับมองว่าขยะมีค่ายิ่ง สร้างอาชีพสร้างเพื่อน สร้างสุขภาพ หรือจะกล่าวว่า "ขยะสร้างสุข"
ที่โรงเรียนผู้สูงอายุ ต.ด่านชุมพล ขององค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) ด่านชุมพลเปิดเรียนทุกวันอังคาร 08.00-15.00 น. ซึ่งทุกเช้าในวันเปิดเรียน สมาชิกโรงเรียนผู้สูงอายุ ต.ด่านชุมชน จำนวน 61 คน จะหิ้วถุงขยะที่ผ่านการคัดเลือกแล้ว มาคนละหนึ่งถุง มอบให้กับทางโรงเรียน ก่อนจะรวมตัวกันทำกิจกรรมจ กสานวัสดุเหลือใช้
ผู้สูงอายุแต่ละคนจะคัดแยกขยะจำพวกหลอดกาแฟ ซองกาแฟ กล่องนม ซึ่งบางส่วนโรงเรียนจัดหามาให้ เพื่อนำมาสานเป็นตะกร้าไว้ใส่ของหรือสิ่งประดิษฐ์อื่นๆ ซึ่งจะช่วยฝึกประสาทกล้ามเนื้อ สาย ตา คลายเครียด และส่งเสริมอาชีพให้กับผู้สูงอายุ โดยสิ่งประดิษฐ์ที่ทำไว้จะนำไปขายหรือเป็นของที่ระลึกให้กับผู้มาเยี่ยมโรงเรียน
ขณะเดียวกันทุกวันที่ 5 ของเดือน ผู้สูงอายุก็จะนำขยะอื่นๆ ที่ได้คัดแยกไว้มาขายที่ตลาด นัดขยะรีไซเคิลเงินที่ได้ก็จะเข้าบัญชีธนาคารขยะสะสมยอดเงินไปเรื่อยๆ ถ้าหากได้เยอะมากพอ หรือมีความจำเป็นจึงค่อยเบิกถอนออกไปใช้
พ.ต.ต.วุฒิพงษ์ โสภาพงษ์ นายก อบต.ด่านชุมพล กล่าวว่า ปัญหาขยะของด่านชุมพลนับวันจะรุนแรงมากยิ่งขึ้น แม้จะเป็นสังคมเรียบง่ายแบบชนบท ชาวบ้าน มีอาชีพทำไร่ทำสวน และรับจ้าง แต่ขยะกลับทับถมมากขึ้นเรื่อยๆ เพราะทุกคนมองเป็นเรื่องไกลตัวและไม่คิดว่าจะเป็นปัญหา ทาง อบต.ด่านชุมพล ตระหนักถึงปัญหาดังกล่าวที่จะต้องแก้ไขเร่งด่วนจึงหาทางออกหลายๆ ทาง ขณะเดียวกันก็ขอเข้าร่วมโครงการ "การจัดการขยะในชุมชน" ของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ด้วย เพื่อรณรงค์ให้คนในชุมชนหันมาใส่ใจการคัดแยกขยะอย่างจริงจัง
"มาตรการแรกที่ร่วมกันรณรงค์ คือเก็บถังขยะหน้าบ้านออกให้หมด เพราะขยะจะหมักหมมอยู่ในถังเหม็นเน่าแมลงวันมารุมตอมเป็นแหล่งแพร่เชื้อโรค สุนัขมาคุ้ยเขี่ยถังขยะล้ม เรี่ยราดไปทั่ว นอกจากนี้ยังพบว่า ชุมชนอื่นๆ "มักง่าย" เอาขยะมาทิ้งหน้าบ้านของคนอื่นด้วย ทำให้ปริมาณขยะมีมากกว่าปกติ ดังนั้นทางชุมชนจึงเห็นว่า ส่งคืนถังขยะให้ อบต.ดีกว่า โดยทุกครัวเรือนจะทำการคัดแยกขยะไว้ภายในครัวเรือน ชิ้นไหนนำมาทำประโยชน์ได้ก็จะจัดเก็บ อันไหนขาย ได้ก็จะเก็บไว้ นอกจากนี้ ต.ด่านชุมชน ยังจัดให้มีตลาดนัดขยะรีไซเคิลทุกวันที่ 5 ของเดือน เพื่อให้ชาวบ้านที่คัดแยกขยะนำมาขายให้กับ อบต.โดยผู้ที่นำมาขายส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ" นายกอบต.ด่านชุมพล กล่าว
เมื่อดำเนินการได้ระยะหนึ่ง ก็เริ่มเห็นผล ชุมชนสะอาดขึ้น ถนนสวยงาม และคนในชุมชนช่วยกันคัดแยกขยะจากเมื่อก่อนเคยมีขยะมากถึง 16 ตัน ตอนนี้ลดลงเหลือเพียง 11 ตันต่อเดือนเท่านั้น ซึ่งได้มีการขยายผลโครงการไปยังพื้นที่ ม.2 และ ม.7 และเป็นที่ภาคภูมิใจว่า อบต.ด่านชุมพล ได้เป็นต้นแบบการบริหารจัดการขยะของ อ.บ่อไร่
ด้าน นายวิริยะ เครือแส นักเรียนโรงเรียนผู้สุงอายุ ต.ด่านชุมพล บอกว่า ผู้สูงอายุทุกคนจะกระตือรือร้นช่วยกันเก็บขยะ เพราะมีเวลาว่าง พบเห็นขยะตามท้องถนนก็เก็บไปคัดแยกสะสมไว้ เมื่อถึงวันไปโรงเรียนก็เอาไป
"ผลดีนอกจากจะได้เงินเล็กๆ น้อยๆ แล้วผู้สูงอายุจะได้พบเจอกันบ่อยขึ้น มีกิจกรรมร่วมกัน ได้เรียนรู้สิ่งใหม่ๆ สนุก สังสรรค์กับย้อนรำลึกถึงอดีต อยู่บ้านก็มีแต่โรคซึมเศร้าจิตใจห่อเหี่ยว แต่มาที่นี่แล้วจะร่าเริง ได้เจอเพื่อนสมัยเก่าๆ ร้องเล่น เต้นด้วยกัน ไม่ต้องทนเหงา ว้าเหว่อยู่กับบ้านเหมือนแต่ก่อน" นักเรียนโรงเรียนผู้สุงอายุ ต.ด่านชุมพล กล่าว
บ้านด่านชุมพล ถือเป็นชุมชนตัวอย่างที่มีการจัดการขยะที่ได้ผลและมีประสิทธิภาพโดยคนในชุมชนพร้อมใจกันทำด้วยความเต็มใจและสุขใจที่ได้ทำ ซึ่งถือเป็นวิธีการจัดการขยะที่ได้ผล และมีประสิทธิภาพมากที่สุด
