ดึงเครือข่ายพื้นที่ปฏิรูปการเรียนรู้

           ไม่มีงานใดที่สามารถทำได้คนเดียวได้สำเร็จ และไม่มีใครสามารถแก้ปัญหาได้ดีเท่ากับคนที่รู้จักปัญหานั้นดีที่สุดจึงเป็นที่มาให้สำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน (สสค.) และสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ใช้เป็นยุทธศาสตร์ในการขับเคลื่อนงานเชิงพื้นที่ ทั้งในเรื่องการเรียนรู้ หรือในเรื่องสุขภาพมาโดยตลอด 

           คราวนี้ได้กรณีศึกษาจังหวัดปฏิรูปการเรียนรู้จากจังหวัดสุโขทัย และจังหวัดลำปาง ของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) มาเป็นตัวอย่างแลกเปลี่ยนในเวทีปฏิรูปการศึกษาเพื่อคนทั้งมวลครั้งที่ 33 ซึ่งจะจัดขึ้นในวันอังคารที่ 4 พฤศจิกายน ณ โรงแรมมิราเคิล แกรนด์

           สำหรับสุโขทัย เมืองแห่งพ่อคุณรามคำแหงมหาราช กลับพบปัญหาเด็กอ่านไม่ออกเขียนไม่ได้สูงจนน่าตกใจโดยผลการประเมินการอ่านของเด็กนักเรียนชั้นประถมศึกษาในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุโขทัย เขต 2 (สพป.สุโขทัย เขต 2) ระหว่างปี 2551-2553 พบว่ามีนักเรียนที่มีปัญหาด้านการอ่าน คิดเป็นร้อยละ 12.96 12.53 และ 4.31 ตามลำดับ ส่วนจำนวนนักเรียนที่มีปัญหาด้านการเขียน คิดเป็นร้อยละ 14.90 15.11 และ 13.93 ตามลำดับ นอกจากนี้ยังพบว่าคะแนนเฉลี่ยวิชาภาษาไทยในระดับเขตพื้นที่ปี 2553 มีค่าคะแนนเฉลี่ยน้อยกว่าระดับประเทศถึงร้อยละ 1.72 จึงเป็นที่มาให้คนในจังหวัดได้เริ่มหาวิธีการแก้ปัญหา และหยิบยกประเด็นที่เด็กอ่านไม่ออกเขียนไม่คล่องเป็นโจทย์ในการทำงานร่วมกันทั้งจังหวัด

           นายมานพ ษมาวิมล ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสุโขทัย เขต 2 กล่าวว่าจากปัญหาที่เกิดขึ้นทำให้ ในปี 2554 สพป.สุโขทัย เขต 2 ได้มีแนวคิดในการยกระดับคุณภาพการศึกษาในวิชาภาษาไทย โดยกำหนดเป็นนโยบายการยกระดับคุณภาพของผู้เรียนตามจุดเน้นหลัก โดยมุ่งเน้นให้ นักเรียนชั้น ป.1-3 อ่านออก เขียนได้ ใฝ่ดี ส่วนระดับชั้น ป.4-6 เน้นอ่านคล่อง เขียนคล่อง ใฝ่เรียนรู้ พร้อมกำหนดกลุ่มเป้าหมายของผู้นำในการขับเคลื่อนการยกระดับคุณภาพทางการศึกษา ประกอบด้วย รองสพป.สุโขทัย.เขต 2, ศึกษานิเทศก์, เจ้าหน้าที่กลุ่มส่งเสริมสถานศึกษาเอกชน, ผู้บริหารโรงเรียนทุกโรงเรียน  และครูผู้สอนที่พร้อมจะขับเคลื่อนการยกระดับคุณภาพการศึกษาภาษาไทยจำนวน 390 คน ซึ่งถือเป็นภารกิจเร่งด่วนที่ต้องเร่งดำเนินการ เพื่อให้นักเรียนมีคุณภาพและมาตรฐานตามที่หลักสูตรกำหนด โดยเน้นที่มุ่งพัฒนาให้มีความสมดุลทั้งด้านความรู้ ความคิด ความสามารถ ความดีงามและความรับผิดชอบต่อสังคม เป้าหมายเหล่านี้จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือให้ทุกฝ่ายในพื้นที่เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาโดยใช้หลักของการทำงานเป็นทีมและมุ่งผลสัมฤทธิ์ 

             “จากการทำงานที่ผ่านมาได้แสดงให้เห็นว่า สพป.สุโขทัย เขต 2  มีทุนองค์ความรู้ ทุนรูปแบบการทำงาน ตลอดจนทุนเครือข่ายความร่วมมือกับฝ่ายต่างๆ ในพื้นที่ในการพัฒนาผู้เรียนให้ก้าวข้ามความไม่รู้หนังสือได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากมีการต่อยอดทุนการทำงานนี้ผ่านการวิจัยและพัฒนาตัวแบบการจัดการเชิงระบบที่เอาพื้นที่เป็นฐาน (Area-Based) ที่ประสานความร่วมมือทุกฝ่ายมากกว่าการทำงานแยกส่วนตามบทบาทหน้าที่ (Function-Based) ของหน่วยงานต่างสังกัด และมีการขยายผลต้นแบบการจัดการระดับพื้นที่ดังกล่าวออกไปให้เต็มพื้นที่จังหวัดสุโขทัย ก็จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งต่อการยกระดับคุณภาพการศึกษาของจังหวัดและทั้งต่อการสร้างต้นแบบการจัดการเชิงพื้นที่บนความร่วมมือพหุพาคีที่จะเป็นแบบอย่างในการปฏิรูปการศึกษาต่อไปในอนาคต”

            ขณะที่ปัญหาการศึกษาของจังหวัดลำปาง แม้ประเด็นไม่เด่นชัดเท่าสุโขทัย แต่กลับพบว่า “ความเหลื่อมล้ำของคุณภาพสถานศึกษา” เป็นปัญหาหนักอกที่ทุกฝ่ายกำลังเผชิญอยู่ มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปางในฐานะที่เคยขับเคลื่อนงานร่วมกับสกว.จึงขันอาสาเป็นหน่วยเชื่อมประสานการสร้างเครือข่ายการทำงานร่วมกันของคนในจังหวัด จนเป็นที่มาในการพูดคุยกันในเวทีกลุ่มย่อยหลายๆกลุ่ม จนสุดท้ายได้ข้อสรุปในการขับเคลื่อนงานด้วยการทำงานในเชิงลึกกับโรงเรียนขนาดกลาง ที่มีจำนวนเด็กนักเรียนระหว่าง 500-2,000 คน เสียก่อน แล้วจึงขยายผลไปยังโรงเรียนขนาดอื่นๆ โดยไม่มีการแบ่งแยกสังกัดในการขับเคลื่อนงานวิจัย และเชื่อว่าถ้าโรงเรียนกลุ่มนี้มีการประสานกลไกภาคีทุกภาคส่วนเข้ามาด้วยกันแล้ว ก็จะกลายเป็นว่าคนลำปางลุกขึ้นมาร่วมกัน ไม่ได้เป็นหน้าที่ของโรงเรียน ไม่ได้เอาพื้นที่เขตเป็นตัวตั้ง ไม่ได้เอากระทรวงศึกษาเป็นตัวตั้ง ไม่ได้เอา อปท.เป็นตัวตั้ง แต่เอาพื้นที่ลำปางเป็นตัวตั้ง 

             ผศ.จำลอง บุญชูคำ อาจารย์ประจำคณะครุศาสตร์ ม.ราชภัฏลำปาง ผู้รับผิดชอบ“โครงการวิจัยพัฒนากลไกข้อมูลกระบวนการเพื่อลดความเหลื่อมล้ำของคุณภาพสถานศึกษาขนาดกลางในจังหวัดลำปาง” ที่ได้รับการสนับสนุนจากสกว. สสส. และสสค. กล่าวว่า หลักสำคัญของการพัฒนาก็คือการทำงานบนฐานข้อมูล ไม่ใช่การทำตามกระแสและความรู้สึก เพราะต้นสังกัดของแต่ละโรงเรียนก็มีฐานข้อมูลเป็นของตัวเอง แต่ละแห่งก็มีอิสระที่จะบริหารจัดการข้อมูล แต่ถ้ามองข้อมูลภาพรวมลำปาง ก็จะพบว่าลำปางก็ยังขาดตัวเชื่อม และเราคิดว่าข้อมูลตรงนี้ถ้ากลุ่มงานหรือหน่วยงานที่รับผิดชอบเรื่องการศึกษา มาพัฒนาข้อมูลร่วมกัน และอาศัยกลไกที่ที่เกิดขึ้นมาขับเคลื่อนผ่านข้อมูลตรงนี้ เราจะพัฒนาข้อมูลและดึงกลไกเข้ามาร่วมทำให้เกิดข้อมูลภาพรวมของลำปางได้ ซึ่งข้อมูลเหล่านี้จะเป็นตัวชี้วัดให้เห็นถึงคุณภาพของสถานศึกษาได้อย่างไร ณ วันนี้เราได้เริ่มขึ้นแล้ว หน่วยงานต่างๆ เริ่มเห็นตรงกันว่า สามารถที่จะทำกันได้โดยไม่ต้องรอส่วนกลาง

            พบคำตอบของการทำงานเชิงเครือข่าย ที่เริ่มจากจุดเล็ก แต่ทำลึก เพื่อสร้างกลไกการทำงานที่ยั่งยืนในจังหวัดกันได้ใน"เวทีปฏิรูปการเรียนรู้สู่การศึกษาเพื่อคนทั้งมวล"ครั้งที่ 33 เรื่อง “จังหวัดปฏิรูปการเรียนรู้โดยใช้พื้นที่เป็นฐานตอนที่ 3: สุโขทัย VS ลำปาง เวลา 13.30-16.00 น. โดยตลอดมาท่านสามารถรับชมการถ่ายทอดสดผ่านเว็บไซต์ สสค.ได้ที่ www.QLF.or.th แต่ครั้งนี้จะพิเศษกว่าตรงที่ท่านสามารถชมการถ่ายทอดสดผ่านwww.YOUTUBE.com/QLFThailand ได้ด้วยอีกช่องทางหนึ่ง โดย สสค.ได้ปรับรูปแบบการถ่ายทอดสดเพื่อให้ผู้ฟังได้เห็นบรรยากาศจริงเสมือนนั่งฟังอยู่ในห้องประชุม

            ที่มา : สำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน (สสค.)