ที่มา: หนังสือ ทานยาปฏิชีวนะให้เป็น

โดย: สำนักศูนย์เรียนรู้สุขภาวะ (สสส.)

แฟ้มภาพ

คำว่า “ยาแก้อักเสบ” เป็นคำติดปากที่ได้ยินคนเรียกกันบ่อยและเรามักคุ้นกับความรู้ที่ว่าเจ็บคอหรือบาดเจ็บให้ทานยาแก้อักเสบกันไว้ แต่เราไม่ได้รู้ว่าบางครั้งเรากำลังเรียกยาปฏิชีวนะว่า “ยาแก้อักเสบ” ซึ่งไม่ถูกต้องและนำมาใช้เกินกว่าเหตุเพราะเกิดความเข้าใจผิดว่า เมื่อเป็นหวัดคออักเสบต้องกินยาแก้อักเสบนี้โรคถีง จะหาย ทั้งที่ยาปฏิชีวนะ ไม่ใช่ยาแก้อักเสบมาทำความเข้าใจการใช้ยาปฏิชีวนะและยาแก้อักเสบกันให้มากขึ้น เพื่อป้องกันอันตรายที่เกิดจากการใช้ยาผิด

ยาปฏิชีวนะ มีความหมายตรงกับคําาในภาษาอังกฤษว่า Antibiotics ที่หมายถึงยาซึ่งผลิตมาจากสิ่งมีชีวิต อาจจะเป็นยาต้านจุลชีพหรือยาต้านมะเร็งก็ได้ มีสรรพคุณในการกําาจัดเชื้อโรคที่ทําาให้คนเจ็บป่วยจากการที่เชื้อโรคทําาให้เกิดการอักเสบ ฉะนั้นจึงเป็นยาที่ใช้รักษาโรคติดเชื้อ คําาเรียกที่เหมาะสมและเข้าใจง่ายน่าจะคือคําาว่า “ยาต้า นจุลชีพ หรือยาฆ่า เชื้อ” ซึ่งโดยทั่วไปมักเป็นเชื้อแบคทีเรีย บางคนจึงเรียกว่ายาต้านแบคทีเรียแต่ยังอาจครอบคลุมถึงเชื้อไวรัสบางชนิดและเชื้อราบางชนิดด้วย

ยาแก้อักเสบ หมายถึง ยาที่ช่วยลดอาการอักเสบอันเกิดจากการที่เมื่อเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายคน ร่างกายจะมีปฏิกิริยาต่อต้านเชื้อโรคนั้นเพื่อกําาจัดเชื้อโรค นี่จึงเป็นสาเหตุให้เกิดลักษณะของการอักเสบขึ้น เช่น คออักเสบ ปอดอักเสบ เป็นต้น การใช้ยาปฏิชีวนะไปกําาจัดเชื้อที่ก่อโรคจะมีส่วนช่วยให้อาการอักเสบทุเลาลง เพราะต้นเหตุถูกกำจัด ส่วนการอักเสบนั้นๆ จะค่อยๆ ทุเลาลงเองจากการซ่อมแซมของเนื้อเยื่อหรือการรักษาด้วยวิธีอื่นๆ

เพราะเหตุนี้จึงมีการเรียกยาปฏิชีวนะว่าเป็นยาแก้อักเสบรวมกันไปอย่างผิดๆ และแท้จริงแล้วยังมีโรคที่เกิดจากภาวะการอักเสบอีกมากมายที่ไม่สามารถรักษาให้หายได้ด้วยยาปฏิชีวนะ ต้องใช้ยาแก้อักเสบซึ่งเป็นยาที่ไปลดการอักเสบโดยตรง เช่น ยาแอสไพรินหรือการพักการใช้อวัยวะส่วนนั้นจนกว่าจะหายดี เป็นต้นความหมายของ“ยาปฏิชีวนะ” กับ “ยาแก้อักเสบ”