Page 185 - แผนการดำเนินงาน สสส. ประจำปี 2561
P. 185
อยู่ในวัด ชุมชน และ โรงเรียน ๘๔๘ แห่ง การมุ่งเน้นเชิงคุณภาพ เพื่อยกระดับแหล่งเรียนรู้และพื้นที่สร้างสรรค์
ให้เป็นพื้นที่มีชีวิตจะเป็นจุดส�าคัญมากกว่าการมุ่งเน้นเชิงปริมาณ การเปิดพื้นที่กิจกรรมสร้างสรรค์ และ
ศิลปวัฒนธรรมในชุมชน ยังเป็นช่องทางสื่อสารสุขภาวะและน�าเสนอวิถีสุขภาวะทางปัญญาที่มีศักยภาพสูง
และทวีความส�าคัญอย่างยิ่งในโลกปัจจุบัน เพราะเป็นทั้งพื้นที่สร้างดุลยภาพการสื่อสารสุขภาวะในยุคที่
เทคโนโลยีดิจิทัลที่ดึงดูดคนสู่ “โลกเสมือนจริง” มีอิทธิพลอย่างสูง อีกทั้งยังมีพลังในการหลอมรวม
คนทุกช่วงวัยสู่การพัฒนาตนเองสู่การรู้เท่าทันสื่อ ฉลาดรู้ทางสุขภาพ และสุขภาวะทางปัญญา ได้อย่างเป็น
ธรรมชาติ
ในเรื่องของการอ่าน ซึ่งเป็นทักษะส�าคัญที่อยู่เบื้องหลังกระบวนการเรียนรู้ในศตวรรษที่ ๒๑
แม้ผลส�ารวจครั้งล่าสุดในปี ๒๕๕๙ พบว่า อัตราการอ่านของคนไทยวัย ๑๔ ปีขึ้นไปเพิ่มขึ้นจากครั้งก่อน
แต่ข้อมูลการศึกษาในเชิงคุณภาพพบว่า ศักยภาพการอ่านหนังสือของคนไทยก�าลังถดถอย และเด็กไทย
มีพัฒนาการด้านภาษาล่าช้าเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนสูงถึง ร้อยละ ๓๘.๒ ในปี ๒๕๕๗ และ เด็กปฐมวัย ร้อยละ ๓๙.๘
หรือประมาณ ๑.๘ ล้านคน ยังเข้าไม่ถึงการอ่าน การส่งเสริมและพัฒนาด้านการอ่านแก่เด็กและเยาวชนไทย
จึงเป็นภารกิจส�าคัญเร่งด่วน และถูกรวมเป็นเป้าหมายการพัฒนาระดับชาติหลายฉบับ
“ระบบสื่อยุคดิจิทัล” กับผลต่อสุขภาวะ
ภูมิทัศน์และเนื้อหาในระบบสื่อที่เปลี่ยนแปลงอย่างก้าวกระโดดภายในเวลาสั้นๆ ดังกล่าว ถูกมองว่า
เป็นทั้ง “ความเสี่ยง” และ “โอกาส” ต่อการสร้างเสริมสุขภาวะ
ก. ความเสี่ยง ราชสมาคมเพื่อสาธารณสุข (Royal Society for Public Health : RSPH) ประเทศ
อังกฤษ ระบุว่า สื่อใหม่เสพติดง่ายยิ่งกว่าบุหรี่หรือสุรา อีกทั้งยังมีข้อมูลจ�านวนมากที่ชี้ให้เห็นว่า ระบบสื่อ
ในยุคปัจจุบันน�าไปสู่ผลกระทบต่อสุขภาพในทุกมิติ
ด้านผลกระทบต่อสุขภาพกาย รายงานจากทั่วโลกระบุถึงผลกระทบจากการใช้สื่อดิจิทัลต่อสุขภาพ
ร่างกาย ที่ส�าคัญคือ การท�าให้อวัยวะเสื่อม ภาวะน�้าหนักเกิน เมื่อยล้า อ่อนเพลีย พักผ่อนไม่เพียงพอ
นอนไม่หลับ โรคระบบทางเดินอาหารและการขับถ่าย จากการมีพฤติกรรมเนือยนิ่งอยู่หน้าจอต่อเนื่องยาวนาน แผนการดำาเนินงานประจำาปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๑
การติดเชื้อโรค และเกิดโรคภูมิแพ้จากฝุ่นละอองที่สะสมในอุปกรณ์คอมพิวเตอร์และสมาร์ทโฟน ผลกระทบ
ทางจิต ในด้านสุขภาพจิต พบว่า การใช้สื่อยุคใหม่ส่งผลกระทบให้ความสัมพันธ์กับคนรอบข้างเสื่อมลง
เกิดความรู้สึกเบื่อหน่ายชีวิตปกติ เสพติดความรุนแรง เกิดความเครียด น�าไปสู่ภาวะติดอินเทอร์เน็ต
(Internet addiction disorder : IAD) อาการกลัวตกข่าว หลุดกระแส เสียโอกาส ไม่รู้ไม่เห็นในสิ่งที่
คนอาจพูดถึง (fear of missing out : FOMO) และการสูญเสียความเชื่อมั่นตนเอง (self esteem)
จนมองว่าตนเองด้อยคุณค่า และอาจน�าไปสู่การเรียกร้องความสนใจตลอดเวลา หรือเกิดอาการซึมเศร้า 183
ผลกระทบทางสังคม การใช้เวลากับสื่อดิจิทัลมากขึ้นได้หล่อหลอมวิถีชีวิตแบบปัจเจก หน่วยทางสังคมที่ได้รับ
ผลกระทบอย่างลึกซึ้งก็คือครอบครัว นอกจากนี้ สื่อดิจิทัลยังเป็นปัจจัยชักน�าหรือกระตุ้นความขัดแย้งและ
ความรุนแรง และน�าไปสู่ การใช้อารมณ์เหนือเหตุผล (post-truth) และผลกระทบต่อสุขภาวะทางปัญญา
พบว่า สื่อดิจิทัลปลุกเร้าให้แสดงอัตตาจากการน�าเสนอตัวตนและการแสดงความคิดเห็นอยู่ตลอดเวลา
นอกจากนี้ สภาพทุนนิยมครอบง�าสื่อยังบ่มเพาะความโลภ กระตุ้นให้เกิดความต้องการซื้อหรือเสพสิ่งต่างๆ
