จากใจคนทำงานให้คนไทย “เลิกบุหรี่”
เรื่องโดย : ปรภัต จูตระกูล Team Content www.thaihealth.or.th
ภาพโดย สสส.
จากใจคนทำงานให้คนไทย “เลิกบุหรี่”
การทำงานเพื่อรณรงค์ให้คนเลิกสูบบุหรี่เป็นเรื่องที่ทำมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน แม้จะเป็นเรื่องที่ยากแต่ไม่ใช่เรื่องที่ทำไม่ได้ “โครงการ3 ล้าน 3 ปี เลิกบุหรี่ทั่วไทย เทิดไท้องค์ราชัน” พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่าการทำงานเพื่อสุขภาพของคนไทยเป็นเรื่องที่ทำได้หากทุกภาคส่วนร่วมแรงกันอย่างมุ่งมั่นตั้งใจ
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ร่วมกับ กระทรวงสาธารณสุข และภาคีเครือข่าย จัดพิธีมอบโล่รางวัลเชิดชูเกียรติ ผู้มีผลงานดีเด่นในโครงการ “3 ล้าน 3 ปี เลิกบุหรี่ทั่วไทย เทิดไท้องค์ราชัน” โดยมี นายแพทย์พิศิษฐ์ ศรีประเสริฐ รองปลัดกระทรวงสาธารณสุข เป็นประธานในพิธีมอบโล่รางวัล รวมทั้งสิ้น 88 รางวัล เพื่อสร้างขวัญกำลังใจแก่ผู้ปฏิบัติงานที่มีผลการดำเนินงานชวนคนเลิกบุหรี่ตามโครงการฯ
นายธีระวัฒน์ แดงกะเปา ผู้รับรางวัลหมออนามัยดีเด่นระดับชาติ ได้เล่าถึงการทำงานในช่วงแรก ที่ได้เชิญชวนให้คนเลิกบุหรี่ แต่ปรากฏว่าเกิดการต่อต้านและทำให้ทีมงานเหนื่อยล้าและหมดแรง จึงเปลี่ยนวิธีการทำงานด้วยการเสริมสร้างศักยภาพของทีมให้มีความรู้และเข้มแข็งมากขึ้น เพราะหัวใจสำคัญของการทำงานรณรงค์คือ การสร้างทีมงานให้มีความมุ่งมั่น ทุ่มเท ตั้งใจ และมีความรู้ในเรื่องของพิษภัยจากบุหรี่อย่างแท้จริง เมื่อทีมงานพร้อมจึงเริ่มลงพื้นที่เพื่อทำงานรณรงค์ต่อได้
“เราได้กำหนดพื้นที่ สร้างพื้นที่ปลอดบุหรี่ ให้ชุมชนเกิดความภาคภูมิใจ รวมทั้งการเข้าไปรณรงค์ในงานเลี้ยงสังสรรค์ต่าง ๆ ให้มีการติดป้ายพื้นที่ปลอดบุหรี่มากขึ้น และการเข้าไปชวนให้แต่ละบ้านกำหนดพื้นที่ปลอดบุหรี่ เพื่อให้คนในครอบครัวไปสูบบุหรี่ที่อื่น” นายธีระวัฒน์ เล่าต่อว่า เมื่อมีพื้นที่ให้สูบบุหรี่น้อยลง ทำให้ผู้สูบบุหรี่คิดได้ว่าไม่ควรสูบต่อ
“จริง ๆ เราไม่ชวนคนให้เลิกสูบบุหรี่ แต่ชวนให้คนสูบบุหรี่ในพื้นที่ลับหูลับตาคน ไปสูบในพื้นที่ ๆ ครอบครัวหรือลูกหลานไม่เห็น ทำให้คนสูบบุหรี่ไม่ต่อต้านและเมื่อชักชวนทำกิจกรรมก็เข้าร่วมอย่างง่ายดาย” หมออนามัยดีเด่นระดับชาติ ได้ยกตัวอย่างกิจกรรมที่ใช้ในการรณรงค์ว่า กิจกรรมที่ชวนคนมาเป่าลูกโป่งให้แตก และให้ความรู้ว่า “เมื่อสูบบุหรี่ 1 มวน ถุงลมของเราก็จะแตกแบบนี้เป็นร้อย ๆ ใบในปอด และร่างกายจะขับออกมาเป็นเสมหะ เพราะเสมหะคือถุงลมที่แตกแล้ว” โดยผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้เล่าว่า เมื่อกลับบ้านและคิดจะสูบบุหรี่ก็ทำให้นึกภาพของบุหรี่แตกจึงเลิกสูบในทันที
“นอกจากนี้การเขียนจดหมายถึงคนรักที่สูบบุหรี่ ก็เป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่ประสบความสำเร็จอย่างมาก เพราะคนในครอบครัว หรือเพื่อน จะเป็นบุคคลสำคัญที่สนับสนุนและกระตุ้นให้เกิดการเลิกบุหรี่ได้ในที่สุด เมื่อมีคนเลิกบุหรี่ได้ ครอบครัวก็ดีใจ เปรียบเสมือนรางวัลสำหรับครอบครัว คำขอบคุณของพวกเขาจึงเปรียบเสมือนกำลังใจให้คนทำงานรณรงค์มีแรงใจต่อไป” นายธีระวัฒน์ กล่าวทิ้งท้าย
โครงการ “3 ล้าน 3 ปี เลิกบุหรี่ทั่วไทย เทิดไท้องค์ราชัน” ได้ดำเนินการมาจนถึงปีที่ 3 โดยขณะนี้มีผู้ที่สามารถเลิกบุหรี่ได้แล้ว 2.9 ล้านคน ในระยะเวลาอีกครึ่งปีกับการชวนให้คนไทยเลิกบุหรี่ 1 แสนคนคงไม่ใช่เป้าหมายที่ไกลเกินเอื้อม การทำงานโดยอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ช่วยขับเคลื่อนแบบ 1 ต่อ 1 เพื่อสร้างความใกล้ชิด ให้กำลังใจและแก้ปัญหา ทำให้การดำเนินงานบรรลุผลได้ด้วยดี
ทางด้าน นางสุภาพร มะเสนัย อสม.ดีเด่นระดับชาติ ปี 2562 หมู่บ้านเหล่าพัฒนา ต.เหล่าพัฒนา อ.นาหว้า จ.นครพนม ได้เล่าจุดเริ่มต้นของการทำงานว่า ได้สำรวจข้อมูลภายในหมู่บ้านพบว่า มีคนสูบบุหรี่มากกว่ายาเสพติดชนิดอื่น จึงได้จัดทำประชาคมกันและพบว่ามีผู้สูบบุหรี่ในชุมชนถึง 54 คน จึงได้ริเริ่มจัดทำโครงการ ละ เลิก บุหรี่ โดยมีภาคีเครือข่ายหลายหน่วยงานช่วยกัน
“พี่ใช้ 'ไม้บรรทัดคัดกรอง' เป็นอาวุธในการทำงานรณรงค์ เพื่อคัดกรองด้วยคำถามและแบ่งกลุ่มผู้สูบบุหรี่ออกเป็น 3 ระดับ และให้คำแนะนำในแต่ละกลุ่มให้ตรงจุด” นางสุภาพร เล่าว่า นอกจากนี้ยังใช้คนต้นแบบที่เลิกบุหรี่ได้มาช่วยให้ความรู้ รวมถึงเชิญชวนคนในชุมชนมาเป็นกลุ่มจิตอาสา กระจายความรู้ถึงพิษภัยของบุหรี่ สร้างกิจกรรมในเด็กนักเรียนให้กลับไปชวนคนที่บ้านเลิกบุหรี่ ทำให้จากผู้สูบบุหรี่ 54 ราย เลิกได้ 16 คน และจะขยายกลุ่มการทำงานต่อไปเรื่อย ๆ เพื่อให้คนเลิกสูบบุหรี่ได้มากที่สุด
นางสุภาพร เล่าต่อว่า การใช้ครอบครัวในการให้กำลังใจ โดยเฉพาะใช้เด็กในครอบครัว เช่น ลูก หรือหลาน ในการชวนคนให้เลิกสูบบุหรี่ แสดงให้เห็นถึงผลกระทบต่อบุคคลอื่น โทษของบุหรี่มือสอง-มือสาม โดยชี้ให้เห็นถึงผลกระทบของคนที่เขารักเป็นหลักในการกระตุ้นให้เกิดการเลิกบุหรี่ รวมถึงการเข้าไปให้ความรู้เด็กในโรงเรียนถึงโทษของบุหรี่และชวนให้เด็กกลับบ้านไปขอให้คนในบ้านเลิกสูบ เพื่อจะได้อยู่รักกันไปนาน ๆ
ในวันงดสูบบุหรี่โลก อยากให้ทุกคนกลับไปชวนคนในครอบครัวให้เลิกบุหรี่ ด้วยการบอกว่า “คนที่รักคุณทั้งชีวิต รอการเลิกบุหรี่ของคุณมาตลอด ขอเพียงสิ่งนี้เพื่อเป็นของขวัญในวันงดสูบบุหรี่โลกได้ไหม”