คุยเรื่องเพศกับลูก คว้าโอกาสทองเปิดใจ

 ที่มา: หนังสือพิมพ์ข่าวสด

ภาพประกอบจากแฟ้มภาพ

แฟ้มภาพ

การพูดคุยเรื่องเพศกับลูกนั้น ถือว่า ยังเป็นเรื่องที่ค่อนข้างหายากในเมืองไทย ด้วยทัศนคติที่ปลูกฝังเรื่องวัฒนธรรม ทำให้พ่อแม่จำนวนมาก เลือกที่จะขีดเส้นเอาไว้ว่า เป็นเรื่องที่ ไม่ควรพูดคุยกับลูก

หลายๆ ครอบครัวมีความคิดว่า เมื่อโตขึ้นลูกจะเรียนรู้ได้เอง หรือคิดเองว่า โรงเรียนจะสอนเรื่องพวกนี้กับลูกจึงไม่จำเป็นต้องพูดคุยอะไร

ด้วยความไม่เข้าใจเรื่องเพศและการสื่อสารเรื่องดังกล่าวระหว่างครอบครัวที่มีน้อยมาก ทำให้พบว่า สถานการณ์แม่วัยรุ่นของประเทศไทยในปี 2557 มีประชากรวัยรุ่นหญิงอายุ 15-19 ปี มีอัตราการคลอดเป็น 47.9 ต่อ 1,000 หรือเท่ากับมีทารกเกิดจากแม่วัยรุ่น วันละ 334 คน ซึ่งเป็นอัตราที่สูงกว่าประเทศกำลังพัฒนาอื่นๆ มาก และพบว่ามีการคลอดซ้ำในแม่วัยรุ่น เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 11.3 ในปี 2553 เป็นร้อยละ 12.8 ในปี 2557 แสดงให้เห็นว่ายังไม่ประสบความสำเร็จในการป้องกันการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น

ประเทศไทยกำลังเผชิญกับภาวะ "การเกิดน้อย ด้อยคุณภาพ"

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จึงร่วมมือกับหลายหน่วยงานและภาคีเครือข่าย เปิดตัวโครงการ "โอกาสทองคุยเรื่องเพศกับลูก" มุ่งหวังการสร้างความเข้าใจในเรื่องเพศ ให้พ่อแม่เปิดใจคุยกับลูกเรื่องเพศมากขึ้น

ทพ.ศิริเกียรติ เหลียงกอบกิจ ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการควบคุมปัจจัยเสี่ยงทางสุขภาพ สสส. กล่าวว่า จากการทำงานที่ผ่านมา พบว่า การสนับสนุนให้พ่อแม่ผู้ปกครองพูดคุยเรื่องเพศกับลูกหลานอย่างมีความรู้ความเข้าใจที่ดีพอ โดยใช้โอกาสทอง ในการพูดคุยกับลูก เป็นวัคซีนที่มีประสิทธิภาพ ในการช่วยสร้างภูมิคุ้มกันในเรื่องนี้ให้แก่เด็กเยาวชน และทำได้ในทุกครอบครัว

หลักการง่ายๆ คือ "การเปิดโอกาสคุย (ซึ่งจะช่วย) ปิดโอกาสพลาด" แค่มีความรู้และเข้าใจที่ถูกต้องใน 3 เรื่อง คือ 1.ทัศนคติเรื่องเพศ 2.ความรู้เรื่องเพศ 3.ทักษะพูดคุยสื่อสาร เพียงเท่านี้ก็จะช่วยให้เด็กตัดสินใจ ด้วยตัวเองได้อย่างปลอดภัย และดีต่อสุขภาพ

สสส.จัดทำชุดเครื่องมือสร้างความรู้ความเข้าใจ ทักษะการคุยเรื่องเพศกับลูก รวมถึงมีหลักสูตรอบรม "พลิกมุมมองเรื่องเพศ คุยกับลูกเชิงบวก" เพื่อช่วยเสริมทักษะให้ พ่อแม่มีวัคซีนที่ดีที่สุด ในการสร้างภูมิคุ้มกันป้องกันปัญหาในเรื่องนี้ให้กับลูกหลานอย่างได้ผล

ด้าน พญ.จิราภรณ์ อรุณากูร กุมารแพทย์เวชศาสตร์วัยรุ่น คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี กล่าวว่า มีงานวิจัยหลายชิ้นทั้งต่างประเทศและในประเทศ พบว่า ครอบครัวที่พ่อ แม่ ผู้ปกครอง ได้พูดคุยเรื่องเพศกับเด็กอย่างเป็นเรื่องปกติ มีแนวโน้มจะช่วยป้องกัน และลดความเสี่ยงจากปัญหาทางเพศแก่เด็กวัยรุ่นได้มากกว่าครอบครัว ที่ไม่ได้คุย

สอดคล้องกับผลการศึกษาวิจัยเรื่อง  "การศึกษาแนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ไม่พร้อมในวัยรุ่น (แม่วัยรุ่น)" ของ ศ.ดร.ศิริพร จิรวัฒน์กุล นักวิชาการอิสระ อดีตอาจารย์คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เมื่อปี 2554 พบว่าจากการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพว่า วัยรุ่นทั้งหญิงและชายต่างคาดหวังว่า พ่อแม่ และครูจะเป็นที่พึ่งเรื่องเพศสำหรับพวกเขาได้ แต่ช่องว่างของความไม่เข้าใจกัน และการรับรู้เรื่องเพศที่ต่างกันระหว่างผู้ใหญ่กับเด็ก ทำให้วัยรุ่นหญิงและชายเลือกที่จะคุยกับเพื่อนเรื่องเพศมากกว่า

ในที่สุดเมื่อวัยรุ่นตั้งครรภ์ ทั้งวัยรุ่นหญิงและวัยรุ่นชายต้องกลับมาหาพ่อ แม่ อยู่ดี ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูลงานวิจัยจำนวนมากในต่างประเทศ พบว่า พ่อ แม่ ผู้ปกครองมีส่วนสำคัญที่ช่วยป้องกันบุตรหลานวัยรุ่นตั้งครรภ์ได้

ข้อมูลจากหลายงานวิจัยล้วนตอกย้ำว่า ความสำเร็จของการป้องกันการตั้งครรภ์ใน วัยรุ่นนั้น มีพ่อ แม่ ผู้ปกครองเป็นกุญแจสำคัญ จึงต้องคว้าโอกาสทองในการคุยกับลูก คือ 1.เมื่อเด็กอยากคุย เริ่มสนใจอยากรู้ 2.เมื่อมีโอกาส ไม่ว่าจะเป็นในช่วงเวลาที่ดูละคร ข่าว หรือมีเหตุการณ์เชื่อมโยง และ 3.เมื่อจำเป็นต้องคุย หากเด็กไม่ถาม เราจำเป็นต้องสร้างโอกาสในการคุย เช่น ตอนลูกเริ่มมีแฟน หรือสังเกตเห็นการแสดง ออกที่เปลี่ยนไป

"ที่สำคัญการคุยเรื่องเพศนั้นเริ่มพูดคุยกับลูกได้ ตั้งแต่ลูกเริ่มพูดคุยรู้เรื่องคือ 2-3 ขวบ คือการสอนให้เข้ารู้จักเพศของตัวเอง เข้าใจ ในเพศของตัวเอง หากเริ่มพูดคุยตั้งแต่ยังเล็กพ่อแม่เอง ก็จะเคยชินกับการพูดคุยเรื่องเพศกับลูกด้วยเช่นกัน" พญ.จิราภรณ์กล่าว

สสส.ยังเปิดคอร์สอบรมในหลักสูตร "พลิกมุมมองเรื่องเพศ คุยกับลูกเชิงบวก" มีจัดอบรม ครั้งละ 2 วัน ช่วยให้ผู้ปกครองทบทวน เรียนรู้ทั้งจากตัวเองและผู้อื่น ทดลองคิด และฝึกทักษะสำคัญที่เกี่ยวข้อง ช่วยเสริมสร้างความมั่นใจ ทำให้พ่อ แม่ ผู้ปกครองเปิดใจมีมุมมองใหม่เรื่องเพศ โดยมีเป้าหมายให้พ่อ แม่ ผู้ปกครองได้ เป็น "วัคซีน" เพิ่มภูมิคุ้มกันให้ลูกหลาน ให้พ่อ แม่ ผู้ปกครองวางแผนชีวิตลูกทั้งเรื่องเพศ

การจัดอบรมในช่วง 4 เดือนจากนี้ไปใน 8 จังหวัดทุกภาค ได้แก่ เชียงใหม่ กำแพงเพชร ขอนแก่น อุบลราชธานี ชลบุรี ราชบุรี สงขลา และกรุงเทพฯ ที่ศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ สสส. สนใจสอบถามและสมัครได้ที่ โทร. 06-1919-0111

นอกจากนี้ สสส.จัดทำชุดความรู้ และชุดกิจกรรมเสริมความรู้ สร้างภูมิคุ้มกันเรื่องเพศ ได้แก่ 1.แบบประเมินความพร้อมคุยเรื่องเพศ 2.คู่มือ และแผ่นพับ (Factsheet) โอกาสทองคุยเรื่องเพศกับลูก 3. เว็บไซต์ www.คุยเรื่องเพศ.com และ 4.รายการโทรทัศน์ "Sexpert Family" ออกอากาศทางช่อง 8 ทุกวันอาทิตย์ เวลา 16.15-17.15 น. และยังผลิตภาพยนตร์โฆษณาทางโทรทัศน์ สื่อวิทยุ สื่อออนไลน์ เพื่อรณรงค์สร้างความตระหนักในเรื่องนี้อีกด้วย

หากพ่อแม่คนไหนเริ่มอยากจะลองเปิดใจให้กว้างเพื่อพูดคุย กับลูกดูแล้ว ขอให้เปิดใจฟังลูกอย่างมีสติ ฟังด้วยใจ ไม่ตัดสินในความคิดของเขา เชื่ออย่างแน่นอนว่าต่อไปลูกจะเปิดใจยอมพูดคุยปรึกษาปัญหาต่างๆ กับพ่อแม่ได้อย่างไม่เคอะเขิน เช่นนั้นต่อไป เราจะสามารถช่วยลูกยับยั้งปัญหาต่างๆ ที่จะเกิดกับเขาได้ดีขึ้นแน่นอน