ดึงภูมิปัญญาชุมชน รักษาผืนป่า ‘ร่องปอ’

ที่มา : หนังสือวิถีชุมชนสร้างเศรษฐกิจฐานราก ป่าชุมชน

แฟ้มภาพ

ป่าชุมชนบ้านร่องปอ  จังหวัดพะเยา อนุรักษ์ผืนป่าด้วยภูมิปัญญา ด้วยกฎของหมู่บ้านและภูมิปัญญาท้องถิ่น

ป่าชุมชนบ้านร่องปอได้รับการประกาศเมื่อปี 2543 มีเนื้อที่ประมาณ 970 ไร่ โดยบ้านร่องปอเป็นหมู่บ้านทีมีพื้นที่ป่า ซึ่งอยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติป่าบ้านร่องปอ ป่าห้วยแก้ว และป่าแม่อิงฝั่งซ้าย

ชาวบ้านร่องปอได้พึ่งพาอาศัยและใช้ประโยชน์จากป่าตั้งแต่อดีตมา ซึ่งแต่เดิมผืนป่าแห่งนี้เป็นอ่าที่มีความอุดมสมบูรณ์ เป็นป่าต้นน้ำลำธาร ที่คนในชุมชนได้อาศัยน้ำในการทำเกษตรกรรม ต่อมาผืนป่าได้ถูกทำลายลง คนชุมชนหวั่นวิตกว่า หากปล่อยให้สถานการณ์เป็นเช่นนี้ต่อไป ชุมชนจะไม่มีผืนป่าไว้เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร แหล่งอาหารสมุนไพร และแหล่งต้นไม้ใช้สอยอีกต่อไป จึงได้ร่วมแรงร่วมใจกันจัดตั้งป่าชุมชนขึ้น เพื่ออนุรักษ์ผืนป่าด้วยกฎของหมู่บ้านและภูมิปัญญาท้องถิ่น

สำหรับในส่วนของการดำเนินการ ป่าชุมชนบ้านร่องปอมีระบบการบริหารจัดการในรูปคณะกรรมการ โดยคณะกรรมการจะมาจากการคัดเลือกของคนในชุมชน โดยได้ดำเนินการอนุรักษ์ผืนป่าด้วยวิธีการที่หลากหลาย อาทิ มีการเชิญชวนให้คนในพื้นที่มาร่วมกันปลูกป่าในวันสำคัญต่างๆ เช่น วันสำคัญทางศาสนา วันสำคัญของชาติ ทั้งยังมีการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในด้านขนบธรรมเนียมประเพณี และความเชื่อทางศาสนา ในการช่วยป้องกันการตัดไม้ทำลายป่า เป็นต้น

ปัจจุบันพื้นที่ป่าชุมชนบ้านร่องปอ มีความอุดมสมบูรณ์มากเป็นซูเปอร์มาร์เก็ตของชุมชน ให้คนในชุมชนสามารถเข้าไปเก็บผลผลิตจากป่า เช่น หน่อไม้ เห็ด สมุนไพรต่างๆ เพื่อสร้างรายได้ นอกจากนี้ยังเป็นแหล่งเรียนรู้ให้คนชุมชนและเยาวชนในท้องที่ ได้เข้ามาศึกษาเกี่ยวกับระบบนิเวศต้นน้ำและสมุนไพรอีกด้วย